Dưới đây là phần soạn bài "Quang Trung đại phá quân Thanh" – trích trong tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí của Ngô gia văn phái (nhóm tác giả thuộc dòng họ Ngô Thì thời Lê mạt, đầu Nguyễn).
I. Giới thiệu tác phẩm
1. Tác phẩm: Hoàng Lê nhất thống chí
+ Thể loại: Tiểu thuyết chương hồi (gồm 17 hồi)
+ Tác giả: Ngô gia văn phái (nhóm tác giả dòng họ Ngô Thì – nổi bật là Ngô Thì Chí, Ngô Thì Nhậm)
+ Thời gian sáng tác: Cuối thế kỉ XVIII – đầu thế kỉ XIX
+ Nội dung chính: Ghi chép sự kiện lịch sử giai đoạn từ Trịnh – Nguyễn phân tranh đến khi Gia Long thống nhất đất nước.
2. Văn bản “Quang Trung đại phá quân Thanh”
+ Trích từ: Hồi thứ 14 của Hoàng Lê nhất thống chí
+ Nội dung trọng tâm: Kể lại chiến thắng thần tốc của vua Quang Trung (Nguyễn Huệ) trước quân + Thanh xâm lược vào mùa xuân năm Kỷ Dậu (1789).
II. Tóm tắt văn bản
+ Tháng 12 năm 1788, vua Quang Trung đem quân ra Bắc chống quân Thanh.
+ Trên đường đi, ông tổ chức luyện binh, ban thưởng, động viên tướng sĩ.
+ Ngày 30 Tết, quân Tây Sơn tấn công đồn Hà Hồi → quân Thanh hoảng loạn, xin hàng.
+ Mồng 5 Tết, trận Ngọc Hồi – Đống Đa diễn ra quyết liệt → quân Tây Sơn đại thắng.
+ Quân Thanh chết như rạ, tướng giặc là Tôn Sĩ Nghị bỏ chạy về nước.
+ Vua Quang Trung tiến vào Thăng Long trong tiếng hò reo của nhân dân.
III. Phân tích tác phẩm
1. Hình tượng vua Quang Trung
a. Là một vị anh hùng dân tộc tài giỏi, quyết đoán:
+ Ra quyết định nhanh chóng, kịp thời khi biết tin quân Thanh sang xâm lược.
+ Hành quân thần tốc từ Phú Xuân ra Thăng Long chỉ trong vòng 15 ngày.
b. Là nhà quân sự thiên tài:
+ Kế hoạch rõ ràng, chia quân hợp lý.
+ Bày mưu tính kế đánh từng đồn giặc, đánh nhanh thắng nhanh.
+ Lợi dụng thời cơ địch mất cảnh giác vào dịp Tết để tổng phản công.
c. Là người lãnh đạo có tầm nhìn, khích lệ nhân tâm:
+ Động viên tướng sĩ, hứa ban thưởng, truyền lệnh nghiêm minh.
+ Tự mình cưỡi voi dẫn đầu, tạo tinh thần chiến đấu cho toàn quân.
d. Là người có lòng yêu nước, thương dân:
+ Không chỉ đánh đuổi giặc, mà còn ổn định tình hình sau chiến thắng.
+ Lập kế hoạch bang giao với nhà Thanh để tránh chiến tranh kéo dài
2. Nghệ thuật tiêu biểu
+ Tự sự kết hợp miêu tả sinh động: mô tả diễn biến trận đánh, hành động nhân vật rõ nét.
+ Miêu tả nhân vật bằng hành động và lời nói: tạo nên hình tượng Quang Trung đầy khí phách.
+ Giọng văn trang trọng, khí thế hùng tráng: phù hợp với chiến thắng vang dội, thể hiện tinh thần dân tộc.
IV. Tổng kết
1. Nội dung
+ Tác phẩm khắc họa rõ nét hình tượng Nguyễn Huệ – Quang Trung là vị anh hùng dân tộc lỗi lạc.
+ Ghi lại chiến thắng lẫy lừng của quân Tây Sơn, thể hiện sức mạnh dân tộc, tinh thần yêu nước.
2. Nghệ thuật
+ Lối viết lịch sử sinh động, kết hợp kể – tả linh hoạt.
+ Xây dựng nhân vật Quang Trung bằng hình ảnh người anh hùng lý tưởng, trung tâm của thiên truyện.
V. Gợi ý trả lời một số câu hỏi thường gặp
Câu 1. Quang Trung đã thể hiện tài năng quân sự như thế nào?
Trả lời: Quang Trung thể hiện tài năng qua:
+ Hành quân thần tốc (Phú Xuân → Thăng Long chỉ trong 15 ngày).
+ Chia quân hợp lý, đánh úp đồn giặc vào dịp Tết – thời điểm quân địch mất cảnh giác.
+ Trực tiếp chỉ huy chiến đấu, có chiến thuật tấn công phù hợp từng đồn.
Câu 2. Ý nghĩa lịch sử của chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa?
Trả lời:
+ Đập tan mưu đồ xâm lược của nhà Thanh.
+ Khẳng định tinh thần yêu nước và khả năng chiến đấu của quân dân ta.
+ Đưa Nguyễn Huệ lên đỉnh cao sự nghiệp, góp phần củng cố chính quyền Tây Sơn.

1. Tác giả – tác phẩm
Ngô gia văn phái: tập hợp các tác giả thuộc dòng họ Ngô Thì (thế kỉ XVIII – XIX), quê ở làng Tả Thanh Oai (nay thuộc Thanh Trì, Hà Nội).
Hoàng Lê nhất thống chí: tác phẩm nổi tiếng nhất, viết bằng chữ Hán, thuộc thể loại tiểu thuyết lịch sử chương hồi.
Đoạn trích “Quang Trung đại phá quân Thanh” nằm ở hồi 14, kể về chiến công thần tốc và lẫy lừng của vua Quang Trung trong cuộc kháng chiến chống quân Thanh xâm lược đầu xuân Kỉ Dậu (1789).

2. Bố cục (3 phần)
Quang Trung chuẩn bị xuất quân: Lên ngôi Hoàng đế, bàn kế đánh giặc, động viên tướng sĩ, hẹn ngày thắng lợi.
Khí thế tiến quân thần tốc: Quân Tây Sơn hành quân gấp rút, kỉ luật nghiêm minh, quân dân đồng lòng.
Chiến thắng Ngọc Hồi – Thăng Long: Nghệ thuật đánh giặc tài tình, tiêu diệt nhanh gọn quân Thanh, giải phóng kinh thành.

3. Nội dung chính
Hình tượng người anh hùng áo vải Quang Trung – Nguyễn Huệ hiện lên oai phong, trí tuệ, quyết đoán.
Miêu tả khí thế hào hùng, sức mạnh đoàn kết của toàn dân tộc trong cuộc kháng chiến chống ngoại xâm.
Ghi lại chiến thắng vang dội, niềm tự hào dân tộc, khẳng định tinh thần yêu nước bất diệt.

4. Phân tích nhân vật Quang Trung
Quyết đoán, mưu lược: chỉ trong vài ngày đã lên ngôi, tuyển quân, duyệt binh, xuất quân.
Có tầm nhìn chiến lược: tính toán ngày thắng lợi, tổ chức hành quân thần tốc.
Gần gũi nhân dân, truyền lửa cho tướng sĩ: lời động viên hào hùng khích lệ tinh thần quân lính.
Anh hùng, quả cảm: trực tiếp chỉ huy các trận đánh lớn, dũng mãnh xông pha, khiến quân Thanh kinh hồn bạt vía.

5. Nghệ thuật
Miêu tả nhân vật và sự kiện sinh động: từ khung cảnh xuất quân đến trận đánh.
Ngôn ngữ giàu hình ảnh, nhịp điệu nhanh, gấp → tạo khí thế hào hùng, phù hợp không khí chiến trận.
Kết hợp lịch sử và văn học: vừa trung thành với sự thật, vừa có sức truyền cảm mạnh mẽ.

6. Giá trị
Lịch sử: Ghi lại một trong những chiến công lẫy lừng nhất của dân tộc.
Văn học: Xây dựng thành công hình tượng vị anh hùng dân tộc Quang Trung – biểu tượng của lòng yêu nước và trí tuệ Việt Nam.
Giáo dục: Bồi dưỡng niềm tự hào dân tộc, tinh thần đoàn kết và ý chí kiên cường chống giặc ngoại xâm.

Đoạn trích đã tái hiện chân thực và hào hùng chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa, khắc họa hình tượng Quang Trung – vị anh hùng áo vải lỗi lạc, làm sáng ngời truyền thống chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam.