Phân tích nhân vật Sơn để làm sáng tỏ chủ đề truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa – Thạch Lam
Mở bài:

“Buổi sáng hôm nay, mùa đông đột nhiên... ấm áp, vui vui...” – một câu mở đầu dịu dàng và đầy cảm xúc đã mở ra thế giới trong trẻo, nhân văn của truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa – tác phẩm nổi bật của nhà văn Thạch Lam. Truyện kể về những rung động tinh tế của trẻ thơ trước sự đổi thay của đất trời và lòng người khi mùa đông tới. Qua đó, nhà văn thể hiện chủ đề: tình yêu thương chân thành, sự cảm thông giữa con người với nhau, đặc biệt là giữa những đứa trẻ. Chủ đề này được thể hiện rõ nhất qua nhân vật Sơn – cậu bé giàu cảm xúc, có trái tim trong sáng và nhân hậu.

Thân bài:
Tóm tắt truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa:
Truyện kể về hai anh em Sơn và Lan – sống trong một gia đình tiểu tư sản, có cuộc sống đủ đầy. Vào một buổi sáng mùa đông đầu tiên trong năm, mẹ cho hai anh em áo bông mới, hai đứa rất thích thú và rủ nhau ra phố chơi. Ngoài đường, hai anh em thấy những đứa trẻ nghèo co ro trong giá lạnh, đặc biệt là một bé gái ăn mặc rách rưới – là em bé hàng xóm đã từng chơi với Lan. Trước sự thương cảm của em, Sơn ban đầu còn ngập ngừng nhưng sau cùng cũng đồng ý cùng chị mang chiếc áo cũ ra cho bé. Hành động ấy khiến lòng Sơn chợt ấm lại giữa mùa đông lạnh giá.

Xác định chủ đề tác phẩm:
Chủ đề chính của truyện là: Lòng trắc ẩn, sự sẻ chia giữa con người với con người – đặc biệt là ở trẻ nhỏ – là thứ có thể sưởi ấm tâm hồn giữa mùa đông lạnh lẽo nhất. Tình cảm nhân văn ấy không ồn ào, mà nhẹ nhàng, sâu lắng và thấm đẫm chất thơ.

 Phân tích nhân vật Sơn – trung tâm của chủ đề truyện:
Sơn là nhân vật trung tâm trong truyện. Qua diễn biến tâm lý và hành động của Sơn, Thạch Lam đã khắc họa một cậu bé nhạy cảm, giàu tình cảm và biết cảm thông với những mảnh đời bất hạnh.

Sơn là cậu bé sống trong hoàn cảnh khá giả: Cậu có áo ấm, có mẹ chăm lo, có chị gái yêu thương. Cuộc sống đủ đầy khiến cậu cảm nhận rõ sự ấm áp của gia đình giữa tiết trời giá lạnh.
Nhưng Sơn cũng là đứa trẻ giàu lòng nhân hậu, biết rung động trước nỗi khổ của người khác. Khi nhìn thấy bé gái nhà nghèo co ro trong manh áo rách, cậu có chút “ngần ngại”, vì mặc cảm khi mình mặc áo đẹp còn bạn thì không. Nhưng chính điều đó lại là biểu hiện cho sự thay đổi trong tâm hồn cậu bé – bắt đầu cảm thấy thương và thấu hiểu.
Hành động cùng chị Lan mang chiếc áo bông cũ cho em bé hàng xóm là một hành động tuy nhỏ nhưng thể hiện sự chiến thắng của lòng nhân ái. Từ một cậu bé hồn nhiên, vô tư, Sơn đã dần trưởng thành hơn trong suy nghĩ, biết cảm thông và biết chia sẻ.
Diễn biến tâm lý tinh tế: Thạch Lam không cần những lời văn cao trào, mà chỉ bằng vài chi tiết nhẹ nhàng – như cảm giác "ấm áp, vui vui" khi vừa cho áo, đã khiến người đọc cảm nhận được sự thức tỉnh trong tâm hồn Sơn. Từ cảm xúc cá nhân ấy, tác giả đã gửi gắm một thông điệp sâu sắc: tình người có thể sưởi ấm mùa đông lạnh nhất.

Qua nhân vật Sơn trong truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa, Thạch Lam đã khéo léo thể hiện chủ đề mang đậm tính nhân văn: lòng yêu thương và sự chia sẻ giữa con người với nhau, đặc biệt là ở những đứa trẻ – trong sáng, hồn nhiên nhưng cũng rất sâu sắc. Dù câu chuyện không có cao trào kịch tính, nhưng lại đọng lại nơi người đọc một dư vị ấm áp, nhẹ nhàng – như ánh nắng hiếm hoi giữa mùa đông.