Lý thuyết Hóa học 8 Bài 10: Hóa trị

1. Cách xác định

- Hóa trị của nguyên tố (hay nhóm nguyên tử) là con số biểu thị khả năng liên kết của nguyên tử (hay nhóm nguyên tử)

- Quy ước : hóa trị của H là I ⇒ lấy làm đơn vị, hóa trị của các nguyên tố (hay nhóm nguyên tử) được xác định bằng số nguyên tử H mà nguyên tố (hay nhóm nguyên tử) có thể liên kết

2. Quy tắc hóa trị:

A_x^aB_y^b với x, y: chỉ số

a, b: hóa trị của nguyên tố A, B

Theo quy tắc hóa trị: x ×a=y×b

VD: Từ CTHH của hợp chất Fe^III(OH)₃^I, ta có: 1 x III = 3 x I

3. Vận dụng

a. Tính hóa trị của một nguyên tố:

VD: tính hóa trị của Cu trong Cu(OH)₂, biết nhóm OH hóa trị I.

Gọi hóa trị của Cu là a, theo quy tắc hóa trị: a x 1 = I x 2, suy ra a = II

b. Lập công thức hóa học theo hóa trị

Cách làm:

Lập công thức chung dạng A_xB_y

Áp dụng quy tắc hóa trị, lập tỉ lệ 

Nếu tỷ lệ này là phân số tối giản thì lấy x = b ; y = a

VD: lập CTHH của hợp chất tạo bởi sắt hóa trị III và oxi.

Viết CT dạng chung: Fe_xO_y

Theo quy tắc hóa trị: x×III=y×II

Chuyển thành tỷ lệ:  đây là phân số tối giản

Vì vậy, lấy x = 2 ; y = 3

CTHH của hợp chất: Fe₂O₃

VD: lập CTHH của hợp chất tạo bởi đồng hóa trị II và nhóm SO₄ hóa trị II

Viết CT chung dạng: Cu_x(SO₄)_y

Theo quy tắc hóa trị: x×II=y×II

Chuyển thành tỉ lệ: 

CTHH của hợp chất CuSO₄

Bài tập tự luyện

Bài 1: Lập CTHH và tính PTK của hợp chất có phân tử gồm K, Ba, Al lần lượt liên kết với :       

a/ Cl                   

b/ nhóm (SO4). 

A. a/ KCl   = 74,5; BaCl₂ = 208 ; AlCl₃= 133,5

 b/ K₂SO₄  = 174 ; BaSO₄ = 233; Al₂(SO₄)₃ = 342.

B. a/ KCl   = 74,5; BaCl₂ = 208 ; AlCl₃= 123,5 

b/ K₂SO₄  = 174 ; BaSO₄ = 233; Al₂(SO₄)₃ = 342.

C. a/ KCl   = 74,5; BaCl₂ = 208 ; AlCl₃= 123,5

 b/ K₂SO₄  = 174 ; BaSO₄ = 233;  Al₂(SO₄)₃ = 332.

D. a/ KCl   = 75,5; BaCl₂ = 208 ; AlCl₃= 123,5

 b/ K₂SO₄  = 174 ; BaSO₄ = 233;  Al₂(SO₄)₃ = 342.

Lời giải

a/ KCl = 74,5 (đvC);  BaCl₂ = 208 (đvC);  AlCl₃ = 133,5 (đvC)

b/ K₂SO₄  = 174 (đvC);  BaSO₄ = 233 (đvC); Al₂(SO₄)₃ = 342 (đvC)

Đáp án cần chọn là: A

Bài 2: Hợp chất của nguyên tố X với S là X2S3 và hợp chất của nguyên tố Y với H là YH3. Công thức hoá học hợp chất của X với Y là

A. XY

B. X₂Y

C. XY₂

D. X₂Y₃

Lời giải

+) Ta có: Theo quy tắc hóa trị: a . 2 = II . 3 => a = III+) Ta có:  Theo quy tắc hóa trị: b . 1 = I . 3 => b = III+) Ta có: Theo quy tắc hóa trị: III . x = III . y => tỉ lệ 

=> chọn x = 1 và y = 1

=> công thức hợp chất cần tìm là XY

Đáp án cần chọn là: A

Bài 3: Từ hóa trị của Cl trong hợp chất HCl hãy lập CTHH của 2 hợp chất do kim loại K, Ca liên kết với Cl.

A. KCl; CaCl₂

B. KCl; CaCl;      

C. KCl₂; CaCl₂. 

D. KCl; CaCl

Lời giải

Hóa trị của Cl trong hợp chất HCl là I ; Hóa trị của K là I

Gọi công thức của Cl với K có dạng: 

⇒I×x=I×y

⇒ 

Chọn x = 1 và y = 1 => CTHH là KCl

Hóa trị của Cl trong hợp chất HCl là I ; Hóa trị của Ca là II

Gọi công thức của Cl với K có dạng :

⇒II×x=I×y

⇒ 

=> Chọn x = 1 và y =2 => CTHH là : CaCl₂

Đáp án cần chọn là: A

Bài 4: Cho biết CTHH của X với H là H3X, của Y với O là YO. Chọn CTHH  nào đúng cho hợp chất X và Y:

A. XY₃

B. X₃Y

C. X₂Y₃

D. X₂Y₂

Lời giải

Gọi hóa trị của X, Y lần lượt là a, b

Ta có: 

⇒I.3=a.1

⇒a=III⁡

⇒b.1=II.1

⇒b=II⁡

Gọi công thức của X và Y là  X_xY_y

Ta có: 

⇒x.III=y.II

⇒

⇒

Đáp án cần chọn là: C

Bài 5: Hợp chất của nguyên tố X với O là X2O3 và hợp chất của nguyên tố Y với H là YH2. Công thức hoá học hợp chất của X với Y là:

A. XY     

B. X₂Y

C.  XY₂

D. X₂Y₃

Lời giải

Gọi hóa trị của nguyên tố X là a

Ta có:  

Theo quy tắc hóa trị: a . 2 = II . 3 => a = III

Gọi hóa trị của nguyên tố Y là b

Ta có:  

Theo quy tắc hóa trị: b . 1 = I . 2 => b = II

Gọi công thức hợp chất của X và Y là: X_xY_y

Ta có:  

Theo quy tắc hóa trị: III . x = II . y => 

=> chọn x = 2 và y = 3

=> công thức hợp chất cần tìm là X₂Y₃

Đáp án cần chọn là: D