Từ xưa, con người đã được coi là trung tâm của vũ trụ. Con người xuất hiện với vai trò là làm chủ và cải biến thế giới. Một trong những phẩm chất nổi bật đáng tự hào của con người là tính tự chủ. Nhờ có tính tự chủ mà con người đã sáng tạo ra nhiều vẻ đẹp khác thường cho cuộc sống. Tuy nhiên, có khá nhiều ý kiến khác nhau xung quanh tính tự chủ. Có ý kiến cho rằng: Người có tính tự chủ là người luôn hành động theo ý mình mà không cần quan tâm đến hoàn cảnh và những người xung quanh. Xem xét, phân tích một cách khách quan, chúng ta thấy ý kiến trên có phần đúng và phần chưa đúng.

Trước hết, chúng ta cần tìm hiểu thế nào là người có tính tự chủ? Tự chủ là tự điều hành, quản lý mọi công việc của mình, không bị ai chi phối. Từ xưa, con người đã đánh giá cao vai trò của mình và đặt ngang hàng với trời đất (thiên – địa – nhân). Như vậy, về bản chất, con người từ khi mới xuất hiện đã có tính tự chủ rất cao. Tính tự chủ của con người là tính tự lập trong cuộc sống. Đối với tự nhiên, con người luôn tìm cách tiếp cận, thăm dò, khám phá, giải thích các hiện tượng thời tiết, khí hậu, tìm cách chế ngự thiên tai như bão lụt, hạn hán, sóng thần, núi lửa, băng giá… Trong lao động sản xuất, con người tự chủ luôn tìm cách chung sống hòa thuận, đoàn kết, khắc phục khó khăn để làm ra của cải. Trong chiến đấu, con người tự chủ luôn kề vai sát cánh, đồng cam cộng khổ với đồng chí, đồng đội để chiến thắng kẻ thù. Trong đời sống văn hóa, tinh thần, con người tự chủ luôn biết lắng nghe để tìm sự đồng tình, đồng điệu trong tâm hồn bạn bè, tri âm, tri kỷ.

Tính tự chủ của con người có vai trò to lớn trong cuộc sống tập thể và cá nhân. Người có tính tự chủ cao nếu ở cương vị của một thủ lĩnh hoặc người lãnh đạo, người chỉ huy, người quản lý… thường đưa ra những đường lối, chính sách, quyết định đúng đắn, sáng suốt, kịp thời, có tính hiệu quả cao và có ảnh hưởng to lớn, tạo ra những bước ngoặt trong cuộc sống của bản thân và tập thể, cộng đồng xã hội.

Trải qua hàng ngàn năm lịch sử, dân tộc ta đã có biết bao gương sáng về những con người có tính tự chủ cao. Từ xa xưa, để mở mang giang sơn gấm vóc, Lạc Long Quân và u Cơ đã quyết định chia đôi một trăm người con, nửa lên rừng, nửa xuống biển lập nghiệp. Để có một kinh đô ngàn năm văn hiến như Hà Nội ngày nay, vua Lý Thái Tổ đã táo bạo ra quyết định dời đô từ Hoa Lư ra Thăng Long. Quyết định sáng suốt đó đến tận bây giờ vẫn còn làm cho hàng triệu con tim đồng tình và thán phục. Trong kháng chiến chống quân Nguyên, mấy lần Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn đã quyết định bỏ Thăng Long trong tình trạng vườn không nhà trống để dụ địch, sau đó tổng phản công chiếm lại kinh đô. Trong kháng chiến chống quân Thanh, Quang Trung Nguy