- Bài ca dao:

" Ba đồng một mớ trầu cay
Sao anh chẳng hỏi những ngày còn không?
Bây giờ em đã có chồng
Như chim vào lồng, như cá cắn câu " 
- là một trong những bài thơ trữ tình dân gian sâu sắc, thể hiện tiếng nói đau xót và trách móc của người con gái dành cho mối tình không trọn vẹn. Qua hình ảnh bình dị và ngôn từ mộc mạc, bài thơ phản ánh những thiệt thòi, bất lực và khổ đau của người phụ nữ xưa trong tình yêu và hôn nhân.

+ Dưới đây là phần phân tích và đánh giá chi tiết, rõ ràng, ngắn gọn nhưng đầy đủ ý:

=> Phân tích nội dung:

1. Lời trách nhẹ nhàng nhưng sâu cay
“Ba đồng một mớ trầu cay / Sao anh chẳng hỏi những ngày còn không?”
“Trầu cau” là biểu tượng của lễ hỏi cưới, của tình yêu đôi lứa trong văn hóa dân gian Việt Nam.
“Ba đồng” là số tiền nhỏ – hàm ý: để cưới em chẳng tốn bao nhiêu, sao anh không ngỏ lời khi em còn tự do?
⟶ Lời trách không oán hận, không than van, mà là một tiếng thở dài buồn bã, trách người mình yêu chậm trễ, để cơ hội trôi qua.

2. Nỗi đau khi tình dang dở, phận không tự quyết
“Bây giờ em đã có chồng / Như chim vào lồng, như cá cắn câu”
- Câu nói giản dị nhưng ẩn chứa bao đau xót: em đã lấy chồng, không thể quay lại được nữa.
- Hình ảnh “chim vào lồng, cá cắn câu”:

+ Chim vào lồng: mất tự do
+ Cá cắn câu: đã mắc bẫy, không thoát ra được
→ Đây là ẩn dụ cho cuộc sống hôn nhân không tình yêu, ràng buộc và cam chịu.
Từ “bây giờ” tạo nên sự đối lập với “ngày còn không” → làm nổi bật sự nuối tiếc và bất lực của người con gái khi chuyện tình yêu đã không còn lối quay về.

+ Đánh giá nghệ thuật & tư tưởng:

1. Nghệ thuật dân gian đặc sắc
+ Ngôn từ mộc mạc, hình ảnh gần gũi với đời sống: trầu, chim, cá… → dễ đi vào lòng người.
+ Biện pháp ẩn dụ (“chim vào lồng”, “cá cắn câu”) rất hình tượng → gợi cảm xúc xót xa, mất mát mà không cần nói trực tiếp.
+ Giọng thơ nhẹ nhàng nhưng thấm buốt, là lời trách yêu nhưng đầy sức nặng.

2. Tư tưởng nhân văn sâu sắc
=> Bài thơ phản ánh:

+ Thân phận phụ nữ xưa: không có quyền chủ động hôn nhân, dễ trở thành người chịu thiệt thòi trong tình cảm.
+ Giá trị của tình yêu chân thành: tình yêu cần đúng lúc, đúng người – bằng không sẽ là nuối tiếc cả đời.
+ Đồng thời cũng là lời thức tỉnh những ai yêu mà chần chừ, do dự.

=>  Kết luận ngắn gọn:
+ Bài ca dao là một tiếng lòng buồn bã, tiếc nuối về một mối tình lỡ dở.
+ Với hình ảnh bình dị và giọng thơ tha thiết, tác phẩm thể hiện nỗi đau của người con gái khi yêu không thành, qua đó phản ánh số phận thiệt thòi và bất lực của người phụ nữ xưa, cũng như giá trị của tình yêu đúng lúc, đúng thời điểm.

Đoạn ca dao "Ba đồng một mớ trầu cay..." thể hiện tâm trạng tiếc nuối, trách móc của cô gái về tình yêu lỡ dở, đồng thời bộc lộ sự cam chịu trước số phận khi đã có chồng. Cô gái trách chàng trai vì đã không chủ động hỏi han, nắm giữ tình cảm khi xưa, để giờ đây cô rơi vào hoàn cảnh "chim vào lồng, cá cắn câu" – mất tự do và không thể thoát ra. Đoạn ca dao sử dụng ngôn ngữ giản dị, hình ảnh so sánh quen thuộc, giàu sức gợi, thể hiện sâu sắc nỗi niềm day dứt và sự bất lực của người con gái trong cuộc hôn nhân không mong muốn.  
Phân tích:
"Ba đồng một mớ trầu cay":
Hình ảnh mớ trầu cay vừa gợi sự rẻ mạt của tình yêu ngày xưa, vừa ẩn chứa vị đắng cay, tiếc nuối của cô gái khi duyên tình đã lỡ.  
"Sao anh chẳng hỏi những ngày còn không?":
Lời trách của cô gái hướng về chàng trai, ngụ ý chàng đã thiếu quan tâm, không chủ động nắm giữ tình cảm khi còn cơ hội. "Những ngày còn không" chỉ khoảng thời gian cả hai còn tự do, còn có thể tính đến chuyện đôi lứa.  
"Bây giờ em đã có chồng, Như chim vào lồng như cá cắn câu":
Đây là lời giãi bày về hoàn cảnh thực tại.  
"Chim vào lồng" và "cá cắn câu": Là những thành ngữ quen thuộc diễn tả sự mất tự do, bị ràng buộc và bất lực của cô gái trong cuộc hôn nhân hiện tại. Cô gái không còn quyền lựa chọn, không thể tự quyết định số phận của mình.  
Hiệu quả của việc sử dụng hai hình ảnh liên tiếp: Việc dùng hai hình ảnh so sánh liên tiếp nhấn mạnh sự mất tự do và sự bất lực của cô gái, làm tăng tính biểu cảm và sức nặng cho lời than thở.  
Đánh giá:
Nỗi niềm xót xa, tiếc nuối:
Đoạn ca dao thể hiện rõ tâm trạng buồn tủi, tiếc nuối vì duyên phận lỡ làng, vì những cơ hội đã bỏ qua.  
Sự trách móc tinh tế:
Lời trách chàng trai không trực tiếp trách mắng mà ngầm nhắc nhở, cho thấy sự tế nhị trong ứng xử tình cảm của cô gái.  
Biểu hiện của thân phận người phụ nữ:
Đoạn ca dao phản ánh sâu sắc thân phận của người phụ nữ trong xã hội xưa, phải chấp nhận hoàn cảnh hôn nhân theo định kiến, dù cho không hạnh phúc và muốn thoát ly.  
Ngôn ngữ và hình ảnh giản dị, giàu sức gợi:
Ca dao sử dụng ngôn ngữ gần gũi, dễ hiểu, cùng với những hình ảnh quen thuộc (trầu, chim, cá) tạo nên sức hấp dẫn, chân thực và lay động lòng người. 

Bài ca dao:

" Ba đồng một mớ trầu cay
Sao anh chẳng hỏi những ngày còn không?
Bây giờ em đã có chồng
Như chim vào lồng, như cá cắn câu " 
- là một trong những bài thơ trữ tình dân gian sâu sắc, thể hiện tiếng nói đau xót và trách móc của người con gái dành cho mối tình không trọn vẹn. Qua hình ảnh bình dị và ngôn từ mộc mạc, bài thơ phản ánh những thiệt thòi, bất lực và khổ đau của người phụ nữ xưa trong tình yêu và hôn nhân.

+ Dưới đây là phần phân tích và đánh giá chi tiết, rõ ràng, ngắn gọn nhưng đầy đủ ý:

=> Phân tích nội dung:

1. Lời trách nhẹ nhàng nhưng sâu cay
“Ba đồng một mớ trầu cay / Sao anh chẳng hỏi những ngày còn không?”
“Trầu cau” là biểu tượng của lễ hỏi cưới, của tình yêu đôi lứa trong văn hóa dân gian Việt Nam.
“Ba đồng” là số tiền nhỏ – hàm ý: để cưới em chẳng tốn bao nhiêu, sao anh không ngỏ lời khi em còn tự do?
⟶ Lời trách không oán hận, không than van, mà là một tiếng thở dài buồn bã, trách người mình yêu chậm trễ, để cơ hội trôi qua.

2. Nỗi đau khi tình dang dở, phận không tự quyết
“Bây giờ em đã có chồng / Như chim vào lồng, như cá cắn câu”
- Câu nói giản dị nhưng ẩn chứa bao đau xót: em đã lấy chồng, không thể quay lại được nữa.
- Hình ảnh “chim vào lồng, cá cắn câu”:

+ Chim vào lồng: mất tự do
+ Cá cắn câu: đã mắc bẫy, không thoát ra được
→ Đây là ẩn dụ cho cuộc sống hôn nhân không tình yêu, ràng buộc và cam chịu.
Từ “bây giờ” tạo nên sự đối lập với “ngày còn không” → làm nổi bật sự nuối tiếc và bất lực của người con gái khi chuyện tình yêu đã không còn lối quay về.

+ Đánh giá nghệ thuật & tư tưởng:

1. Nghệ thuật dân gian đặc sắc
+ Ngôn từ mộc mạc, hình ảnh gần gũi với đời sống: trầu, chim, cá… → dễ đi vào lòng người.
+ Biện pháp ẩn dụ (“chim vào lồng”, “cá cắn câu”) rất hình tượng → gợi cảm xúc xót xa, mất mát mà không cần nói trực tiếp.
+ Giọng thơ nhẹ nhàng nhưng thấm buốt, là lời trách yêu nhưng đầy sức nặng.

2. Tư tưởng nhân văn sâu sắc
=> Bài thơ phản ánh:

+ Thân phận phụ nữ xưa: không có quyền chủ động hôn nhân, dễ trở thành người chịu thiệt thòi trong tình cảm.
+ Giá trị của tình yêu chân thành: tình yêu cần đúng lúc, đúng người – bằng không sẽ là nuối tiếc cả đời.
+ Đồng thời cũng là lời thức tỉnh những ai yêu mà chần chừ, do dự.

=>  Kết luận ngắn gọn:
+ Bài ca dao là một tiếng lòng buồn bã, tiếc nuối về một mối tình lỡ dở.
+ Với hình ảnh bình dị và giọng thơ tha thiết, tác phẩm thể hiện nỗi đau của người con gái khi yêu không thành, qua đó phản ánh số phận thiệt thòi và bất lực của người phụ nữ xưa, cũng như giá trị của tình yêu đúng lúc, đúng thời điểm.