Quân đội thời Trần được tổ chức rất chặt chẽ và khoa học, phản ánh sự phát triển mạnh mẽ về quân sự của nhà Trần trong việc bảo vệ đất nước. Dưới đây là các đặc điểm chính về tổ chức quân đội thời Trần:

1. Chia làm hai bộ phận chính:

• Cấm quân: Đây là lực lượng quân đội thường trực, được tuyển chọn từ những người khỏe mạnh, tinh nhuệ nhất. Cấm quân làm nhiệm vụ bảo vệ triều đình, vua và kinh thành.

• Quân địa phương: Là lực lượng được tổ chức tại các địa phương, bao gồm dân binh và quân thường trực, sẵn sàng huy động khi cần thiết để bảo vệ lãnh thổ.

2. Chính sách “Ngụ binh ư nông”:

• Quân đội thời Trần không duy trì lực lượng quân sự thường trực lớn để giảm gánh nặng kinh tế. Thay vào đó, người dân sẽ vừa làm nông vừa luyện tập quân sự. Khi có chiến tranh, họ sẽ được triệu tập tham gia quân đội.

3. Chia thành các đơn vị rõ ràng:

• Quân đội được chia thành các cấp bậc: quân, vệ, đội, ngũ. Các đơn vị này có tổ chức chặt chẽ và kỷ luật nghiêm minh.

4. Kết hợp giữa quân thủy và quân bộ:

• Quân đội thời Trần rất mạnh trong việc tổ chức cả hai lực lượng quân bộ và quân thủy. Quân thủy được đặc biệt chú trọng để bảo vệ các tuyến sông ngòi, biển đảo.

5. Tinh thần kỷ luật và chiến đấu cao:

• Quân đội được huấn luyện kỹ lưỡng, có kỷ luật cao và tinh thần chiến đấu mạnh mẽ. Tinh thần này được thể hiện rõ qua ba lần chiến thắng quân Nguyên - Mông.

6. Vai trò của quý tộc, tướng lĩnh:

• Các vua Trần và quý tộc thường trực tiếp chỉ huy quân đội. Những tướng lĩnh nổi tiếng như Trần Quốc Tuấn, Trần Quang Khải, Trần Nhật Duật,… đóng vai trò quan trọng trong các trận chiến.

Quân đội thời Trần là một trong những lực lượng quân sự mạnh mẽ nhất trong lịch sử Việt Nam, góp phần bảo vệ đất nước trước những thế lực xâm lược hùng mạnh.

Quân đội thời Trần được tổ chức khá chặt chẽ và có cấu trúc rõ ràng, với mục tiêu bảo vệ đất nước khỏi sự xâm lược của các thế lực ngoại bang, đặc biệt là quân xâm lược Nguyên-Mông. Quân đội Trần có những đặc điểm đáng chú ý sau:

Quân đội thường trực và quân dự bị: Quân đội Trần chia thành hai lực lượng chính, bao gồm quân thường trực và quân dự bị. Quân thường trực bao gồm những binh sĩ được huấn luyện và sẵn sàng chiến đấu mọi lúc. Quân dự bị là những người dân trong xã hội, khi có chiến tranh thì sẽ được gọi vào phục vụ.
Hệ thống quân sự theo cấp bậc: Quân đội thời Trần có một hệ thống cấp bậc và chức vụ rõ ràng, từ các chỉ huy cao cấp như tướng lĩnh đến các binh sĩ. Tướng lĩnh có trách nhiệm chỉ huy các chiến dịch lớn, trong khi các sĩ quan cấp thấp chỉ huy các đơn vị nhỏ hơn.
Quân đội dân tộc: Một điểm đặc biệt của quân đội Trần là lực lượng quân đội chủ yếu được tuyển mộ từ nông dân, khi có chiến tranh, họ sẽ được huy động từ các làng xã. Điều này giúp quân đội có thể nhanh chóng tổ chức và huy động lực lượng khi cần thiết.
Lực lượng thủy quân: Thời Trần rất chú trọng đến lực lượng thủy quân, đặc biệt là trong chiến tranh chống quân xâm lược Nguyên-Mông. Họ sử dụng thuyền, chiến thuyền và các phương tiện thủy để bảo vệ bờ biển và tham gia các trận đánh lớn trên sông biển.
Chiến thuật linh hoạt: Quân đội Trần sử dụng nhiều chiến thuật linh hoạt và sáng tạo như đánh du kích, phục kích và tận dụng địa hình, đặc biệt là trong chiến tranh chống quân Nguyên-Mông. Một trong những chiến thuật nổi bật là việc xây dựng các trận địa, chiến tranh lòng dân và sử dụng chiến thuyền trên sông.
Lãnh đạo quân sự xuất sắc: Các tướng lĩnh như Trần Hưng Đạo, Trần Quang Khải, Trần Thủ Độ là những người chỉ huy xuất sắc, đóng vai trò quan trọng trong việc điều hành quân đội và giành chiến thắng trong các trận chiến lớn