Bài thơ "Duyên" của Xuân Diệu, được viết trong phong trào Thơ Mới, mang đậm dấu ấn của tình yêu lãng mạn và những cảm xúc dạt dào, nồng nàn. Thơ Xuân Diệu nổi bật với phong cách thể hiện sự yêu đời, yêu người mãnh liệt, luôn tìm kiếm sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên. "Duyên" là một bài thơ tiêu biểu cho sự hòa quyện giữa tình yêu và cảnh vật thiên nhiên, thể hiện một cách sâu sắc tình cảm của tác giả dành cho đối phương.

Bài thơ "Duyên" chủ yếu xoay quanh chủ đề tình yêu, khát vọng giao cảm giữa "anh" và "em", được Xuân Diệu miêu tả qua những cảnh vật thiên nhiên, đặc biệt là vẻ đẹp của chiều thu. Trong bài thơ, "thiên nhiên" không chỉ là bối cảnh mà còn là yếu tố hỗ trợ, làm nổi bật và làm nền tảng cho sự phát triển của tình yêu giữa hai nhân vật.

Tình yêu trong bài thơ được thể hiện qua một lối sống tự do, phóng khoáng. Những hình ảnh thiên nhiên chiều thu, với ánh sáng dịu dàng, khung cảnh lãng mạn, là yếu tố kích thích cảm xúc và tạo nên sự gắn kết giữa hai con người. Xuân Diệu khéo léo miêu tả những cảnh sắc thiên nhiên, để qua đó, tình yêu của "anh" và "em" như được thăng hoa, đạt đến mức độ tuyệt vời và diệu kỳ.

Một điểm nổi bật trong bài thơ là cảm xúc nồng nàn, tha thiết của tác giả khi diễn tả những khoảnh khắc giao hòa giữa tình yêu và thiên nhiên. Bài thơ thể hiện sự khao khát và mong muốn được yêu thương trọn vẹn trong không gian mộng mơ và huyền bí của thiên nhiên chiều thu.

Hình ảnh thiên nhiên: Xuân Diệu sử dụng thiên nhiên như một hình ảnh tượng trưng để diễn tả cảm xúc tình yêu của mình. Cảnh chiều thu, với ánh sáng mờ ảo, gió mát, là những hình ảnh đầy lãng mạn và cũng đầy khắc khoải. Thiên nhiên trở thành chiếc cầu nối, đưa anh và em đến gần nhau, tạo điều kiện để tình yêu thăng hoa.
Biện pháp tu từ: Bài thơ sử dụng nhiều biện pháp tu từ như ẩn dụ, hoán dụ, nhân hóa và so sánh. Ví dụ, ánh sáng của buổi chiều được mô tả như một “nàng thơ” của tình yêu, làm nổi bật cái đẹp huyền bí của tình cảm. Biện pháp nhân hóa giúp thiên nhiên không chỉ là bối cảnh mà còn là nhân vật tham gia vào cuộc chơi của tình yêu, như một người bạn, người đồng hành của hai nhân vật.
Nhịp điệu và âm điệu: Bài thơ có nhịp điệu mềm mại, êm ái, phù hợp với không gian yêu đương, tạo ra một cảm giác thư thái và nhẹ nhàng. Việc sử dụng những câu thơ dài và ngắn đan xen giúp tạo nên âm điệu uyển chuyển, dễ nghe, dễ cảm nhận.

Cảnh sắc thiên nhiên chiều thu như một không gian lý tưởng để tình yêu nở hoa: Xuân Diệu đã dùng thiên nhiên để tạo ra bối cảnh lãng mạn và hoàn hảo cho tình yêu của "anh" và "em". Trong không gian ấy, những cái nhìn, những cử chỉ nhẹ nhàng, những lời nói yêu thương dường như có thể thăng hoa thành những vần thơ, những lời tâm sự ngọt ngào. Cảnh sắc thu với vẻ đẹp bình dị nhưng lôi cuốn khiến cho tình yêu giữa hai người trở nên thật tự nhiên và duyên dáng.
Thiên nhiên là tác nhân gợi mở cảm xúc, là nơi tình yêu nảy nở: Thiên nhiên chiều thu với vẻ đẹp nhẹ nhàng, yên tĩnh không chỉ giúp nhân vật bộc lộ tình cảm mà còn khiến cho mối quan hệ giữa "anh" và "em" thêm gắn kết. Chính vẻ đẹp mơ màng của thiên nhiên giúp cho tình yêu của họ trở nên thiêng liêng và sâu sắc hơn, tạo ra những khoảnh khắc gần gũi và cảm xúc chân thật giữa hai người.
Thiên nhiên là yếu tố thể hiện sự hòa quyện giữa con người và thế giới xung quanh: Trong bài thơ, thiên nhiên không chỉ là phông nền mà là một phần không thể thiếu, là một đối tượng giúp nhân vật “tìm thấy” nhau, thấu hiểu và yêu thương nhau hơn. Xuân Diệu đã tinh tế đưa thiên nhiên vào trong câu chuyện tình yêu, khiến cho tình cảm không chỉ là cảm xúc riêng biệt mà trở thành một phần của vũ trụ rộng lớn, từ đó làm cho mối quan hệ giữa hai con người trở nên vững bền hơn.
Bài thơ "Duyên" của Xuân Diệu là một tác phẩm tuyệt vời thể hiện sự hòa quyện giữa tình yêu và thiên nhiên. Thiên nhiên chiều thu không chỉ là bối cảnh mà còn là yếu tố thúc đẩy tình yêu giữa "anh" và "em", tạo nên một không gian lý tưởng để tình cảm ấy phát triển. Qua đó, Xuân Diệu đã khẳng định được sự quan trọng của thiên nhiên trong việc làm nền tảng cho tình yêu đích thực, khiến tình yêu trở nên đẹp đẽ, tự nhiên và vĩnh cửu.