Giải Địa lí lớp 10 Bài 26: Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp, một số vấn đề phát triển nông nghiệp hiện đại trên thế giới và định hướng phát triển nông nghiệp trong tương lai

Mở đầu trang 76 Địa lí 10: Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp là gì? Trong tương lai nền nông nghiệp thế giới sẽ phát triển ra sao?

Trả lời:

- Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp: là sự sắp xếp và phối hợp các đối tượng nông nghiệp (trong mối quan hệ liên ngành, liên vùng, kết hợp với nhu cầu thị trường) trên một lãnh thổ cụ thể nhằm sử dụng hợp lí nhất các tiềm năng tự nhiên, kinh tế, lao động để đem lại hiệu quả cao về mặt kinh tế, xã hội, môi trường.

- Trong tương lai, nền nông nghiệp thế giới sẽ phát triển theo hướng:

+ Phát triển nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu: tạo ra các giống mới, thay đổi quy mô và cơ cấu cây trồng phù hợp, phát triển thủy lợi

+ Phát triển nông nghiệp công nghệ cao, ứng dụng khoa học – công nghệ để quản lí quá trình sản xuất, tăng hiệu quả sản xuất

+ Phát triển nông nghiệp xanh (hữu cơ): Khai thác tối đa các nguồn tài nguyên sạch, hướng đến một mô hình tăng trường bền vững gắn với bảo vệ môi trường.

1. Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp

Câu hỏi 1 trang 76 Địa lí 10: Đọc thông tin mục a, trình bày quan niệm và vai trò của tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.

Trả lời:

- Quan niệm: Là sự sắp xếp và phối hợp các đối tượng nông nghiệp (trong mối quan hệ liên ngành, liên vùng, kết hợp với nhu cầu thị trường) trên một lãnh thổ cụ thể nhằm sử dụng hợp lí nhất các tiềm năng tự nhiên, kinh tế, lao động để đem lại hiệu quả cao về mặt kinh tế, xã hội, môi trường.

- Vai trò

+ Thúc đẩy chuyên môn hóa trong sản xuất nông nghiệp

+ Góp phần sử dụng hợp lí, hiệu quả tài nguyên thiên nhiên cũng như các nguồn lực trên lãnh thổ, hạn chế tác động của tự nhiên đến nông nghiệp và góp phần bảo vệ môi trường.

Câu hỏi 2 trang 77 Địa lí 10: Dựa vào bảng 26, hãy phân biệt vai trò, đặc điểm của một số tổ chức lãnh thổ nông nghiệp

Trả lời:

* Hình thức: trang trại

- Vai trò:

+ Là hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp quan trọng của các nước đang phát triển trong quá trình công nghiệp hóa nông nghiệp

+ Thúc đẩy nông nghiệp sản xuất hàng hóa, phát triển kinh tế nông thôn và tăng thu nhập cho người dân nông thôn

+ Khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên và góp phần bảo vệ môi trường.

- Đặc điểm

+ Mục đích chủ yếu là sản xuất nông sản hàng hóa.

+ Quy mô sản xuất tương đối lớn.

+ Tổ chức và quản lí sản xuất dựa trên chuyên môn hóa và thâm canh, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ.

+ Có sử dụng lao động làm thuê

* Hình thức: Thể tổng hợp nông nghiệp

- Vai trò:

+ Sử dụng hiệu quả nhất các điều kiện tự nhiên, vị trí địa lí, các điều kiện kinh tế xã hội.

+ Tạo ra khối lượng nông sản lớn, có chất lượng cao, cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến và xuất khẩu.

+ Thúc đẩy liên kết trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm.

- Đặc điểm:

+ Có sự kết hợp chặt chẽ giữa các hộ gia đình và trang trại, hợp tác xã với các xí nghiệp trên một lãnh thổ, tập trung sản xuất trên một hay một nhóm sản phẩm.

+ Có mối liên kết chặt chẽ giữa vùng sản xuất nguyên liệu với các cơ sở chế biến.

+ Sản xuất mang tính tập trung, áp dụng cơ giới hóa, có trình độ chuyên môn cao.

* Hình thức: vùng nông nghiệp

- Vai trò:

+ Sử dụng hiệu quả nhất các điều kiện sản xuất của các vùng.

+ Thúc đẩy, phân công lao động theo lãnh thổ, chuyên môn hóa và hợp tác giữa các vùng

- Đặc điểm:

+ Là hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp cao nhất.

+ Lãnh thổ có đặc điểm tương đồng về điều kiện sinh thái nông nghiệp, kinh tế - xã hội, trình độ thâm canh, cơ sở vật chất kĩ thuật giữa các địa phương trong vùng.

+ Có những sản phẩm chuyên môn hóa theo hướng phát huy thế mạnh của vùng.

2. Một số vấn đề phát triển nền nông nghiệp hiện đại và định hướng phát triển nông nghiệp thế giới trong tương lai

Câu hỏi 1 trang 77 Địa lí 10: Dựa vào thông tin mục a, nêu một số vấn đề phát triển nền nông nghiệp hiện đại trên thế giới.

Trả lời:

- Nền nông nghiệp hiện đại đang áp dụng các công nghệ vào trong sản xuất:

+ Công nghệ sinh học: tạo ra nhiều giống mới, cây trồng biến đổi gen; thuốc bảo vệ thực vật sinh học; công nghệ bioga chuyển chất thải hữu cơ sang thành khí đốt, sản xuất nấm ăn, nấm dược liệu từ phụ phẩm nông nghiệp

+ Công nghệ thông tin: Áp dụng GPS và GIS giúp tiết kiệm chi phí cho người nông dân (thu thập thông tin cây trồng, thành lập bản đồ nông nghiệp…)

+ Tự động hóa: tưới nước, bón phân tự động, phun thuốc bằng máy bay không người lái…

- Nền nông nghiệp hiện đại đang cố gắng khắc phục những khó khăn trong sản xuất, như: thu hẹp diện tích đất canh tác; tác động của biến đổi khí hậu…

Câu hỏi 2 trang 78 Địa lí 10: Dựa vào thông tin mục b, hãy nêu định hướng phát triển nông nghiệp trong tương lai.

Trả lời:

- Định hướng phát triển nông nghiệp trong tương lai:

+ Phát triển nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu: tạo ra các giống mới, thay đổi quy mô và cơ cấu cây trồng phù hợp, phát triển thủy lợi

+ Phát triển nông nghiệp công nghệ cao, ứng dụng khoa học – công nghệ để quản lí quá trình sản xuất, tăng hiệu quả sản xuất

+ Phát triển nông nghiệp xanh (hữu cơ): Khai thác tối đa các nguồn tài nguyên sạch, hướng đến một mô hình tăng trường bền vững gắn với bảo vệ môi trường.

Luyện tập 1 trang 78 Địa lí 10: Trình bày vai trò, đặc điểm của một trong những tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.

Trả lời:

(*) Trình bày: vai trò và đặc điểm của vùng nông nghiệp

- Vai trò:

+ Sử dụng hiệu quả nhất các điều kiện sản xuất của các vùng.

+ Thúc đẩy, phân công lao động theo lãnh thổ, chuyên môn hóa và hợp tác giữa các vùng

- Đặc điểm:

+ Là hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp cao nhất.

+ Lãnh thổ có đặc điểm tương đồng về điều kiện sinh thái nông nghiệp, kinh tế - xã hội, trình độ thâm canh, cơ sở vật chất kĩ thuật giữa các địa phương trong vùng.

+ Có những sản phẩm chuyên môn hóa theo hướng phát huy thế mạnh của vùng.

Luyện tập 2 trang 78 Địa lí 10: Lấy ví dụ cụ thể về một biểu hiện của nền nông nghiệp hiện đại.

Trả lời:

- Biểu hiện của nền nông nghiệp hiện đại: áp dụng các công nghệ vào trong sản xuất. Ví dụ:

+ Công nghệ sinh học: tạo ra nhiều giống mới, cây trồng biến đổi gen; thuốc bảo vệ thực vật sinh học; công nghệ bioga chuyển chất thải hữu cơ sang thành khí đốt, sản xuất nấm ăn, nấm dược liệu từ phụ phẩm nông nghiệp

+ Công nghệ thông tin: Áp dụng GPS và GIS giúp tiết kiệm chi phí cho người nông dân (thu thập thông tin cây trồng, thành lập bản đồ nông nghiệp…)

+ Tự động hóa: tưới nước, bón phân tự động, phun thuốc bằng máy bay không người lái…

Vận dụng trang 78 Địa lí 10: Tìm hiểu về một mô hình nông nghiệp công nghệ cao ở nước ta.

Trả lời:

- Hai mô hình trồng rau công nghệ cao phổ biến nhất hiện nay ở nước ta là thủy canh và khí canh. Trong đó:

+ Thủy canh là mô hình trồng rau không cần dùng đất mà dùng nước có chứa các dưỡng chất giúp cây có thể sinh trưởng và phát triển tốt nhất. Với mô hình này cho thấy rau phát triển đồng đều, xanh tốt, sạch sẽ, năng suất cao hơn đến 30% so với mô hình truyền thống

+ Khí canh là mô hình trồng rau không dùng đất, nước mà cho cây sinh trưởng và phát triển hoàn toàn trong không khí. Người ta sẽ phun sương tạo ẩm và chất dinh dưỡng trực tiếp vào rễ cây rau. Giải pháp này không chỉ nâng cao năng suất mà còn tiết kiệm nước đến 90% so với mô hình thủy cao.