I. Giới thiệu
Thơ Đường luật là một thể loại thơ có nguồn gốc từ Trung Quốc, được du nhập vào Việt Nam và phát triển mạnh mẽ trong thời kỳ trung đại. Đặc điểm hình thức của thể loại này được thể hiện qua các quy tắc chặt chẽ về số lượng câu, số chữ, và cách gieo vần.

II. Đặc điểm hình thức thơ Đường luật

1. **Cấu trúc**:
- Thơ Đường luật thường có hai thể chính: thất ngôn bát cú (8 câu, mỗi câu 7 chữ) và ngũ ngôn bát cú (8 câu, mỗi câu 5 chữ).
- Cấu trúc 8 câu trong thất ngôn bát cú bao gồm 4 câu đầu (thường có tính chất mở) và 4 câu sau (thường có tính chất kết thúc).

2. **Gieo vần**:
- Các bài thơ Đường luật có quy tắc gieo vần khá nghiêm ngặt, thường là vần bằng hoặc vần trắc. Vần được gieo ở các câu 1, 2, 4, 6, 8 (đối với thất ngôn bát cú).

3. **Thể thơ và đối xứng**:
- Các câu thơ thường được đối xứng về nghĩa và hình thức, tạo nên sự hài hòa, cân đối. Ví dụ, trong bài "Cảnh khuya" của Hồ Chí Minh, sự đối lập giữa ánh trăng và dòng sông thể hiện qua từng câu thơ.

4. **Ngôn ngữ và hình ảnh**:
- Ngôn ngữ trong thơ Đường luật thường tinh tế, giàu hình ảnh và biểu cảm. Các nhà thơ sử dụng các biện pháp tu từ như ẩn dụ, so sánh để tạo nên vẻ đẹp và chiều sâu cho bài thơ.

 III. Phân tích một số bài thơ tiêu biểu

1. **Bài "Tĩnh dạ tư" của Lí Bạch**:
- Bài thơ thể hiện tâm trạng cô đơn của thi nhân trong đêm khuya. Cấu trúc thất ngôn bát cú, với hình ảnh ánh trăng phản chiếu trên mặt đất, tạo nên cảm giác buồn man mác.

2. **Bài "Qua đèo Ngang" của Bà Huyện Thanh Quan**:
- Sử dụng hình thức thơ Đường luật, bài thơ khắc họa cảnh đẹp thiên nhiên và nỗi niềm của thi nhân. Câu thơ đối xứng và hình ảnh phong phú đã làm nổi bật tâm trạng của người lữ khách.

3. **Bài "Cảnh khuya" của Hồ Chí Minh**:
- Bài thơ không chỉ thể hiện cảnh đẹp thiên nhiên mà còn bộc lộ tình cảm yêu nước, yêu quê hương. Ngôn ngữ giản dị, hình ảnh sinh động và thể thơ thất ngôn đã tạo nên sự gần gũi, thân thuộc.

Thơ Đường luật đã để lại dấu ấn sâu đậm trong nền văn học trung đại Việt Nam. Đặc điểm hình thức của thể loại này không chỉ tạo ra một quy tắc chặt chẽ mà còn mang lại cho thơ ca vẻ đẹp tinh tế và sâu sắc. Qua việc phân tích một số bài thơ tiêu biểu, chúng ta có thể nhận thấy sự phong phú trong hình thức và nội dung, phản ánh tâm tư, tình cảm của các thi nhân trong bối cảnh lịch sử và văn hóa của thời đại.