Giải Địa lí lớp 10 Bài 33: Cơ cấu, vai trò, đặc điểm, các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố dịch vụ

Mở đầu trang 91 Địa lí 10: Dịch vụ là gì? Dịch vụ gồm những ngành nào? Dịch vụ có vai trò và đặc điểm gì? Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố ngành dịch vụ?

Trả lời:

* Khái niệm: Là những hoạt động mang tính xã hội, sản phẩm phần lớn là vô hình (phi vật chất) thỏa mãn nhu cầu trong sản xuất và đời sống

* Cơ cấu: đa dạng phức tạp, xuất hiện nhiều ngành mới:

- Dịch vụ kinh doanh: tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, vận tải hàng hóa, bán buôn, bán lẻ…

- Dịch vụ tiêu dùng: Y tế, giáo dục, thể dục thể thao, bưu chính viễn thông, du lịch…

- Dịch vụ công: Hành chính công, thủ tục hành chính

* Vai trò

- Vai trò kinh tế:

+ Giúp các hoạt động sản xuất, phân phối diễn ra thông suốt, hiệu quả cao, giảm rủi ro.

+ Thúc đẩy sự phân công lao động, hình thành cơ cấu lao động, cơ cấu kinh tế hợp lí, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

+ Tăng thu nhập quốc dân và thu nhập cá nhân.

- Về xã hội: Giúp các lĩnh vực đời sống xã hội, sinh hoạt công cộng diễn ra thuận lợi, nâng cao đời sống con người.

- Môi trường: Góp phần khai thác, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường.

- Tăng cường toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế

* Đặc điểm:

- Khó đánh giá chất lượng, quy mô cung cấp dịch vụ.

- Quá trình sản xuất và tiêu dụng dịch vụ thường diễn ra đồng thời.

- Sự phát triển khoa học công nghệ làm thay đổi hình thức, cơ cấu, chất lượng ngành dịch vụ.

* Nhân tố ảnh hưởng:

- Vị trí địa lí.

- Nhân tố tự nhiên.

- Nhân tố kinh tế xã hội có ý nghĩa quan trọng.

1. Cơ cấu

Câu hỏi 1 trang 91 Địa lí 10: Dựa vào thông tin trong mục 1, hãy trình bày cơ cấu ngành dịch vụ.

Trả lời:

- Cơ cấu đa dạng phức tạp, xuất hiện nhiều ngành mới:

+ Dịch vụ kinh doanh: tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, vận tải hàng hóa, bán buôn, bán lẻ…

+ Dịch vụ tiêu dùng: Y tế, giáo dục, thể dục thể thao, bưu chính viễn thông, du lịch…

+ Dịch vụ công: Hành chính công, thủ tục hành chính

2. Vai trò

Câu hỏi 2 trang 91 Địa lí 10: Dựa vào thông tin mục 2, hãy trình bày vai trò của dịch vụ, nêu ví dụ minh họa.

Trả lời:

- Vai trò kinh tế:

+ Giúp các hoạt động sản xuất, phân phối diễn ra thông suốt, hiệu quả cao, giảm rủi ro. Ví dụ: nhờ có giao thông vận tải thì hàng hóa mới có thể vận chuyển đi đến nơi tiêu thụ.

+ Thúc đẩy sự phân công lao động, hình thành cơ cấu lao động, cơ cấu kinh tế hợp lí, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Ví dụ: Các ngành giao thông vận tải, thông tin liên lạc giúp các ngành công nghiệp phát triển, từ đó thúc đẩy công nghiệp hóa. Bên cạnh đó, lao động chuyển sang làm các ngành nghề liên quan đến dịch vụ như kinh doanh, môi giới… làm chuyển dịch cơ cấu lao động.

+ Tăng thu nhập quốc dân và thu nhập cá nhân. Ví dụ: Du lịch đem lại thu nhập lớn cho người dân tại vùng có tài nguyên du lịch.

- Vai trò về xã hội: Giúp các lĩnh vực đời sống xã hội, sinh hoạt công cộng diễn ra thuận lợi, nâng cao đời sống con người. Ví dụ: Dịch vụ đáp ứng các nhu cầu của con người: du lịch, chữa bệnh, học tập…

- Vai trò về môi trường: Góp phần khai thác, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường. Ví dụ: nhờ có du lịch, tài nguyên du lịch tự nhiên được đưa vào khai thác hiệu quả, đem lại nguồn lợi kinh tế.

- Tăng cường toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế. Ví dụ: Nhờ có ngành thương mại, cụ thể là ngoại thương, các quốc gia mua bán, trao đổi hàng hóa.

3. Đặc điểm

Câu hỏi 1 trang 92 Địa lí 10: Dựa vào mục thông tin mục 3, hãy trình bày đặc điểm của ngành dịch vụ. Nêu ví dụ minh họa.

Trả lời:

- Khó đánh giá chất lượng, quy mô cung cấp dịch vụ. Ví dụ: Do dịch vụ là đáp ứng nhu cầu của con người, nên chất lượng của dịch vụ phụ thuộc lớn vào độ hài lòng của khách hàng.

- Quá trình sản xuất và tiêu dụng dịch vụ thường diễn ra đồng thời. Ví dụ: Hoạt động sản xuất: dạy học và hoạt động tiêu dùng: Học bài của học sinh luôn diễn ra đồng thời

- Sự phát triển khoa học công nghệ làm thay đổi hình thức, cơ cấu, chất lượng ngành dịch vụ. Ví dụ: Khoa học kĩ thuật phát triển, ngành y tế cũng phát triển, có thể chữa được nhiều bệnh mà thời trước kia không chữa được.

- Sự phát triển khoa học công nghệ làm thay đổi hình thức, cơ cấu, chất lượng ngành dịch vụ. Ví dụ: Khoa học kĩ thuật phát triển, ngành y tế cũng phát triển, có thể chữa được nhiều bệnh mà thời trước kia không chữa được.

4. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố

Câu hỏi 2 trang 92 Địa lí 10: Dựa vào thông tin mục 4, hãy phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố dịch vụ. Nêu ví dụ minh họa.

Trả lời:

- Vị trí địa lí: thu hút đầu tư, nguồn lao động chất lượng cao, tiếp cận thị trường, thực hiện toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế. Ví dụ: Việt Nam nằm ở trên đường giao thông quốc tế, gần trung tâm khu vực Đông Nam Á nên thuận lợi cho xuất, nhập khẩu, giao lưu giao thương với các quốc gia khác, thực hiện hội nhập quốc tế.

- Nhân tố tự nhiên: Tác động trực tiếp tới sự phát triển và phân bố một số loại hình dịch vụ. Ví dụ: Nhờ có đường bờ biển dài, nhiều bãi tắm đẹp mà Việt Nam có thể phát triển ngành du lịch như tắm biển, nghỉ dưỡng.

- Nhân tố kinh tế xã hội có ý nghĩa quan trọng:

+ Trình độ phát triển kinh tế: quyết định định hướng, trình độ phát triển, quy mô dịch vụ. Ví dụ: Hoa Kì là nước có trình độ kinh tế cao, dân cư mức sống cao nên ngành dịch vụ rất phát triển (tài chính, ngân hàng, GTVT, du lịch…)

+ Dân số - lao động: Ảnh hưởng tới tốc độ phát triển, cơ cấu, mạng lưới dịch vụ. Ví dụ: Hà Nội là thủ đô, dân cư tập trung đông, mạng lưới dịch vụ phong phú, ngược lại những khu vực miền núi, dân cư thưa thớt, nhu cầu thấp nên ngành dịch vụ kém phát triển.

+ Vốn đầu tư, khoa học công nghệ: ảnh hưởng quy mô, trình độ phát triển dịch vụ. Ví dụ: Khoa học công nghệ ảnh hưởng đến trình độ phát triển của ngành y tế, chữa được nhiều bệnh hơn.

+ Thị trường: Hướng phát triển, tốc độ, quy mô phát triển dịch vụ. Ví dụ: Thị trường xuất, nhập khẩu của Việt Nam ngày càng mở rộng, đẩy mạnh ngoại thương phát triển.

Luyện tập 2 trang 92 Địa lí 10: Dựa vào bảng số liệu, vẽ biểu đồ cơ cấu GDP thế giới phân theo ngành kinh tế năm 2000 và năm 2019. Nhận xét sự thay đổi tỉ trọng của ngành dịch vụ.

Bảng 33: Cơ cấu GDP thế giới theo ngành kinh tế năm 2000 và 2019 (đơn vị %)