BÀI VĂN PHÂN TÍCH TÁC PHẨM “MUA HOA MẬN” – CHU THÙY LIÊN

Trong kho tàng văn học Việt Nam hiện đại, tác phẩm “Mua hoa mận” của nhà văn Chu Thùy Liên là một truyện ngắn giàu cảm xúc, nhẹ nhàng mà sâu lắng. Qua lời kể giản dị nhưng tinh tế, tác phẩm không chỉ khắc họa được vẻ đẹp của núi rừng Tây Bắc mà còn truyền tải tình người mộc mạc, chân thành giữa những con người nơi vùng cao.

“Mua hoa mận” kể về một lần tác giả lên Tây Bắc và ghé mua hoa mận của một em bé người dân tộc. Câu chuyện tuy ngắn nhưng thể hiện sự gặp gỡ tình cờ và đầy xúc động giữa người viết và cô bé. Điều đáng nhớ nhất không phải là cành hoa mận, mà là ánh mắt, sự hồn nhiên và tình cảm chân thật của cô bé.

Tác phẩm làm nổi bật vẻ đẹp của con người vùng cao – hồn hậu, chân chất, giàu lòng tự trọng, đồng thời thể hiện cái nhìn đầy yêu thương của người kể đối với thiên nhiên và con người nơi đây. Hoa mận không chỉ là một loài hoa, mà còn là biểu tượng cho nét đẹp trong sáng, mong manh của tuổi thơ, của vùng núi Tây Bắc.

Chu Thùy Liên sử dụng lối kể chuyện nhẹ nhàng, mang chất trữ tình. Ngôn ngữ giản dị, gần gũi nhưng giàu hình ảnh và cảm xúc. Đặc biệt, hình tượng “hoa mận” được sử dụng như một biểu tượng nghệ thuật, gợi lên cái đẹp mong manh của thiên nhiên và tình cảm con người. Cách miêu tả ánh mắt, cử chỉ, giọng nói của cô bé bán hoa rất tinh tế, gợi nên nhiều liên tưởng sâu sắc.

Ngoài ra, truyện còn không có cao trào kịch tính, mà lặng lẽ như một dòng suối, tạo nên một không gian yên bình, phù hợp với nội dung nhẹ nhàng, đầy suy tư. Chính điều đó khiến “Mua hoa mận” không chỉ là một câu chuyện nhỏ, mà còn là một lát cắt cuộc sống, một bức tranh cảm xúc dịu dàng mà sâu lắng.

“Mua hoa mận” không chỉ là một câu chuyện kể, mà còn là một bản nhạc trữ tình của núi rừng, nơi cái đẹp không nằm ở những điều to tát, mà ẩn trong ánh mắt trẻ thơ, trong cành hoa nhỏ, và trong tấm lòng chan chứa yêu thương giữa người với người. Bằng lối viết mộc mạc, thấm đẫm tình cảm, Chu Thùy Liên đã mang đến cho người đọc một tác phẩm giàu chất thơ, đáng nhớ và đầy nhân văn.

Với người dân vùng núi Tây Bắc sắc trắng của hoa mơ, hoa mận không chỉ là tín hiệu của mùa xuân mà còn là tín hiệu của quê hương. Với những người xa quê chỉ nhìn thấy sắc trắng hoa mơ, hoa mận qua hình ảnh trên tivi, báo đài thôi cũng thấy xao xuyến và bồi hồi khó tả. Bài thơ “Mùa hoa mận” được tác giả Chu Thuỳ Liên sáng tác đúng tháng chạp năm 2007 đã thể hiện nỗi nhớ sâu sắc về quê hương, buôn làng của những người đi xa thông qua sắc trắng quen thuộc đó.

Bài thơ có ba khổ thơ, mỗi khổ thơ đều bắt đầu bằng hình ảnh hoa mận nở trắng muốt “cành mận bung cánh muốt”, sắc trắng tinh khôi của hoa mận nở khắp vùng trời Tây Bắc dường như chính là tín hiệu của mùa xuân. Và cũng từ đây nó là cái cớ để nhà thơ tuôn trào những cảm xúc về quê hương mình. Dưới tán mận, dưới sắc trắng tinh khôi của hoa mận, toàn bộ sinh hoạt bình dị của dân làng hiện ra, thân thương mà thiêng liêng làm sao: 

Cành mận bung cánh muốt

Lũ con trai háo hức chơi cù

 
Lũ con gái rộn ràng khăn áo

Bóng bay nâng ước mơ con trẻ

Vui nhất và háo hứa nhất khi xuân về chính là lũ trẻ nhỏ. Chúng rộn ràng, sung sướng vì được mặc áo mới, được chơi những trò chơi dân gian mà không sợ cha mẹ mắng. Con trai thì “háo hức chơi cù”, “con gái thì rộn ràng khăn áo”... niềm vui ấy như lan toả sang cả không khí xung quanh. Các từ láy “háo hức”, “rộn ràng” khiến ý thơ tươi vui, rộn rã, dường như ta thấy được nụ cười trong trẻo của lũ trẻ. Dường như cành mận cũng đã cùng vui với lũ trẻ, chứng kiến bao ước mơ và theo con đường trưởng thành của chúng.

Cành mận bung cánh muốt

Giục mẹ xôn xang lá, gạo

Giục cha vui lòng căng cánh nỏ

Giục người già bản hối hả làm đu

Không khí thật nhộn nhịp, tất bật và khẩn trương. Dưới tán mận mẹ vội vàng rửa lá, ngâm gạo để chuẩn bị thổi xôi, làm bánh cúng tổ tiên, mong mỏi một vụ mùa no ấm. Cha đi căng cánh nỏ, người già hối hả làm đu, để chuẩn bị cho những trò chơi dân gian vào năm mới. Động từ “giục” xuất hiện liên tiếp ở ba dòng thơ “giục mẹ”, “giục cha”, “giục người già”... tất cả gợi một không khí thật khẩn trương, rộn rã, tưng bừng. Cả buôn làng từ già đến trẻ đều đang háo hức, phấn khởi chờ đón một mùa xuân mới về.

Cành mận bung cánh muốt

Nhà trình tường ủ hương nếp

Giục lửa hồng nở hoa trong bếp

Cho người đi xa nhớ lối trở về

Trong những ngôi nhà truyền thống mùi hương nếp tỏa ra thơm lừng. Dân làng thổi xôi, làm cơm rượu nếp, ủ men lá, thịt lợn, làm bánh… căn bếp không khi nào hết ánh lửa bập bùng. Không khí thật ấm cúng, hạnh phúc làm sao. Tác giả thật tinh tế khi viết “giục lửa hồng nở hoa trong bếp”, khiến chúng ta cảm nhận được hương vị của mùa xuân đã lan tỏa khắp các ngõ ngách của buôn làng. 

 
Màu trắng của hoa mận, cánh trắng tinh khôi, sắc trắng bao trùm cả những con đường, ven suối, bản làng làm cho quê hương đẹp hơn. Chính màu sắc ấy cũng dấy lên trong lòng những người xa quê cảm xúc bồi hồi, nhớ thương da diết. Ai đi xa chẳng mong trở về, nhất là khi năm mới đến, con người ta lại càng da diết với nỗi nhớ quê hương hơn. Hoa mận như là hoài niệm, như là tín hiệu dẫn lối con người ta trở về với quê hương, nơi ta sinh ra và gắn bó suốt những năm tháng tuổi thơ.

 Bài thơ có ba khổ, viết theo thể thơ 5 chữ, không gieo vần, không nặng nề về hình thức. Mạch cảm xúc của nhà thơ chi phối đến mạch chung của bài thơ. Bằng những nét vẽ tinh tế nhà thơ đã giúp bạn đọc cảm nhận được vẻ đẹp cùng không khí rộn ràng của quê hương vào những ngày xuân sang. Qua đó dấy lên trong lòng mỗi người tình yêu tha thiết với nơi chôn nhau cắt rốn.