Bạo lực học đường từ lâu đã trở thành một vấn nạn nhức nhối, len lỏi vào từng ngóc ngách của môi trường sư phạm vốn dĩ phải là nơi ươm mầm tri thức và nhân cách. Nó không chỉ là những trận đòn, những lời lăng mạ, mà còn là sự cô lập, đe dọa, hay sự công kích tinh vi trên không gian mạng. Dù dưới hình thức nào, bạo lực học đường cũng để lại những vết sẹo khó lành trong tâm hồn non nớt của các em học sinh, gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh về đạo đức và trách nhiệm của mỗi cá nhân, gia đình và toàn xã hội.
Bạo lực học đường có thể hiểu là những hành vi thô bạo, thiếu chuẩn mực, gây tổn thương về thể chất, tinh thần hoặc xâm phạm danh dự, nhân phẩm của người khác, diễn ra trong môi trường giáo dục. Biểu hiện của nó vô cùng đa dạng: từ những hành vi bạo lực thể chất như đánh đấm, xô đẩy, đến bạo lực tinh thần như miệt thị, chê bai ngoại hình, cô lập, tẩy chay, hay bạo lực mạng (cyberbullying) với những lời lẽ công kích, phỉ báng. Sự phát triển của công nghệ càng khiến vấn nạn này trở nên phức tạp và khó kiểm soát hơn.
Nguyên nhân dẫn đến bạo lực học đường rất phức tạp và đa chiều. Trước hết, từ phía học sinh, đó là sự thiếu hụt kỹ năng sống, kỹ năng kiểm soát cảm xúc, sự nông nổi, bốc đồng của tuổi mới lớn. Nhiều em bị ảnh hưởng bởi văn hóa bạo lực từ phim ảnh, trò chơi điện tử hay mạng xã hội, coi hành vi bạo lực là cách giải quyết mâu thuẫn. Vai trò của gia đình cũng vô cùng quan trọng: sự thiếu quan tâm, giáo dục lỏng lẻo, hoặc chính môi trường gia đình có bạo lực sẽ tạo tiền đề cho những hành vi lệch lạc ở trẻ. Về phía nhà trường, việc thiếu các hoạt động tư vấn tâm lý chuyên nghiệp, giáo dục kỹ năng mềm chưa hiệu quả, cùng sự thờ ơ, bao che của một số cán bộ quản lý cũng góp phần khiến vấn nạn này có cơ hội bùng phát.
Hậu quả của bạo lực học đường vô cùng nặng nề. Nạn nhân không chỉ chịu đựng những đau đớn về thể xác mà còn phải đối mặt với những sang chấn tâm lý kéo dài như lo âu, sợ hãi, trầm cảm, tự ti, thậm chí là tự hại bản thân hoặc tự tử. Những tổn thương này ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết quả học tập, tương lai và sự phát triển toàn diện của các em. Đối tượng gây bạo lực cũng không tránh khỏi hậu quả: các em có nguy cơ cao sa vào các tệ nạn xã hội, hình thành nhân cách lệch lạc, khó hòa nhập cộng đồng khi trưởng thành. Đối với xã hội, bạo lực học đường làm xói mòn các giá trị đạo đức truyền thống, gây mất trật tự an ninh, làm ảnh hưởng đến niềm tin của cộng đồng vào môi trường giáo dục.
Để đẩy lùi vấn nạn bạo lực học đường, cần có sự chung tay, phối hợp chặt chẽ của cả gia đình, nhà trường và xã hội. Nhà trường cần tăng cường các chương trình giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, thành lập các phòng tư vấn tâm lý học đường hoạt động hiệu quả, và xử lý nghiêm minh, dứt điểm các vụ việc bạo lực. Gia đình cần dành nhiều thời gian hơn cho con cái, quan tâm, lắng nghe và làm gương trong việc giải quyết mâu thuẫn. Mỗi học sinh cũng cần tự ý thức rèn luyện bản thân, biết yêu thương, tôn trọng bạn bè và dũng cảm lên tiếng tố giác hành vi sai trái.
Bạo lực học đường là một căn bệnh cần được chữa trị tận gốc. Xây dựng một môi trường học tập an toàn, lành mạnh, thân thiện không chỉ là trách nhiệm của riêng ai mà là sứ mệnh chung của toàn xã hội. Chỉ khi đó, trường học mới thực sự là ngôi nhà thứ hai, là nơi chắp cánh cho những ước mơ bay cao, bay xa.