Quy tắc đọc tên thay thế (danh pháp IUPAC) của hydrocarbon không no như sau:

1. Chọn mạch chính:

Mạch chính là mạch carbon dài nhất có chứa liên kết đôi (C=C) hoặc liên kết ba (C≡C).
Nếu phân tử có cả liên kết đôi và liên kết ba, ưu tiên mạch chính chứa nhiều liên kết đôi hơn.
2. Đánh số mạch chính:

Đánh số mạch chính sao cho vị trí liên kết bội (đôi hoặc ba) có số chỉ nhỏ nhất.
Nếu có nhiều liên kết bội, đánh số sao cho tổng số chỉ vị trí các liên kết bội nhỏ nhất.
Nếu có cả liên kết đôi và liên kết ba, đánh số từ đầu gần liên kết đôi hơn.
3. Gọi tên mạch chính:

Tên mạch chính tương ứng với số lượng nguyên tử carbon trong mạch.
Thêm hậu tố "-en" nếu có liên kết đôi, "-yn" nếu có liên kết ba.
Nếu có nhiều liên kết đôi hoặc ba, thêm tiền tố "đi-", "tri-", "tetra-",... vào trước hậu tố "-en" hoặc "-yn".
Nếu có cả liên kết đôi và liên kết ba, gọi tên mạch chính theo thứ tự: số chỉ vị trí liên kết đôi + tên mạch chính + số chỉ vị trí liên kết ba + "-en" + "-yn".
4. Gọi tên nhánh (nhóm thế):

Gọi tên các nhóm thế theo thứ tự bảng chữ cái.
Đánh số chỉ vị trí của nhóm thế trên mạch chính.
Nếu có nhiều nhóm thế giống nhau, thêm tiền tố "đi-", "tri-", "tetra-",... vào trước tên nhóm thế.
5. Ghép tên:

Ghép tên các nhóm thế (theo thứ tự bảng chữ cái) vào trước tên mạch chính.
Ngăn cách số chỉ vị trí với tên nhóm thế bằng dấu gạch ngang (-).
Ngăn cách số chỉ vị trí với nhau bằng dấu phẩy (,).
Ngăn cách phần chữ với phần số bằng dấu gạch ngang (-).
Ví dụ:

CH₂=CH-CH₃: Propene
CH₃-C≡C-CH₃: 2-butyne
CH₂=CH-CH=CH₂: 1,3-butadiene
CH₃-CH(CH₃)-CH=CH₂: 3-methyl-1-butene
CH≡C-CH=CH₂: 1-buten-3-yne

## Quy tắc đọc tên thay thế hydrocarbon không no

**Hydrocarbon không no** bao gồm alkene và alkyne. Quy tắc đọc tên thay thế của chúng được thực hiện như sau:

### Đối với **Alkene** (có chứa liên kết đôi C=C):

1. **Xác định mạch carbon chính**:
- Chọn mạch carbon dài nhất chứa liên kết đôi và đánh số từ đầu gần với liên kết đôi để có vị trí nhỏ nhất cho liên kết.

2. **Tên gọi**:
- Tên có dạng: **Số chỉ vị trí liên kết đôi - tiền tố (số nguyên tử carbon) + hậu tố "ene"**.
- Ví dụ: CH2=CH-CH3 (Propene - ừ cái liên kết đôi ở vị trí 1).

### Đối với **Alkyne** (có chứa liên kết ba C≡C):

1. **Xác định mạch carbon chính**:
- Chọn mạch carbon dài nhất chứa liên kết ba và đánh số từ đầu gần với liên kết ba.

2. **Tên gọi**:
- Tên có dạng: **Số chỉ vị trí liên kết ba - tiền tố (số nguyên tử carbon) + hậu tố "yne"**.
- Ví dụ: CH≡C-CH3 (Propyne - liên kết ba ở vị trí 1).

### Đối với các hợp chất có nhánh:
- Thêm vị trí và tên của nhánh vào trước tên chính, cách nhau bằng dấu gạch nối (-).
- Ví dụ: CH2=CH-CH(CH3)-CH2-CH3 có tên là 3-Methylbut-1-ene (nhánh methyl ở vị trí 3, liên kết đôi ở vị trí 1).

### Ví dụ tổng hợp:
- Tên của glycidol (CH2=CHOH) là 2-Methylbut-2-ene, với vị trí liên kết đôi và tên nhánh được chỉ rõ.

Như vậy, quy tắc đặt tên cho hydrocarbon không no giúp xác định cấu trúc và tính chất của chúng một cách rõ ràng và chính xác.