Nhiệt độ trung bình năm giảm từ xích đạo về cực nhưng không giảm liên tục, và biên độ nhiệt năm tăng từ xích đạo về cực là do sự phân bố và đặc điểm của bức xạ mặt trời cùng với các yếu tố khí hậu và địa lý khác. Cụ thể:

1. Tại sao nhiệt độ trung bình năm giảm từ xích đạo về cực nhưng không giảm liên tục?
Ảnh hưởng của bức xạ mặt trời: Tại xích đạo, mặt trời chiếu trực tiếp và mạnh mẽ hơn, nên nhiệt độ ở đây cao hơn. Khi đi về hai cực, ánh sáng mặt trời chiếu với góc nhỏ, nên lượng nhiệt thu được giảm dần, gây ra sự giảm nhiệt độ từ xích đạo về cực. Tuy nhiên, không giảm liên tục vì:
Ảnh hưởng của các yếu tố khí hậu: Các yếu tố như gió, biển, đại dương và các hiện tượng khí hậu khác làm cho nhiệt độ tại các khu vực gần cực đôi khi không quá thấp như ta nghĩ. Ví dụ, những khu vực ven biển ở các vĩ độ cao có thể có nhiệt độ cao hơn do sự điều hòa nhiệt của biển.
Sự biến đổi của các mùa: Ở những vùng gần cực, sự thay đổi nhiệt độ giữa mùa hè và mùa đông có thể rất lớn, nhưng nhiệt độ trung bình năm có thể không giảm liên tục vì sự ảnh hưởng của các dòng hải lưu, các cơn gió mạnh từ vùng xích đạo.
2. Tại sao biên độ nhiệt năm tăng từ xích đạo về cực?
Biên độ nhiệt là sự chênh lệch giữa nhiệt độ cao nhất và thấp nhất trong năm (mùa hè và mùa đông).
Ở xích đạo, do mặt trời chiếu gần như trực tiếp suốt năm, sự thay đổi nhiệt độ giữa mùa hè và mùa đông không quá lớn, biên độ nhiệt năm thấp.
Tuy nhiên, khi di chuyển về vĩ độ cao, đặc biệt là gần cực, mùa hè và mùa đông có sự khác biệt rất lớn. Mùa hè có thể rất ấm nhưng mùa đông lại rất lạnh. Do đó, biên độ nhiệt năm ở các khu vực này cao hơn nhiều so với các khu vực gần xích đạo.
Tính chất của vĩ độ cao: Mùa đông ở cực có thể rất lạnh do không nhận được ánh sáng mặt trời, trong khi mùa hè lại có ngày dài, ánh sáng mặt trời kéo dài lâu và nhiệt độ có thể tăng lên đáng kể.
Tóm lại:
Nhiệt độ trung bình năm giảm từ xích đạo về cực nhưng không giảm liên tục do các yếu tố khí hậu như gió, biển, dòng hải lưu, và sự thay đổi theo mùa.
Biên độ nhiệt năm tăng từ xích đạo về cực vì ở gần cực, sự chênh lệch giữa mùa hè và mùa đông rất lớn, do sự thay đổi mạnh mẽ của bức xạ mặt trời giữa các mùa.

 
Nhiệt độ trung bình năm và biên độ nhiệt năm thay đổi theo vị trí địa lý, từ xích đạo về cực, nhưng không theo cách giảm và tăng liên tục mà có sự thay đổi rõ rệt do ảnh hưởng của nhiều yếu tố khí hậu, địa lý, và đặc điểm khí quyển. Dưới đây là lý giải cho hiện tượng này:

1. Nhiệt độ trung bình năm giảm từ xích đạo về cực nhưng không giảm liên tục:
Vị trí và góc chiếu sáng: Xích đạo nhận được nhiều năng lượng mặt trời nhất, vì ánh sáng mặt trời chiếu trực tiếp và có góc chiếu gần vuông góc. Do đó, nhiệt độ ở xích đạo rất cao. Khi di chuyển về phía các vĩ độ cao (về cực), góc chiếu sáng giảm dần, khiến lượng nhiệt mặt trời nhận được ít đi, từ đó nhiệt độ trung bình năm giảm.
Khí quyển và dòng khí: Tuy nhiên, do sự tồn tại của các dòng khí và các hiện tượng khí quyển như gió tây, gió mùa, hoặc các hiện tượng đại dương như dòng biển nóng (ví dụ, dòng biển Gulf Stream ở Bắc Đại Tây Dương), nhiệt độ tại một số khu vực ở vĩ độ cao có thể cao hơn so với các khu vực gần đó ở vĩ độ thấp. Ví dụ, bờ biển Tây Âu, dù nằm ở vĩ độ cao, nhưng nhờ dòng biển nóng Gulf Stream, nhiệt độ trung bình năm của khu vực này vẫn cao hơn so với các khu vực cùng vĩ độ khác.
Sự phân bổ đất và nước: Các khu vực đất liền có nhiệt độ thay đổi mạnh hơn so với các khu vực đại dương vì đất nóng lên và nguội đi nhanh hơn nước. Điều này tạo ra sự không đồng đều trong sự giảm nhiệt độ từ xích đạo đến cực, đặc biệt là tại các khu vực nội địa, nơi biên độ nhiệt lớn hơn.
2. Biên độ nhiệt năm tăng từ xích đạo về cực:
Sự thay đổi nhiệt độ trong năm: Biên độ nhiệt năm là sự chênh lệch giữa nhiệt độ cao nhất và thấp nhất trong năm. Xích đạo có khí hậu nóng ẩm quanh năm, ít có sự biến đổi nhiệt độ lớn trong suốt năm, do đó biên độ nhiệt năm ở khu vực này nhỏ. Khi di chuyển về phía cực, sự khác biệt giữa mùa hè và mùa đông trở nên rõ rệt hơn. Vào mùa hè, các khu vực gần cực nhận được ánh sáng mặt trời trong một khoảng thời gian dài, còn vào mùa đông thì bị tối hoàn toàn trong nhiều tháng. Điều này dẫn đến sự chênh lệch nhiệt độ lớn hơn giữa mùa nóng và mùa lạnh, làm tăng biên độ nhiệt năm.
Ảnh hưởng của đại dương và đất liền: Các khu vực gần đại dương có biên độ nhiệt thấp hơn so với các khu vực xa biển vì nước có khả năng giữ nhiệt tốt, ít thay đổi nhiệt độ. Tuy nhiên, càng xa biển (nhất là ở các khu vực nội địa), đất liền sẽ có biên độ nhiệt lớn hơn, vì đất nóng lên và nguội đi nhanh chóng. Vì vậy, biên độ nhiệt tăng dần khi di chuyển từ xích đạo về các vùng cực.
Tóm lại, nhiệt độ trung bình năm giảm dần từ xích đạo về cực nhưng không giảm liên tục do sự ảnh hưởng của các yếu tố khí quyển, đại dương, và đặc điểm địa lý. Trong khi đó, biên độ nhiệt năm tăng từ xích đạo về cực vì sự thay đổi rõ rệt giữa mùa hè và mùa đông ở các khu vực có vĩ độ cao hơn.