“Bầu ơi thương thấy bí cùng,
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn”

Câu ca dao như một lời căn dặn về tình yêu thương đùm bọc giữa con người trong cuộc sống.

“Bầu và bí” tuy là hai giống khác nhau nhưng lại được trồng chung một mảnh đất, leo chung một giàn, tức là cùng chung cảnh ngộ, có chung một điều kiện sống, chớ có ghét bỏ nhau, mà phải thương lấy nhau. Bầu chớ chê bí nhám hơn bầu. Bí cũng chớ đừng vì hoa bí vàng, hoa bầu thì trắng, quả bí thì dài, quả bầu thì tròn mà xa rời nhau.

Vì sao vậy? Vì đã chung một giàn tức là cùng chung phận. Mưa thuận gió hòa ư? Bầu, bí rồi cùng khô héo với nhau. Một ngày kia nếu chẳng may giàn đổ, bí mà thân gãy lá rụng, chẳng lẽ bầu lại một mình giữ được tươi xanh?

Nghĩa đen của câu ca dao là thế. Nhưng tất nhiên câu ca không phải được tạo nên để kêu gọi cây bầu cây bí là những giống vô tri. Bằng cách diễn đạt kín đáo thường gặp của ca dao, tục ngữ, đằng sau biện pháp nhân hóa, câu ca dao này ngụ một ẩn ý sâu xa, một lời khuyên vừa kín đáo vừa chân thành, một lời kêu gọi thiết tha cho con người.

Người ta ở đời, không phải ai cũng như ai, người ta có thể “khác giống”, khác nhau về nguồn gốc, về hoàn cảnh, điều kiện sống riêng, có người là “giống bầu”, có người là “giống bí”. Nhưng bên trên những cái khác nhau đó, nhiều người, nhiều lúc, lại có chỗ giống nhau, cùng sống chung trong những điều kiện, những cảnh ngộ như nhau, cùng “chung một giàn” với nhau. Trong một xã hội, ta có biết bao cái chung như vậy. Chung Tổ quốc, ấy là tình đồng bào. Chung làng xóm, ấy là tình đồng hương. Chung trường học, ấy là tình đồng môn. Chung cảnh ngộ, ấy là bạn đồng cảnh. Chung một nghề, ấy là bạn đồng nghiệp. Chung họ hàng, ấy là tình đồng tông…

Vượt lên trên những khác biệt nhỏ, vì sự giống nhau của một điều chung lớn, con người phải biết thương yêu nhau, giúp đỡ đùm bọc lẫn nhau, đoàn kết với nhau.

Vì sao vậy? Bởi vì chính tình cảnh “chung một giàn” giữa người này với người khác tạo nên cho con người mối quan hệ ràng buộc, những đau khổ và hạnh phúc chung, những niềm vui nỗi buồn chung, những lo liệu và khát khao chung, những thương yêu và hận thù chung. Chẳng hạn, trong những thời kỳ đất nước bị ngoại bang thống trị, như thời ngàn năm Bắc thuộc hoặc gần một trăm năm Pháp thuộc, người Việt Nam, có người sang, kẻ hèn, người làm thầy, kẻ làm thợ, “khác giống” với nhau vì nhiều thứ nhưng tất cả đều chịu cái khổ của người dân mất nước, cái nhục chung của người dân nô lệ và có chung niềm mong muốn nước nhà được giải phóng, dân tộc được tự do. Vì những điều chung ấy, mọi người Việt Nam phải thương lấy nhau, bảo vệ nhau, đoàn kết gắn bó với nhau. Đó không chỉ là đòi hỏi của tình cảm mà còn là yêu cầu sống còn trước sự ức hiếp, đe dọa của kẻ thù chung.

Dưới ách thống trị của giai cấp phong kiến, những người nông dân, dẫu khác nhau vì nhiều thứ, vẫn cùng chung nhau những tai họa và đau khổ: mưa nắng bão lụt của trời đất, sưu thuế, phu phen của vua quan, tô tức của địa chủ, đè nén ức hiếp của cường hào. Nếu không nương tựa vào nhau khi khốn khó, giúp đỡ nhau khi tắt lửa tối đèn, làm sao họ có thể tồn tại được qua hàng ngàn năm?

Theo em, câu ca dao trên hẳn đã ra đời từ mấy ngàn năm qua, khi nhân dân Việt Nam phải đương đầu với nhiều kẻ thù, đối phó với nhiều tai họa. Đã có những lời kêu gọi như thế:

“Nhiễu điều phủ lấy giá gương,
Người trong một nước phải thương nhau cùng”

Hoặc:

“Khôn ngoan đá đáp người ngoài,
Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau”

Câu ca dao trên là sự tổng hợp những kinh nghiệm sống rất phong phú, là bài học lớn mà nhân dân ta đã thu hoạch được qua hàng trăm, hàng ngàn năm lao động và đấu tranh. Đó là một lời nhắn nhủ thiết tha của cha ông truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, là lời kêu gọi tình tương ái tương thân, yêu thương đoàn kết.

Hơn lúc nào hết, trong những khó khăn gian khổ, mỗi người dân Việt Nam phải suy nghĩ và hành động theo lời nhắn nhủ của câu ca dao:

“Bầu ơi thương lấy bí cùng
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn”

Câu ca dao làm cho em hiểu vì sao nhân dân ta chiến thắng bao kẻ xâm lăng tàn bạo để bảo vệ Tổ quốc, nòi giống. Ngày nay, câu ca dao ấy vẫn là lời kêu gọi đoàn kết thương yêu đối với người dân Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.

Kho tàng tục ngữ, ca dao Việt Nam đem đến cho mỗi chúng ta nhiều bài học nhân văn sâu sắc. Trong đó phải kể đến câu:

“Bầu ơi thương lấy bí cùng
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn”

Câu ca dao là lời khuyên nhủ con người phải biết yêu thương, đùm bọc lẫn nhau trong cuộc sống.

“Bầu” và “bí” đều là những cây thân leo được trồng rất phổ biến ở làng quê Việt Nam. Tuy khác nhau về giống, nhưng chúng có những đặc điểm thích nghi giống nhau nên thường được trồng “chung một giàn” tức là chung nhau không gian sống. Nghĩa là, chúng có chung cảnh ngộ sống. Vậy nên nếu biết giúp đỡ, nhường nhịn nhau thì cả hai sẽ cùng phát triển. Mượn hình ảnh “bầu” và “bí”, câu ca dao đã đưa ra một lời khuyên sâu sắc dành cho con người. Giống như “bầu và bí” có thể chúng ta không cùng một mẹ sinh ra. Nhưng lại cùng sống trong một đất nước, chảy chung dòng máu đỏ da vàng của người Việt Nam. Chính vì vậy, việc yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau sẽ khiến cho đất nước trở nên văn minh hơn, giàu đẹp hơn.

Trong quá khứ, tinh thần “Thương người như thể thương thân” ấy đã được bộc lộ rõ ràng qua nhiều hành động. Chúng ta đã đoàn kết lại, đùm bọc lẫn nhau vượt qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Năm 1945, khi nhân dân ta phải đối mặt với “giặc đói”, chủ tịch Hồ Chí Minh đã phát động phong trào “Một nắm khi đói, bằng một gói khi no” được nhân dân hưởng ứng. Các hũ gạo cứu đói đã thể hiện tinh thần tương thân tương ái của người dân Việt Nam. Trong xã hội hiện đại, có rất nhiều chương trình từ thiện đã thể hiện được tinh thần nhân ái giữa con người. Các chương trình “Cặp lá yêu thương”, “Việc tử tế”... của Đài truyền hình Việt Nam đã giúp đỡ được biết bao mảnh đời khó khăn trong xã hội… Ngay trong những ngày đầy sóng gió của năm 2020 vừa qua, khi đất nước phải đối mặt với đại dịch Covid-19 thì tinh thần ấy lại càng lớn mạnh. Đó là những cây ATM gạo, ATM khẩu trang… để giúp đỡ cho những người khó khăn. Những chính sách hỗ trợ từ Đảng và Nhà nước đến những người nghèo. Hay những y bác sĩ nguyện xung phong lên tuyến đầu chống dịch. Họ không ngại phải đối mặt với nguy cơ nhiễm bệnh để có thể cứu chữa cho bệnh nhân của mình. Hình ảnh bác sĩ với những vết hằn đỏ trên mặt vì phải đeo khẩu trang liên tục ngày này qua ngày khác thật sự khiến chúng ta cảm thấy xúc động.

Kế thừa truyền thống tốt đẹp đó, thế hệ trẻ hôm nay hãy cố gắng phát huy tinh thần tương thân tương ái, đoàn kết giúp đỡ nhau. Phải biến những tình yêu thành hành động cụ thể để giúp cho đất nước ngày càng phát triển. Đặc biệt là học sinh, sinh viên cần biết giúp đỡ nhau trong học tập, cuộc sống. Giúp đỡ người khác cũng là giúp đỡ bản thân mình.

Như vậy, câu ca dao trên đã đem đến cho mỗi người một bài học thật sâu sắc. Tình yêu thương luôn đem đến những giá trị tốt đẹp cho cuộc sống của mỗi chúng ta.

Bài văn mẫu số 3
Dân tộc Việt Nam được biết đến với truyền thống tương thân tương ái. Điều đó được thể hiện qua câu ca dao:

“Bầu ơi thương lấy bí cùng
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn”

Đầu tiên, về nghĩa đen, có lẽ không có người Việt Nam nào là không biết đến hai loại cây “bầu” và “bí”. Chúng vốn đều là những cây thân leo được trồng rất phổ biến ở làng quê Việt Nam. Tuy khác giống nhưng vẫn thuộc họ thân leo, nên có những đặc điểm thích nghi giống nhau, và sẽ được trồng “chung một giàn”. Điều đó có nghĩa là chúng cùng chung cảnh ngộ sống. Cũng giống như trên đất nước Việt Nam. Dù có năm mươi tư dân tộc khác nhau, nhưng đều là người Việt Nam, cùng chung dòng máu đỏ da vàng, tự hào với nguồn gốc “con Rồng cháu Tiên”. Chính vì vậy, chúng ta cần phải đoàn kết yêu thương, đùm bọc và giúp đỡ lẫn nhau.

Từ quá khứ đến hiện đại, con người Việt Nam vẫn thể hiện được tinh thần tương thân tương ái. Chắc hẳn chúng ta không thể quên được hình ảnh về một nạn đói khủng khiếp năm 1945 với hậu quả là hơn hai triệu người dân bị chết đối. Nhưng chính trong khó khăn, tinh thần tương thân tương thái mới sáng ngời. Các phong trào như “Một miếng khi đói bằng một gói khi no”, “Hũ gạo cứu đói”... được phát động và hưởng ứng nhiệt tình đã thể hiện tấm lòng biết san sẻ của nhân dân. Đến hiện tại, tinh thần đó lại càng được thể hiện rõ hơn trong những mưa lũ lịch sử vừa qua của năm 2020. Đồng bào miền Trung đã phải hứng chịu liên tiếp những đợt lũ khiến cho của cái, mùa màng mất trắng. Nhưng với tinh thần không ai bị bỏ lại, Đảng và Nhà nước đã có những chính sách hỗ trợ kịp thời, nhiều chiến sĩ bộ đội đã phải hy sinh tính mạng trên đường đi giải cứu cho người dân, sự đóng góp của các mạnh thường quân… Tất cả đã thể hiện một tinh thần yêu thương, đùm bọc quý giá của người dân Việt Nam.

Xã hội ngày càng phát triển, nhiều giá trị đạo đức dần bị mai mốt. Chính vì vậy, mỗi người cần ghi nhớ bài ca dao trên như một lời nhắc nhở để luôn biết sống yêu thương. Bởi như vậy, cuộc sống mới trở nên tốt đẹp hơn.