Chuyện chức phán sự đền Tản Viên" kể về Ngô Tử Văn, một người sĩ phu văn hay chữ tốt, tính tình cương trực, ghét cái ác. Tử Văn đốt đền của một tên tướng giặc đã chết, bị oan hồn tên này kiện lên Diêm Vương. Trong phiên xử dưới âm phủ, dù bị dọa nạt và vu khống, Tử Văn vẫn giữ vững chính nghĩa. Với sự giúp đỡ của Thổ thần, Tử Văn được minh oan, hồn ma tên tướng giặc bị trừng trị. Sau khi trở về dương thế không lâu, Tử Văn qua đời, được bổ làm chức Phán sự đền Tản Viên, tiếp tục thực hiện công lý ở cõi âm.

 BỐ CỤC
Gồm 3 phần:

Phần 1 (Từ đầu đến “chết đã ba năm”):
→ Giới thiệu nhân vật chính là Ngô Tử Văn – một người cương trực, ghét điều gian tà, đốt đền tà.
Phần 2 (Tiếp theo đến “được sống lại”):
→ Tử Văn bị bắt xuống âm phủ, bị oan hồn kiện; phiên tòa âm phủ và quá trình minh oan.
Phần 3 (Còn lại):
→ Tử Văn được sống lại, sau đó mất và làm chức Phán sự đền Tản Viên.

 NỘI DUNG CHÍNH
Ca ngợi phẩm chất cương trực, chính nghĩa của Ngô Tử Văn:

Không sợ tà thần, dám đốt đền yêu quái.
Giữ vững lập trường dù bị dọa nạt, vu khống.
Kiên cường bảo vệ lẽ phải, công lý.
Phản ánh sự đấu tranh giữa chính nghĩa và gian tà:

Tà thần (tướng giặc) đội lốt thần thánh để hại dân.
Tử Văn – chính nghĩa – được thần linh và âm phủ ủng hộ.
Khẳng định niềm tin vào công lý, đạo lý nhân quả:

Người tốt, chính trực được minh oan và tưởng thưởng.
Kẻ ác bị trừng trị thích đáng.
Yếu tố kỳ ảo – hoang đường:

Xuống âm phủ kiện cáo.
Có sự tham gia của Thổ thần, Diêm Vương.
Phản ánh thế giới quan trung đại, niềm tin về nhân quả.

 Ý NGHĨA TÁC PHẨM
Khẳng định chân lý chính nghĩa thắng gian tà.
Đề cao phẩm chất người trí thức chân chính trong xã hội phong kiến.
Là lời nhắc nhở về đạo đức, công lý và niềm tin vào sự công bằng trong đời sống.