Soạn văn: Thạch Sanh
1. Tóm tắt văn bản
Thạch Sanh là chàng trai mồ côi, sống hiền lành, khỏe mạnh, được trời ban cho nhiều phép thần kì. Bị Lí Thông nhiều lần lừa hại, Thạch Sanh vẫn tha thứ. Chàng đã giết chằn tinh, cứu công chúa, diệt đại bàng, giải oan trong lễ hội. Sau cùng, Thạch Sanh được làm vua, còn Lí Thông và mẹ bị trừng trị.

2. Bố cục
Phần 1: (Từ đầu đến “được nhiều phép thần thông”) → Lai lịch, phẩm chất và tài năng của Thạch Sanh.
Phần 2: (Tiếp đến “để cứu công chúa”) → Thạch Sanh lập công, bị Lí Thông lừa hại.
Phần 3: (Còn lại) → Thạch Sanh chiến thắng, được minh oan và hạnh phúc.

3. Nhân vật chính
Thạch Sanh

Xuất thân nghèo khó, mồ côi.
Có sức khỏe, tài năng và phẩm chất hiền lành, nhân hậu, yêu công lý.
Nhiều lần bị hãm hại nhưng vẫn bao dung.
Biểu tượng cho ước mơ công bằng, chính nghĩa của nhân dân.
Lí Thông

Xảo trá, tham lam, ích kỉ, nhiều lần hãm hại Thạch Sanh.
Đại diện cho cái ác, sự bất công trong xã hội xưa.

4. Nghệ thuật
Yếu tố hoang đường, kì ảo: chằn tinh, đại bàng, phép thần, tiếng đàn thần.
Kết cấu quen thuộc của truyện cổ tích: nhân vật chính diện – phản diện, thử thách – chiến công – kết thúc có hậu.
Hình tượng giàu tính biểu tượng, ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh.

5. Ý nghĩa văn bản
Ca ngợi phẩm chất cao đẹp của Thạch Sanh: hiền lành, dũng cảm, nghĩa hiệp, giàu lòng vị tha.
Thể hiện ước mơ công lý, công bằng: cái thiện chiến thắng cái ác, kẻ ác bị trừng phạt.
Thể hiện niềm tin và khát vọng về hạnh phúc, công bằng trong xã hội.

 Như vậy, qua truyện Thạch Sanh, ta học được bài học: hãy sống lương thiện, dũng cảm và nhân ái, vì cuối cùng chính nghĩa sẽ luôn thắng gian tà.

Dàn ý chi tiết bài soạn "Thạch Sanh"

I. Mở bài:

Giới thiệu chung về truyện cổ tích Việt Nam, nhấn mạnh vai trò của truyện cổ tích trong việc thể hiện ước mơ, khát vọng của nhân dân về công lý, cái thiện chiến thắng cái ác.
Giới thiệu truyện "Thạch Sanh" là một trong những tác phẩm tiêu biểu, ca ngợi người anh hùng lao động và chiến đấu của dân tộc.
II. Thân bài:

Hoàn cảnh ra đời và lớn lên của Thạch Sanh:

Nguồn gốc: Thạch Sanh là thái tử con của Ngọc Hoàng, được phái xuống đầu thai làm con của một đôi vợ chồng già hiếm muộn, lương thiện.
Hoàn cảnh mồ côi: Vừa sinh ra, cha đã mất, không lâu sau mẹ cũng qua đời.
Cuộc sống đơn độc: Sống một mình trong túp lều cũ nát dưới gốc đa, kiếm sống bằng nghề đốn củi.
Tài sản: Cả gia tài chỉ có chiếc rìu cha để lại.
Sự "khác thường": Được thiên thần dạy cho võ nghệ, phép thần thông biến hóa.
Ý nghĩa: Hoàn cảnh này vừa tạo sự gần gũi, quen thuộc (người mồ côi, nghèo khó) vừa thể hiện yếu tố kỳ ảo (thái tử, được thần dạy võ), qua đó thể hiện ước mơ về sự đổi đời, về tài năng ẩn giấu trong người bình dị.
Những thử thách và chiến công của Thạch Sanh:

Lần 1: Giết Chằn tinh và bị Lý Thông cướp công:Bối cảnh: Trong vùng có Chằn tinh hung ác, bắt dân làng cống nạp người hàng năm.
Sự lợi dụng của Lý Thông: Lý Thông kết nghĩa huynh đệ với Thạch Sanh để lợi dụng. Đến lượt mình, Lý Thông lừa Thạch Sanh đi nộp mạng thay.
Hành động của Thạch Sanh: Dũng cảm giết Chằn tinh, nhặt được bộ cung tên vàng.
Sự bất công: Lý Thông cướp công, vu oan cho Thạch Sanh, khiến chàng phải trốn đi.
Lần 2: Cứu Công chúa và lại bị Lý Thông cướp công:Bối cảnh: Nhà vua mở hội kén rể, Công chúa bị Đại bàng quắp đi.
Hành động của Thạch Sanh: Bắn trúng Đại bàng, lần theo dấu máu cứu Công chúa.
Sự hãm hại của Lý Thông: Lại một lần nữa lừa Thạch Sanh, nhốt chàng dưới hang.
Trong hang:Cuộc gặp gỡ và ơn nghĩa: Cứu được Thái tử con vua Thủy Tề.
Phần thưởng: Được vua Thủy Tề tặng cây đàn thần.
Lần 3: Bị vu oan và minh oan bằng tiếng đàn:Sự trả thù: Hồn Chằn tinh và Đại bàng vu oan Thạch Sanh ăn trộm vàng.
Hoàn cảnh tù đày: Thạch Sanh bị bắt giam.
Phẩm chất: Trong tù, chàng gảy đàn, kể lại nỗi oan khuất.
Sự kỳ diệu: Tiếng đàn làm Công chúa (vốn bị câm sau khi được cứu) nói lại được và nhận ra ân nhân.
Minh oan: Sự thật được phơi bày, Thạch Sanh được minh oan, Lý Thông bị trừng trị.
Phẩm chất nổi bật qua các thử thách: Qua những thử thách này, ta thấy Thạch Sanh là người dũng cảm, tài giỏi, luôn hành hiệp trượng nghĩa, nhưng cũng rất thật thà, chất phác, không màng danh lợi. Đặc biệt, chàng có tấm lòng nhân hậu, khoan dung khi tha tội cho Lý Thông.
Thạch Sanh cưới Công chúa, lên ngôi vua và dẹp yên quân giặc:

Hạnh phúc: Thạch Sanh được vua gả Công chúa, kết duyên cùng người đẹp.
Thử thách cuối cùng: Mười tám nước chư hầu kéo quân sang xâm lược vì tức giận khi Công chúa không lấy họ.
Sức mạnh của cái thiện: Thạch Sanh dùng tiếng đàn thần để khiến quân giặc xin hàng.
Sức mạnh của tình yêu thương: Dùng niêu cơm thần để thết đãi quân giặc, khiến họ cảm phục và rút quân.
Kết quả: Đất nước thái bình, Thạch Sanh được truyền ngôi vua, tiếp nối sự nghiệp của cha.
III. Kết bài:

Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện:Nội dung: Ca ngợi phẩm chất tốt đẹp của anh hùng (dũng cảm, tài giỏi, nhân ái, thật thà, công bằng). Thể hiện ước mơ ngàn đời của nhân dân về chiến thắng của cái thiện đối với cái ác, cái đẹp đối với cái xấu, sự hòa bình đối với chiến tranh.
Nghệ thuật: Sử dụng các yếu tố kỳ ảo (sự ra đời, cung vàng, đàn thần, niêu cơm thần), xây dựng nhân vật đối lập (Thạch Sanh - Lý Thông), lời kể giản dị, hấp dẫn.
Bài học rút ra cho bản thân: Chúng ta cần học tập những phẩm chất tốt đẹp của Thạch Sanh, sống nhân ái, dũng cảm, yêu công lý và luôn hướng tới hòa bình.

Gợi ý để bài soạn thêm sinh động:

Tìm dẫn chứng cụ thể: Khi phân tích từng ý, bạn nên trích dẫn những câu văn, chi tiết đắt giá trong truyện để minh họa. Ví dụ: cách Thạch Sanh giết chằn tinh, tiếng đàn thần chữa bệnh câm cho công chúa, niêu cơm thần ăn mãi không hết...
Phân tích tâm lý nhân vật: Cảm nhận về suy nghĩ, tình cảm của Thạch Sanh trong từng hoàn cảnh (khi bị lừa, khi gặp nạn, khi được minh oan, khi chiến thắng giặc).
So sánh với Lý Thông: Làm nổi bật sự đối lập giữa hai nhân vật để thấy rõ hơn phẩm chất của Thạch Sanh.