Bài thơ bạn đưa ra là một đoạn trích từ "Bài thơ Hán Vân" của Tản Đà (Phạm Quỳnh). Đây là một bài thơ mang đậm ảnh hưởng của văn học cổ điển, với ngôn từ súc tích, hình ảnh sinh động, thể hiện tư tưởng về đạo lý, triết lý sống.

Phân tích bài thơ:
Câu 1: "Chớ người trọc trọc, chớ ta thanh,"

Ý nghĩa: Câu này ám chỉ sự đối lập giữa những người có trí tuệ sáng suốt, trong sáng (ta thanh) và những kẻ tầm thường, tối tăm (người trọc trọc). Đây là lời nhắn nhủ về sự phân biệt giữa những người có tri thức và đạo đức và những người thiếu bản lĩnh, chỉ quan tâm đến danh lợi.
Câu 2: "Lấy phải thì trung đạo ở kinh."

Ý nghĩa: "Lấy phải" ở đây có thể được hiểu là lựa chọn đúng đắn. "Trung đạo" có thể được hiểu là con đường chính đạo, trung dung, không cực đoan, giữ sự cân bằng. Câu này nhấn mạnh vào việc chọn lựa đúng đắn và đi theo con đường trung đạo, không lệch lạc.
Câu 3: "Rồi việc mới hay khuôn được thú,"

Ý nghĩa: "Việc mới hay" nghĩa là khi thực hiện những điều đúng đắn, chúng ta sẽ đạt được kết quả tốt đẹp. "Khuôn được thú" chỉ sự thành công trong việc rèn luyện hoặc làm chủ công việc.
Câu 4: "Khỏi quyền đã kẻo luỵ chưng danh."

Ý nghĩa: "Khỏi quyền" có nghĩa là tránh xa quyền lực, chức tước, không nên quá tham lam danh lợi. "Luỵ chưng danh" nhấn mạnh rằng quyền lực và danh tiếng có thể gây ra những phiền phức, tác động xấu đến con người nếu không biết kiểm soát.
Câu 5: "Một bầu hoà biết lòng Nhan Tử,"

Ý nghĩa: "Một bầu hoà" có thể hiểu là sự hòa thuận, bình yên. "Lòng Nhan Tử" ám chỉ lòng trung thành, trí thức của Nhan Tử (một nhân vật nổi tiếng trong lịch sử Trung Hoa). Câu này có ý khẳng định rằng sự hòa thuận, bình yên trong cuộc sống cũng cần có trí tuệ và lòng trung thành.
Câu 6: "Tám trận khôn hay chước Khổng Minh."

Ý nghĩa: "Tám trận" có thể ám chỉ chiến lược, chiến thuật trong chiến tranh. "Khổng Minh" là một nhân vật nổi tiếng về tài mưu lược, chiến thuật trong lịch sử Trung Hoa. Câu này nói về sự khôn ngoan và tài trí trong việc giải quyết vấn đề, trong đó Khổng Minh là biểu tượng của sự tài ba.
Câu 7: "Sớm tối huống còn non nước cũ,"

Ý nghĩa: Câu này có thể hiểu là dù thời gian trôi qua, dù sớm hay tối, vẫn còn nhớ về "non nước cũ", tức là quá khứ, những điều đã qua. Điều này thể hiện sự trân trọng quá khứ và những giá trị của nó.
Câu 8: "Mặc dầu thua được có ai tranh."

Ý nghĩa: Câu này nhấn mạnh rằng dù có chiến thắng hay thất bại, cũng không có ai thực sự tranh giành, vì sự thành bại trong cuộc sống thường không phải là điều đáng phải quá quan tâm. Câu này thể hiện sự bình thản, không bị cuốn vào những tranh đua, ganh ghét.
Tác giả và nguồn gốc:
Tác giả: Bài thơ này thuộc về Tản Đà (Phạm Quỳnh), một nhà thơ, nhà văn nổi tiếng trong văn học Việt Nam.
Nguồn gốc: Bài thơ được trích từ "Bài thơ Hán Vân" của Tản Đà, một tác phẩm nổi bật trong kho tàng văn học cổ điển Việt Nam, thể hiện sự khéo léo trong sử dụng ngôn từ và biểu đạt tư tưởng.
Tầm quan trọng của bài thơ:
Bài thơ là một sự phản ánh của Tản Đà về những vấn đề xã hội và cuộc sống thời bấy giờ. Nó có sự chiêm nghiệm sâu sắc về đạo lý, triết lý sống, và tư tưởng về sự thanh cao, trung đạo, và lòng trung thành.
Thông qua bài thơ, tác giả cũng thể hiện sự cần thiết của việc giữ gìn nhân cách, không bị lôi cuốn vào quyền lực và danh lợi, và quan trọng là sống sao cho hài hòa với cuộc đời, trân trọng quá khứ nhưng không bị ám ảnh bởi quá khứ đó.

Bài thơ bạn trích dẫn là một bài thơ nổi tiếng của nhà thơ Nguyễn Khuyến, một trong những cây bút lớn của văn học Việt Nam thế kỷ 19. Bài thơ này mang tên "Thượng du".

Dưới đây là phân tích nội dung và nghệ thuật của bài thơ:

1. Phân tích nội dung:
Chủ đề: Bài thơ thể hiện tâm tư của tác giả về tư tưởng chính trị và bài học về cuộc sống. Tác giả thể hiện sự trăn trở về vận mệnh đất nước và những khó khăn mà người dân phải đối mặt trong bối cảnh xã hội đầy biến động.
Tình huống: Bài thơ phản ánh một bối cảnh trong đó, tác giả khuyên nhủ những người có chức quyền và trách nhiệm hãy lấy lòng trung đạo để quản lý đất nước. "Chớ người trọc trọc, chớ ta thanh", câu thơ có thể hiểu là hãy giữ vững nhân cách, làm đúng trách nhiệm của mình.
Ý nghĩa: Tác giả nhấn mạnh việc nắm vững quy luật cuộc sống, biết cách quản lý bản thân và xã hội thông qua triết lý "giữa". Tác giả cũng nhắc nhở con người về việc chăm sóc cho đất nước và cộng đồng, không chỉ vì danh lợi cá nhân mà quên đi lợi ích chung.
2. Nghệ thuật:
Ngôn ngữ: Tác giả sử dụng ngôn ngữ giản dị nhưng cô đọng đi kèm với cấu trúc chặt chẽ, dễ hiểu và gần gũi với đời sống.
Hình ảnh: Bài thơ sử dụng nhiều hình ảnh ẩn dụ, như "Nước cũ" để biểu thị lịch sử và truyền thống, "bầu hoà" là biểu trưng cho sự hài hòa và bình an.
Thể thơ: Bài thơ được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật, là thể thơ truyền thống của văn học Việt Nam, thể hiện sự tinh tế trong cách sử dụng âm điệu và vần điệu.
3. Tác giả:
Nguyễn Khuyến (1835-1909) là một trong những nhà thơ lớn của Việt Nam, sống vào thời kỳ cuối nhà Nguyễn và đầu công cuộc đấu tranh giành độc lập. Ông nổi tiếng với những bài thơ thể hiện tình yêu quê hương, đất nước, cùng với những suy tư về cuộc sống và nhân sinh.

4. Kết luận:
Bài thơ không chỉ mang giá trị nghệ thuật cao mà còn chứa đựng những triết lý sâu sắc về cuộc sống, phản ánh tâm tư, tình cảm của một tâm hồn nhạy cảm trước vận mệnh đất nước và con người. Thông qua bài thơ, Nguyễn Khuyến đã gửi gắm thông điệp về trách nhiệm và nghĩa vụ của mỗi cá nhân đối với cộng đồng và đất nước.