Dàn ý nghị luận về đoạn thơ "Đêm khuya lặng lẽ như tờ" trong tác phẩm Lục Vân Tiên gặp nạn của Nguyễn Đình Chiểu

I. Mở bài:
Giới thiệu về tác giả và tác phẩm:Nguyễn Đình Chiểu là một trong những nhà thơ lớn của văn học Việt Nam, nổi bật với các tác phẩm mang đậm tính dân tộc và nhân văn. Lục Vân Tiên gặp nạn là một đoạn trích trong Lục Vân Tiên - tác phẩm nổi tiếng của ông, phản ánh những giá trị đạo đức và những chiến công của người anh hùng dân tộc.
Giới thiệu đoạn thơ cần nghị luận:
Đoạn thơ "Đêm khuya lặng lẽ như tờ" miêu tả một tình huống đầy căng thẳng, hiểm nguy trong tác phẩm Lục Vân Tiên, thể hiện sự xuất hiện của Trịnh Hâm và hành động của hắn đối với nhân vật Vân Tiên.
II. Thân bài:
Phân tích nội dung đoạn thơ:

Khung cảnh đêm khuya tĩnh mịch:

Câu "Đêm khuya lặng lẽ như tờ" tạo ra không khí im ắng, u ám, làm nền cho một sự kiện đầy nguy hiểm. "Lặng lẽ như tờ" gợi lên sự tĩnh mịch, vắng lặng của đêm tối, đồng thời cũng là sự ẩn mình của những sự việc đáng sợ sẽ xảy ra.
Hành động ác độc của Trịnh Hâm:

"Nghinh ngang sao mọt mít mờ sương bay" và "Trịnh Hâm khi ấy ra tay" miêu tả sự tấn công đột ngột của Trịnh Hâm đối với Vân Tiên. Hình ảnh Trịnh Hâm "ra tay" cho thấy sự gian xảo, độc ác của nhân vật này.
Trịnh Hâm đã lợi dụng sự vắng vẻ của đêm khuya để hãm hại Vân Tiên, thể hiện bản chất của một kẻ phản diện, không ngần ngại làm những việc xấu khi không có ai chứng kiến.
Hành động giả điếc của Trịnh Hâm:

"Trịnh Hâm giả điếc kêu trời" là sự xảo trá của Trịnh Hâm. Khi Vân Tiên gặp nạn, thay vì giúp đỡ, Trịnh Hâm lại giả vờ không nghe thấy, không nhìn thấy, để che giấu tội ác của mình.
Câu này cũng thể hiện sự vô trách nhiệm của Trịnh Hâm, một kẻ không chỉ nhẫn tâm mà còn vô lương tâm.
Phản ứng của Vân Tiên:

Trong đoạn thơ, Vân Tiên bị hại một cách bất ngờ, và không có sự giúp đỡ từ ai. Điều này làm nổi bật sự cô đơn, khốn khổ của Vân Tiên trong tình huống hiểm nghèo.
Phân tích biện pháp nghệ thuật:

So sánh và hình ảnh miêu tả:Câu "Đêm khuya lặng lẽ như tờ" sử dụng biện pháp so sánh, làm nổi bật không gian tĩnh mịch của đêm khuya, là điều kiện lý tưởng cho những hành động xấu xảy ra mà không ai biết đến.
Câu "Mít mờ sương bay" cũng là một hình ảnh miêu tả đặc sắc, tạo nên không khí mờ ảo, bí ẩn, làm tăng thêm sự nguy hiểm của tình huống.
Nhịp điệu và âm điệu:Đoạn thơ sử dụng nhịp điệu đều đặn, chắc chắn, làm nổi bật sự nghiêm trọng của tình huống và tâm lý căng thẳng của nhân vật. Những câu thơ ngắn, súc tích nhưng đầy hình ảnh, giúp người đọc dễ dàng hình dung ra cảnh tượng và cảm nhận được sự hiểm nguy đang dần hiện ra.
Ý nghĩa và thông điệp của đoạn thơ:

Phê phán hành động xấu, kẻ ác:Đoạn thơ phê phán hành động xấu của Trịnh Hâm, một kẻ gian ác, lợi dụng đêm tối để làm việc xấu. Nguyễn Đình Chiểu đã vẽ nên hình ảnh của Trịnh Hâm như một kẻ thiếu lương tri, không chỉ tấn công Vân Tiên mà còn giả điếc trước sự kêu cứu, thể hiện sự thờ ơ, vô cảm với nỗi đau của người khác.
Bài học về lòng dũng cảm và chính nghĩa:Mặc dù Vân Tiên bị hại, nhưng việc này tạo cơ hội để anh thể hiện sự kiên cường và dũng cảm của mình trong những tình huống khó khăn. Đoạn thơ cũng gián tiếp khẳng định sự cần thiết của một nhân cách mạnh mẽ và ngay thẳng trong xã hội.
III. Kết bài:
Tổng kết lại giá trị của đoạn thơ:
Đoạn thơ "Đêm khuya lặng lẽ như tờ" trong Lục Vân Tiên không chỉ miêu tả tình huống gay cấn trong tác phẩm mà còn thể hiện những bài học sâu sắc về lòng dũng cảm, sự thờ ơ của con người với nỗi đau của người khác, và sự xấu xa, nhẫn tâm của kẻ ác.
Mở rộng vấn đề:
Từ đoạn thơ này, ta có thể suy ngẫm về những vấn đề trong xã hội ngày nay, như là sự thờ ơ trước nỗi đau của người khác hay những hành động bất chính mà ta có thể gặp phải trong cuộc sống.