Báo cáo ngắn về sự phát triển của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam
I. Giới thiệu chung
Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam (VKTĐTĐ) bao gồm thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu và các tỉnh, thành phố lân cận. Đây là khu vực có vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, với sự tập trung các ngành công nghiệp, dịch vụ, thương mại, đồng thời là cửa ngõ giao thương quốc tế của Việt Nam.

II. Thành tựu phát triển

Tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ:
Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam đóng góp một phần lớn vào GDP của cả nước. Thành phố Hồ Chí Minh, trung tâm kinh tế của vùng, chiếm tỷ trọng lớn trong sản xuất công nghiệp và dịch vụ. Các tỉnh như Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu phát triển mạnh các khu công nghiệp, chế biến chế tạo, và khai thác dầu khí.
Công nghiệp phát triển vượt bậc:
Vùng phía Nam là nơi phát triển các ngành công nghiệp chủ lực như điện tử, cơ khí, chế biến thực phẩm, dầu khí, hóa chất, dệt may, giày dép... Các khu công nghiệp, khu chế xuất tại Bình Dương, Đồng Nai đã thu hút rất nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước, góp phần tạo công ăn việc làm cho hàng triệu lao động.
Cảng biển và thương mại quốc tế:
Thành phố Hồ Chí Minh với cảng Cát Lái là trung tâm logistics lớn nhất của Việt Nam, kết nối mạnh mẽ với các nước trong khu vực và thế giới. Bà Rịa - Vũng Tàu có cảng biển quốc tế, đặc biệt là cảng quốc tế Cái Mép - Thị Vải, giúp giao thương quốc tế thuận lợi hơn.
Đầu tư hạ tầng đồng bộ:
Các dự án hạ tầng giao thông như cao tốc, sân bay quốc tế Long Thành, các tuyến đường sắt tốc độ cao, và các dự án bất động sản lớn góp phần làm nâng cao kết nối và tăng trưởng kinh tế khu vực.
III. Thách thức và giải pháp

Ô nhiễm môi trường:
Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghiệp, ô nhiễm không khí, nước và đất trở thành vấn đề cấp bách. Chính quyền địa phương và các doanh nghiệp cần phối hợp để tăng cường công tác bảo vệ môi trường, sử dụng công nghệ sạch và phát triển các mô hình kinh tế bền vững.
Tăng trưởng không đồng đều:
Mặc dù các khu vực công nghiệp phát triển mạnh nhưng một số địa phương vẫn còn chậm phát triển. Cần có chính sách phân bổ nguồn lực hợp lý để thúc đẩy sự phát triển đồng đều trong toàn vùng.
Chất lượng nguồn nhân lực:
Mặc dù có nhiều lao động, nhưng chất lượng nguồn nhân lực tại một số ngành vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của nền kinh tế hiện đại. Các chính sách đào tạo nghề và nâng cao chất lượng giáo dục là cần thiết.
IV. Kết luận
Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam của Việt Nam đã có sự phát triển mạnh mẽ và đóng góp quan trọng vào nền kinh tế quốc gia. Tuy nhiên, để duy trì và đẩy mạnh sự phát triển bền vững, các vấn đề về môi trường, chất lượng nguồn nhân lực và phát triển đồng đều cần được quan tâm giải quyết kịp thời.
 
 
 

Vùng kinh tế trọng điểm (VKTTĐ) phía Nam có diện tích năm 2021 là 30 602,6 km2, chiếm 9,2% diện tích cả nước. Bao gồm các tỉnh: Đồng Nai, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu, Long An, Tiền Giang, Tây Ninh, Bình Phước và Thành phố Hồ Chí Minh. Đây là vùng có vị trí địa kinh tế, địa chính trị, quốc phòng và an ninh quan trọng của Việt Nam. Trong đó, Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị đặc biệt, “đầu tàu”, hạt nhân, dẫn đầu vùng kinh tế trọng điểm phía Nam trên nhiều phương diện; có nhiệm vụ dẫn dắt, hỗ trợ các tỉnh trong vùng cùng phát triển.

 
VKTTĐ phía Nam đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước. Với hệ thống cảng biển và sân bay quốc tế, đây là điểm kết nối, là trung tâm giao thương hàng hải lớn. Khu vực này cũng là trung tâm công nghiệp, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, tài chính, ngân hàng, logistics, văn hóa, y tế và giáo dục của Việt Nam. Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam cũng là khu vực thu hút đầu tư nước ngoài lớn nhất cả nước từ các dự án FDI, khu công nghiệp, khu chế xuất đang hoạt động. Vùng hội tụ đủ điều kiện, lợi thế để phát triển công nghiệp, dịch vụ, đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa; tập trung nhiều cơ sở đào tạo, nghiên cứu khoa học; là trung tâm đầu mối dịch vụ, thương mại tầm cỡ khu vực và quốc tế…

So với cả nước, vùng kinh tế trọng điểm phía Nam tuy chỉ chiếm 9,2% diện tích, 17% dân số nhưng năm 2021 GRDP của vùng đạt 2826,2 nghìn tỉ đồng, chiếm tới 33,5% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cả nước; trị giá xuất khẩu hàng hóa năm 2021 đạt 134 tỉ USD, chiếm khoảng 36,6% so với cả nước, tăng trưởng kinh tế bình quân gấp hơn 1,5 lần, thu ngân sách chiếm hơn 44% tổng thu ngân sách của cả nước, thu hút 56% số dự án và 45% số vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam. VKTTĐ phía Nam là nơi tập trung số lượng các khu công nghiệp lớn và thu hút nhiều dự án đầu tư nước ngoài lớn nhất của cả nước. Giá trị sản xuất công nghiệp của VKTTĐ phía Nam đạt 4506 nghìn tỉ đồng và chiếm 35,5% so với cả nước năm 2021. Tại đây có Khu công nghệ cao, 2 khu chế xuất Tân Thuận và Linh Trung, Công viên phần mềm Quang Trung và hàng chục khu công nghiệp thu hút khác. Thời gian qua, với việc hình thành các khu công nghiệp tập trung và đẩy mạnh phát triển các ngành mũi nhọn như công nghệ tin học, hóa chất, khai thác và chế biến dầu khí đã tạo ra bước đệm công nghiệp hóa không chỉ của vùng mà còn của cả nước.

VÙNG KINH TẾ TRỌNG ĐIỂM PHÍA NAM

Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam được thành lập năm 1998, bao gồm TP Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu. Vùng mở rộng thêm các tỉnh Tây Ninh, Bình Phước, Long An vào năm 2003 và tỉnh Tiền Giang vào năm 2009. Đến 2021, diện tích vùng là hơn 30 nghìn km2, số dân là 21,8 triệu người.

Thế mạnh nổi trội:

- Vị trí địa lí: vị trí cầu nối giữa Đồng bằng sông cửu Long, Tây Nguyên và Duyên hải Nam Trung Bộ, là đầu mối giao thương của các tỉnh phía nam với các vùng trong cả nước và quốc tế thông qua mạng lưới giao thông đường bộ, đường biển, đường sông và đường hàng không. Phía đông và đông nam là vùng biển rộng lớn, giàu tiềm năng => lợi thế vị trí địa lí tạo cho vùng khả năng thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước, có tiềm lực phát triển kinh tế vượt trội so với các vùng khác.

- Điều kiện tự nhiên: địa hình tương đối bằng phẳng, ¾ là đồng bằng và bán bình nguyên. Đất xám và đất feralit chiếm diện tích lớn, đất phù sa sông màu mỡ; khí hậu cận xích đạo gió mùa nóng ẩm là điều kiện hình thành các vùng chuyên canh cây công nghiệp lâu năm, cây ăn quả, cây lương thực. Có trữ lượng dầu khí lớn là nguồn khoáng sản quan trọng phục vụ cho các ngành kinh tế. Vùng biển giàu hải sản và diện tích mặt nước phục vụ khai thác và nuôi trồng thủy sản.

- Nguồn lao động: dân số đông, nguồn lao động dồi dào, trình độ chuyên môn cao là nguồn lực quan trọng.

- Cơ sở hạ tầng: mạng lưới giao thông vận tải ngày càng hoàn thiện với các tuyến đường bộ (quốc lộ 1, 13, 22, cao tốc Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây - Phan Thiết,…), cảng biển lớn (TP Hồ Chí Minh, Bà Rịa - Vũng Tàu), cảng hàng không quốc tế (Tân Sơn Nhất).

- Có các đầu mối giao lưu kinh tế quan trọng trong nước và quốc tế, tiêu biểu là TP Hồ Chí Minh; mạng lưới đô thị phát triển với hạt nhân là TP Hồ Chí Minh, Biên Hòa, Vũng Tàu,… Hệ thống cơ sở đào tạo và nghiên cứu ngành càng phát triển mạnh theo hướng hiện đại.

Một số ngành kinh tế tiêu biểu:

- Công nghiệp xây dựng chiếm tỉ trọng lớn, tốc độ tăng giá trị sản xuất cao hơn mức trung bình cả nước. Cơ cấu ngành đa dạng, trình độ phát triển cao, nổi bật là các ngành mũi nhọn như sản xuất, chế biến thực phẩm; sản xuất hóa chất; dệt, may; giày, dép; cơ khí; sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính. Khoảng ½ số khu công nghiệp của cả nước phân bố tập trung trong vùng này.

- Hoạt động thương mại sôi động bậc nhất nước ta. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng liên tục tăng; trị giá xuất khẩu tăng nhanh chóng.

- Du lịch diễn ra sôi nổi, hoạt động giao thông vận tải có tốc độ tăng trưởng nhanh.

Vai trò của vùng đối với nền kinh tế cả nước:

- Vùng có GRDP đứng đầu trong 4 vùng kinh tế trọng điểm, chiếm tỉ trọng trong GDP cả nước cao nhất với 33,5% năm 2021.

- Vai trò là “đầu tàu”, có vai trò dẫn dắt phát triển kinh tế cả nước; là trung tâm thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) lớn nhất cả nước. Đây cũng là nơi khởi nguồn cho những đột phá kinh doanh từ khi đất nước mở cửa.

- Là vùng kinh tế phát triển năng động, có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, bền vững, đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đi đầu phát triển một số ngành sản xuất và dịch vụ tiên tiến, nhất là các ngành sản xuất linh kiện điện tử, sản xuất phần mềm, các dịch vụ thương mại, logistics, tài chính, viễn thông, du lịch, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh quốc tế, tạo động lực cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội của cả nước.