Nghị luận về chủ đề và nhân vật trong truyện "Một cuộc đua" của Quế Hương
Truyện ngắn "Một cuộc đua" của Quế Hương không chỉ khắc họa một khoảnh khắc kịch tính trong cuộc thi chạy, mà còn ẩn chứa những suy ngẫm sâu sắc về sự nỗ lực, lòng kiên trì, và đặc biệt là sự tương phản giữa những hoàn cảnh sống khác nhau, từ đó làm nổi bật vẻ đẹp tâm hồn của con người. Chủ đề về nghị lực vượt khó và sự đối lập giữa các tầng lớp xã hội được thể hiện rõ nét qua hai nhân vật trung tâm: Phượng, cô bé nghèo khổ nhưng giàu ý chí, và cậu ấm nhà giàu, kẻ có điều kiện vật chất nhưng thiếu sự bền bỉ.

Chủ đề nổi bật nhất trong "Một cuộc đua" chính là sức mạnh của ý chí và nghị lực phi thường. Phượng, xuất thân từ một gia đình nghèo khó, đôi chân trần chai sạn vì cuộc sống mưu sinh, dường như không có bất kỳ lợi thế nào trong cuộc đua với những bạn bè được trang bị giày dép hiện đại. Tuy nhiên, chính sự thiếu thốn ấy đã tôi luyện ở cô một tinh thần quật cường, một khát khao vươn lên mạnh mẽ. Hình ảnh Phượng "cắn răng chịu đựng" những đau đớn, "bước chân vẫn thoăn thoắt" trên đường chạy gồ ghề là minh chứng hùng hồn cho ý chí sắt đá. Cuộc đua không chỉ là sự cạnh tranh về tốc độ, mà còn là cuộc chiến giữa sự kiên trì và những khó khăn tưởng chừng không thể vượt qua. Chiến thắng cuối cùng của Phượng không chỉ là niềm vui cá nhân mà còn là biểu tượng cho sức mạnh nội tại, khả năng tiềm ẩn của con người khi có mục tiêu và quyết tâm theo đuổi đến cùng.

Bên cạnh chủ đề về nghị lực, truyện còn khắc họa một cách tinh tế sự đối lập giữa các hoàn cảnh sống và những hệ lụy của nó đến sự phát triển nhân cách. Nhân vật cậu ấm nhà giàu hiện lên như một hình ảnh tương phản hoàn toàn với Phượng. Sinh ra trong nhung lụa, được trang bị đầy đủ những điều kiện tốt nhất, cậu ta mang trong mình sự tự tin thái quá, thậm chí có phần kiêu ngạo. Việc dễ dàng có được mọi thứ dường như đã làm thui chột đi khả năng chịu đựng và sự nỗ lực thực sự. Khi gặp phải khó khăn, sự bền bỉ của cậu ta nhanh chóng tan biến, nhường chỗ cho sự bỏ cuộc. Sự đối lập này không nhằm mục đích lên án hay ca ngợi một tầng lớp nào, mà muốn gợi ra một vấn đề sâu sắc hơn: điều kiện vật chất không phải là yếu tố quyết định tất cả. Giá trị thực sự của con người nằm ở ý chí, sự nỗ lực và khả năng vượt qua nghịch cảnh.

Nhân vật Phượng được xây dựng như một điển hình cho những con người tuy gặp nhiều bất lợi trong cuộc sống nhưng vẫn giữ vững tinh thần lạc quan và ý chí vươn lên. Đôi chân trần của cô không chỉ là hình ảnh của sự nghèo khó mà còn là biểu tượng cho sự gắn bó với đất đai, với những gian khổ đời thường. Sự tập trung cao độ, sự dẻo dai và khát khao chiến thắng của Phượng không chỉ thể hiện trong cuộc đua mà còn gợi lên một phẩm chất đáng quý: không khuất phục trước số phận. Chiến thắng của Phượng không phải là một sự may mắn mà là kết quả của một quá trình rèn luyện, một sự tích lũy nghị lực âm thầm. Cô bé nghèo đã chứng minh rằng, đôi khi, chính những khó khăn lại là động lực mạnh mẽ nhất để con người ta bứt phá.

Ngược lại, nhân vật cậu ấm nhà giàu lại là một hình ảnh đáng suy ngẫm về những hệ lụy của sự đủ đầy. Sự tự tin ban đầu của cậu ta dựa trên những lợi thế vật chất hơn là thực lực bản thân. Khi cuộc đua trở nên khó khăn, sự thiếu hụt ý chí và khả năng chịu đựng đã khiến cậu ta nhanh chóng bị bỏ lại phía sau. Nhân vật này không hẳn là một hình tượng tiêu cực hoàn toàn, mà có lẽ là một lời nhắc nhở về việc cần trân trọng những gì mình có và không ngừng rèn luyện bản thân, dù ở bất kỳ hoàn cảnh nào. Sự thất bại của cậu ấm có lẽ là một bài học đắt giá về việc không được chủ quan và coi thường đối thủ, đặc biệt là những người có xuất phát điểm thấp hơn mình.

Tóm lại, truyện ngắn "Một cuộc đua" của Quế Hương đã thành công trong việc khắc họa chủ đề về sức mạnh của nghị lực vượt khó và sự đối lập giữa các hoàn cảnh sống qua hình ảnh cuộc đua đầy kịch tính và hai nhân vật Phượng và cậu ấm. Phượng là biểu tượng cho ý chí kiên cường, khả năng tiềm ẩn của con người khi đối diện với khó khăn, trong khi cậu ấm nhà giàu lại là một lời cảnh tỉnh về sự chủ quan và tầm quan trọng của sự nỗ lực thực sự. Qua đó, tác giả đã gửi gắm một thông điệp ý nghĩa về giá trị đích thực của con người, không nằm ở điều kiện vật chất mà nằm ở bản lĩnh và tinh thần vươn lên trong cuộc sống.