I. ĐỌC HIỂU
Câu 1: Văn bản trên thuộc thể loại nào? (0,5 điểm)
Trả lời: Văn bản trên thuộc thể loại truyền thuyết.

Câu 2: Nêu đặc điểm không gian trong truyện “Thần Mưa”? (0,5 điểm)
Trả lời: Không gian trong truyện “Thần Mưa” bao gồm hai thế giới chính: hạ giới, nơi có con người sống, và thiên giới, nơi Thần Mưa và các vị thần khác cư ngụ. Không gian được miêu tả với hình ảnh thiên nhiên phong phú, đặc biệt là nước, mây, và sóng.

Câu 3: Theo văn bản, Thần Mưa được miêu tả là vị thần như thế nào? (0,5 điểm)
Trả lời: Thần Mưa được miêu tả là vị thần hình rồng, có khả năng hút nước biển và nước sông để phun mưa cho nhân gian. Thần có tính hay quên, có thể bỏ sót một số vùng đất, gây ra hạn hán hoặc lụt lội.

Câu 4: Theo anh/chị, nội dung của truyện “Thần Mưa” được tác giả dân gian xây dựng dựa trên cơ sở nào? (1,0 điểm)
Trả lời: Nội dung của truyện “Thần Mưa” được xây dựng dựa trên cơ sở những hiện tượng tự nhiên, đặc biệt là mưa, và sự cần thiết của nó đối với đời sống con người. Đồng thời, câu chuyện phản ánh lòng yêu thiên nhiên và khát vọng của con người về một vị thần có thể mang lại nước cho mùa màng bội thu.

Câu 5: Nội dung bao quát của truyện “Thần Mưa” là gì? (1,0 điểm)
Trả lời: Nội dung bao quát của truyện “Thần Mưa” là sự tích về Thần Mưa, một vị thần giúp phân phối nước cho mùa màng, thông qua cuộc thi giữa các loài thủy tộc để tìm ra người có khả năng giúp thần thực hiện công việc này. Truyện cũng truyền tải thông điệp về sự kiên trì và tài năng, qua hình ảnh cá chép vượt Vũ Môn để hóa rồng.

Câu 6: Anh/chị hiểu gì về ý nghĩa của câu ví: “Gái ngoan lấy được chồng khôn, Cầm như cá vượt Vũ Môn hóa rồng” ở cuối truyện? (1,0 điểm)
Trả lời: Ý nghĩa của câu ví này là khuyến khích con người, đặc biệt là phụ nữ, không chỉ cần có phẩm hạnh mà còn cần phải nỗ lực vượt qua khó khăn để đạt được thành công. Hình ảnh cá vượt Vũ Môn hóa rồng thể hiện rằng chỉ khi có sự kiên trì, cố gắng, chúng ta mới có thể đạt được những điều lớn lao.

Câu 7: Tác giả dân gian đã gửi gắm khát vọng gì qua việc xây dựng hình ảnh thần Mưa? (1,0 điểm)
Trả lời: Tác giả dân gian đã gửi gắm khát vọng về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân thông qua hình ảnh Thần Mưa. Thần Mưa không chỉ là biểu tượng của sự sống mà còn thể hiện niềm hy vọng về mùa màng bội thu, sự sung túc trong cuộc sống con người.

Câu 8: Chi tiết nào trong văn bản để lại ấn tượng nhất cho anh/chị? Vì sao? (0,5 điểm)
Trả lời: Chi tiết ấn tượng nhất là hình ảnh cá chép vượt qua ba đợt sóng để hóa rồng. Điều này không chỉ thể hiện sức mạnh và sự kiên trì mà còn mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc về việc vượt qua thử thách để đạt được thành công, là nguồn cảm hứng cho nhiều thế hệ.

II. LÀM VĂN (4,0 điểm)
Bài văn nghị luận phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật của truyện “Thần Mưa”

Truyền thuyết “Thần Mưa” không chỉ đơn thuần là một câu chuyện giải thích hiện tượng tự nhiên mà còn chứa đựng nhiều bài học quý giá về cuộc sống. Truyện khắc họa hình ảnh Thần Mưa, một vị thần có hình dáng rồng, thường xuyên mang nước đến cho nhân gian, thể hiện tầm quan trọng của nước trong cuộc sống nông nghiệp. Điều này không chỉ cho thấy sự khéo léo của người xưa trong việc lý giải các hiện tượng tự nhiên mà còn phản ánh khát vọng về sự ấm no, hạnh phúc của con người.

Chủ đề của câu chuyện xoay quanh những nỗ lực vượt qua khó khăn để đạt được thành công, điển hình là hình ảnh cá chép vượt Vũ Môn. Chi tiết này mang lại ý nghĩa biểu tượng sâu sắc: chỉ khi vượt qua thử thách, ta mới có thể đạt được điều mong muốn. Qua đó, tác giả cũng nhấn mạnh giá trị của sự kiên trì và nỗ lực không ngừng nghỉ.

Về mặt nghệ thuật, truyện “Thần Mưa” sử dụng nhiều hình ảnh phong phú và sống động. Hình ảnh Thần Mưa và cuộc thi giữa các loài thủy tộc không chỉ hấp dẫn mà còn thể hiện trí tưởng tượng phong phú của tác giả dân gian. Các chi tiết như sóng nước, gió mây được miêu tả sinh động, tạo nên không gian huyền ảo, đầy màu sắc.

Ngoài ra, ngôn ngữ trong truyện rất giản dị nhưng lại giàu sức gợi, dễ hiểu, giúp người đọc dễ dàng cảm nhận được nội dung và ý nghĩa sâu xa của câu chuyện. Câu ví cuối truyện, “Gái ngoan lấy được chồng khôn, Cầm như cá vượt Vũ Môn hóa rồng,” cũng mang đến cho người đọc nhiều suy ngẫm về cuộc sống và con người.

Tóm lại, “Thần Mưa” không chỉ là một truyền thuyết đơn giản về nguồn gốc của mưa mà còn mang trong mình những bài học sâu sắc về cuộc sống, sự kiên trì, và khát vọng vượt lên khó khăn. Qua đó, câu chuyện đã góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn hóa dân gian Việt Nam.