Vùng Đồng bằng Bắc Bộ trở thành vùng sản xuất lúa gạo lớn thứ hai của cả nước nhờ vào một số yếu tố thuận lợi về tự nhiên và xã hội. Cụ thể:

1. Điều kiện tự nhiên thuận lợi:
Khí hậu: Đồng bằng Bắc Bộ có khí hậu nhiệt đới gió mùa ấm áp, mùa hè mưa nhiều, thuận lợi cho việc trồng lúa, đặc biệt là lúa nước. Lúa có thể phát triển tốt ở nhiệt độ cao và có thể chịu được độ ẩm cao trong mùa mưa.
Đất đai: Vùng đồng bằng Bắc Bộ có đất phù sa màu mỡ, đặc biệt là các đồng bằng ven sông Hồng, nơi đất đai rất thích hợp cho việc trồng lúa. Đất phù sa này rất giàu dinh dưỡng, giúp cây lúa phát triển mạnh và cho năng suất cao.
Nguồn nước: Vùng đồng bằng Bắc Bộ được sông Hồng và các nhánh của nó tưới tiêu, giúp cung cấp nước cho canh tác lúa, đặc biệt là vào mùa khô. Mạng lưới sông ngòi dày đặc tạo điều kiện thuận lợi cho việc tưới tiêu và kiểm soát nước trong suốt quá trình gieo trồng.
2. Diện tích đất canh tác lớn:
Đồng bằng Bắc Bộ có diện tích đất canh tác nông nghiệp lớn, đặc biệt là đất trồng lúa, với những cánh đồng lúa trải dài qua nhiều tỉnh, từ Hà Nội, Hưng Yên, Hải Dương, Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình, tới các tỉnh đồng bằng sông Hồng khác.
Hệ thống kênh mương, đê điều phát triển giúp tưới tiêu ổn định cho sản xuất lúa.
3. Phương thức canh tác lúa có hiệu quả cao:
Đồng bằng Bắc Bộ có một truyền thống lâu đời trong canh tác lúa, người dân nơi đây có nhiều kinh nghiệm trong việc áp dụng các kỹ thuật trồng lúa, từ gieo cấy cho đến thu hoạch.
Các giống lúa phù hợp với điều kiện đất đai và khí hậu của vùng được nghiên cứu và phát triển, giúp nâng cao năng suất lúa.
Hệ thống tưới tiêu và kỹ thuật thâm canh lúa đã được cải tiến, giúp tăng năng suất và chất lượng sản phẩm.
4. Sự phát triển của cơ sở hạ tầng và chính sách hỗ trợ:
Chính quyền các cấp đã có nhiều chính sách hỗ trợ nông dân, như trợ giá giống lúa, hỗ trợ tín dụng cho các hộ nông dân, phát triển cơ sở hạ tầng tưới tiêu, bảo vệ mùa màng.
Sự phát triển của các cơ sở chế biến lúa gạo và hệ thống tiêu thụ giúp tăng giá trị sản phẩm lúa gạo, khuyến khích nông dân tăng diện tích canh tác lúa.
5. Lực lượng lao động dồi dào và tay nghề cao:
Vùng đồng bằng Bắc Bộ có lực lượng lao động nông thôn dồi dào và có tay nghề cao trong việc trồng lúa. Người dân nơi đây có kinh nghiệm lâu dài trong việc chăm sóc và thu hoạch lúa.
Các hình thức hợp tác xã, tổ chức sản xuất nông nghiệp giúp nông dân hợp tác và áp dụng các phương pháp canh tác hiện đại, nâng cao hiệu quả sản xuất.
6. Vị trí và thị trường tiêu thụ:
Đồng bằng Bắc Bộ có vị trí thuận lợi gần các trung tâm tiêu thụ lớn, như thủ đô Hà Nội, giúp dễ dàng vận chuyển và tiêu thụ sản phẩm lúa gạo.
Lúa gạo sản xuất từ vùng này không chỉ phục vụ nhu cầu trong nước mà còn có tiềm năng xuất khẩu, đóng góp vào ngành xuất khẩu nông sản của Việt Nam.
Với sự kết hợp của điều kiện tự nhiên thuận lợi, diện tích đất canh tác rộng lớn, phương thức canh tác hiệu quả, và sự hỗ trợ của cơ sở hạ tầng cùng các chính sách phát triển, Đồng bằng Bắc Bộ đã trở thành một trong những vùng sản xuất lúa gạo lớn của cả nước, chỉ đứng sau Đồng bằng sông Cửu Long. Đây là minh chứng cho sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong sản xuất lúa gạo.