Suốt bốn ngàn năm lịch sử, dân tộc Việt Nam luôn luôn phải chiến đấu quyết liệt để bảo vệ nền độc lập dân tộc. Điều này như một sợi chỉ đỏ xuyên suốt các tác phẩm văn học lớn từ xưa tới nay.

Ra đời vào những thời điểm trọng đại của đất nước, một số áng thơ văn đã được coi như những tuyên ngôn độc lập của dân tộc của dân tộc, mang dấu ấn của một thời, song giá trị của nó trường tồn cùng dân tộc.

Lịch sử giữ nước và hào hùng của dân tộc ta ở các thế kỉ XI, XV và XX đã được văn học nước nhà ghi lại qua một số tác phẩm bất hủ. Chúng ta còn nhớ cách đây hơn 900 năm, năm 1077, quân xâm lược nhà Tống với binh hùng tướng mạnh, hùng hổ kéo sang xâm lược nước ta. Bọn chúng đã bị người anh hùng dân tộc Lý Thường Kiệt cùng quân dân ta chặn đánh quyết liệt. Cuộc hành quân tàn bạo của giặc Tống bị chặn đứng trên trận tuyến sông Như Nguyệt nổi tiếng trong lịch sử. Bài thơ Thần hay còn gọi là Nam quốc sơn hà đã ra đời trong hoàn cảnh chiến đấu ác liệt này. Bài thơ có nguyên tắc bằng chữ Hán.

Nam quốc sơn hà Nam đế cư

Tiệt nhiên định phận tại thiên thư.

Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm

Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.

Qua bài thơ thất ngôn tứ tuyệt này, vị tổng tư lệnh quân đội Việt Nam thời đó, tương truyền là tác giả bài thơ, đã khẳng định chủ quyền độc lập bất khả xâm phạm của dân tộc. Mở đầu bài thơ tác giả đã khẳng định một cách sắt đá:

Nam quốc sơn hà Nam đế cư

Tiệt nhiên định phận tại thiên thư.

Nam quốc sơn hà là sông núi nước Nam, Nam đế cư là vua nước Nam ở. Điều đó đã trở thành bất di bất dịch, ở đây, Lý Thường Kiệt nói đến vua nhưng điều chủ yếu là trong giai đoạn lịch sử này là quyền lợi của dân tộc và quyền lợi của giai cấp thống trị gắn bó chặt chẽ với nhau. Nước mất, nhà tan, điều đó ai cũng hiểu. Chính vì vậy ở thời điểm đó, Nam đế không tách rời dân tộc mà biểu hiện cho sức mạnh vùng lên quyết bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ của dân tộc. Kế đó, tác giả nhấn mạnh thêm điều mình vừa khẳng định, nước Nam là của vua Nam, của dân Nam và đã được Tiệt nhiên định phận tại thiên thư, có nghĩa là một sự quả quyết chắc chắn. Giai cấp thống trị xưa kia khi cần củng cố địa vị thống trị của mình thường dùng thần quyền để d