Hệ thống câu hỏi triển khai vấn đề chính

Mối quan hệ giữa vấn đề chính và các thông tin được triển khai trong hệ thống câu hỏi phỏng vấn

phóng viên trực tiếp phỏng vấn Nguyễn Nhật Ánh về quan điểm của nhà văn đối với vấn đề “văn hoá đọc” trong thời đại công nghệ số: “ông có suy nghĩ gì về vấn đề “văn hoá đọc” trong thời đại công nghệ số?".

Câu hỏi đầu tiên có tính khái quát, triển khai trực tiếp vấn đề chính được đề cập trong cuộc phỏng vấn.

phóng viên hướng tới những tác động của văn hoá đọc đối với quá trình sáng tác của nhà văn trong thời đại công nghệ số: “sự thay đổi của văn hoá đọc có tác động như thế nào tới quá trình sáng tác của ông với vai trò là một nhà văn luôn nuôi dưỡng niềm đam mê đọc sách của các thế hệ độc giả trẻ tuổi?”.

Nội dung câu hỏi thứ hai có quan hệ nhân quả với câu hỏi thứ nhất: Từ sự thay đổi của văn hoá đọc trong thời đại công nghệ số (kết quả trả lời câu hỏi thứ nhất) có thể để cập đến vấn đề tác động của văn hoá đọc mới ấy tới quá trình sáng tác của nhà văn.

phóng viên tìm hiểu sự khác biệt giữa sức hút của tác phẩm văn học (sản phẩm để đọc) và phim chuyển thể (sản phẩm nghe nhìn) từ tác phẩm văn học của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh: “theo ông sức hút của những bộ phim chuyển thể và tác phẩm văn học có điều gì khác biệt?”.

Nội dung đề cập trong câu hỏi thứ ba có mối quan hệ nhân quả với câu hỏi thứ nhất và câu hỏi thứ hai nhưng có sự mở rộng hơn: mối quan hệ giữa tác phẩm văn học (để đọc) và phim chuyển thể (để nghe nhìn), sức hút, sự tương đồng và khác biệt của các sản phẩm này.

phóng viên trực tiếp đề nghị nhà văn Nguyễn Nhật Ánh chia sẻ với bạn đọc trẻ về văn hoá đọc trong thời đại công nghệ số.

câu hỏi thứ tư vẫn tiếp tục triển khai vấn đề chính nhưng ở mức độ khái quát hơn.

Câu hỏi cuối cùng hướng tới quan điểm của nhà văn về vai trò của sách với văn hoá đọc ở hai thời kì (thời kì sách là độc tôn và thời kì có ảnh hưởng của công nghệ số).

Câu hỏi thứ năm có vai trò khẳng định và kết thúc vấn đề một cách rõ ràng, khách quan.

Mối quan hệ giữa văn học viết bằng chữ Hán và văn học viết bằng chữ Nôm trong thời kì trung đại:

Văn học viết bằng chữ Hán và văn học viết bằng chữ Nôm là hai bộ phận văn học quan trọng thời kì trung đại, làm nên diện mạo của nền văn học dân tộc từ thế kỉ X – cuối thế kỉ XIX. Văn học chữ Hán ra đời cùng với sự hình thành của văn học viết Việt Nam. Văn học chữ Nôm ra đời khi văn học viết đã có thành tựu và tạo nên bản sắc của nền văn học dân tộc cả về hình thức và nội dung.

Điểm tương đồng và khác biệt giữa văn học viết bằng chữ Hán và văn học viết bằng chữ Nôm trong thời kỳ trung đại

Điểm tương đồng

Cùng chung một số thể loại, hình thức nghệ thuật “di thực” từ Trung Hoa nhưng chú trọng “đi sâu biểu đạt tâm hồn của dân tộc mình”

=> Hai bộ phận văn học cùng thể hiện lịch sử tâm hồn của dân tộc, bản sắc của con người, đất nước Việt Nam.

Điểm khác biệt

Văn học viết bằng chữ Hán

Văn học viết bằng chữ Nôm

Chữ Hán là loại chữ vay mượn hoàn toàn của Trung Hoa. Cùng với sự vay mượn về văn tự, các yếu tố hình thức khác cũng được mô phỏng, vay mượn gần như nguyên vẹn, mang tính khuôn mẫu như: “văn ngôn, các thể loại, thậm chí cả phong cách, điển cố, thể thức diễn đạt”...

Chữ Nôm là loại chữ được mô phỏng từ chữ Hán nhưng được sử dụng để sáng tác bằng tiếng Việt.

cùng với sự phát triển của văn học viết bằng chữ Nôm, các yếu tố hình thức nghệ thuật của văn học Việt Nam cũng thay đổi, phát triển: “Nó đã sáng tạo ra các thể loại văn học độc lập của riêng người Việt, Việt hoá nhiều thể loại văn học chữ Hán [...] giúp cho văn học cổ điển Việt Nam thoát dần các khuôn mẫu Hán...".

Thời kì

Nguồn gốc, đặc điểm của chữ viết và thể loại

Thời kì trung đại (từ khoảng thế kỉ X đến cuối thế kỉ XIX) bao gồm 4 giai đoạn: giai đoạn thế kỉ X – XIV; giai đoạn thế kỉ XV – XVII; giai đoạn thế kỉ XVIII – nửa đầu thế kỉ XIX; giai đoạn nửa cuối thế kỉ XIX.

• Giai đoạn thế kỉ X – XIV: Văn học viết chủ yếu vay mượn và cải biến từ ngôn ngữ,

văn tự (chữ Hán) đến các thể loại, phong cách, điển cố, thể thức nhưng đã có những thành

tựu “độc đáo” (thời Lý – Trần). Tuy nhiên, từ đầu thế kỉ XII – XIII và đến thế kỉ XV văn học

bằng chữ Nôm đã xuất hiện và phát triển song song với văn học viết bằng chữ Hán.

• Giai đoạn thế kỉ XV – XVII: Văn học viết bằng chữ Hán đã đạt đến đỉnh cao (thời - Hậu Lê). Văn học viết bằng chữ Nôm đã “phát triển rầm rộ. Các thể loại chủ yếu vẫn vay mượn từ văn học Trung Hoa nhưng “đã vượt qua sự mô phỏng tầm thường để đạt đến tinh hoa như nguyên mẫu và đi sâu biểu đạt tâm hồn dân tộc mình”. Sự Việt hoá thể loại như vậy tập trung trước tiên ở nội dung tác phẩm. O SONG

• Giai đoạn thế kỉ XVIII – nửa đầu thế kỉ XIX: Văn học viết bằng chữ Hán và chữ Nôm - phát triển song song. Tuy nhiên văn học viết bằng chữ Nôm “phát triển rầm rộ, đạt đến cực thịnh trong thế kỉ XVIII, cơ hồ lấn át thơ văn chữ Hán. Đồng thời, văn học viết bằng chữ Nôm đã “sáng tạo ra các thể loại văn học độc lập của người Việt, Việt hoá nhiều thể loại văn học chữ Hán, biến thành tài sản của riêng người Việt [...] giúp cho văn học cổ điển Việt Nam thoát dần các khuôn mẫu Hán, trở về với các truyền thống Đông Nam Á, như các truyện thơ, để trở thành nền văn học độc lập, biểu hiện sâu sắc tâm hồn Việt Nam”. Sự Việt hoá thể loại đã thể hiện ở cả hình thức và nội dung tác phẩm văn học.

• Giai đoạn nửa cuối thế kỉ XIX: Quá trình tiếp xúc với văn hoá Pháp, văn hoá phương Tây đã tạo nên sự thay đổi lớn của văn học Việt Nam: “Cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX, khi chữ Hán và các kì thi Hán học bị bãi bỏ, chữ quốc ngữ thịnh hành và cùng với nó, một nền văn học hiện đại theo kiểu châu Âu dần dần xuất hiện.”.

Thời kì hiện đại (từ đầu thế kỉ XX đến nay) có thể được phân kì thành 3 giai đoạn: giai đoạn từ đầu thế kỉ XX đến 1945; giai đoạn 1945 – 1975; giai đoạn từ 1975 đến nay.

• Giai đoạn từ đầu thế kỉ XX đến 1945: “Ở Việt Nam hình thành một nền văn học hiện đại thực thụ”, “văn học Việt Nam (từ một nền văn học trung đại cổ xưa với truyền thống khu vực) đã hoá thân thành một nền văn học hiện đại theo mô hình châu Âu, trở thành một bộ phận của văn học thế giới".

• Giai đoạn 1945 – 1975: “Từ ngày thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà theo - khuynh hướng xã hội chủ nghĩa, văn học thiên về phục vụ công cuộc chiến đấu, bảo vệ Tổ quốc”; “Sau năm 1954, đất nước chia làm hai miền, văn học miền Bắc vẫn đi vào con đường văn học vô sản, xã hội chủ nghĩa; còn ở miền Nam văn học đi theo ảnh hưởng của văn học Âu Mỹ đương đại”.

• Giai đoạn từ 1975 đến nay: “Sau năm 1975, đất nước thống nhất nhưng gặp nhiều khó khăn về kinh tế, khó khăn do chiến tranh biên giới phía tây nam và chiến tranh biên giới phía bắc gây ra. Văn học bộc lộ những yếu kém của chính sách văn nghệ, dẫn đến cuộc đổi mới có tính “cởi trói” cuối năm 1986. Cuối những năm chín mươi của thế kỉ XX sang đầu thế kỉ XXI, sự thâm nhập của in-tơ-nét cùng với sự kiện Việt Nam gia nhập WTO (2007), văn học có những đổi thay mới....

Câu chủ động đã cho

Biến đổi thành câu bị động

Hoán đổi vị trí các cụm từ chỉ đối tượng của hoạt động và chủ thể của hoạt động có sử dụng từ được.

Sử dụng từ được, lược bỏ cụm từ chỉ chủ thể của hoạt động

a. Hậu thế đánh giá bia Vĩnh Lăng là một trong những tấm bia đẹp nhất Việt Nam về mặt mĩ thuật và kĩ thuật.

Bia Vĩnh Lăng được hậu thế đánh giá là một trong những tấm bia đẹp nhất Việt Nam về mặt mĩ thuật và kĩ thuật.

Một trong những tấm bia đẹp nhất Việt Nam về mặt mĩ thuật và kĩ thuật được hậu thế đánh giá là bia Vĩnh Lăng.

b. Nhiều du khác nước ngoài gọi Việt Nam là “thiên đường của ẩm thực đường phố”.

Việt Nam được nhiều du khách nước ngoài gọi là “thiên đường của ẩm thực đường phố”.

“Thiên đường của ẩm thực đường phố” được nhiều du khác nước ngoại gọi tên là Việt Nam.

Câu chủ động đã cho

Biến đổi thành câu bị động

Hoán đổi vị trí các cụm từ chỉ đối tượng của hoạt động và chủ thể của hoạt động, có sử dụng từ được

Sử dụng từ được, lược bỏ cụm từ chỉ chủ thể của hoạt động

Chính Thái Tông khi nhắc lại câu nói của Phù Vân quốc sư, đã gọi ông là Trúc Lâm đạo sĩ.

Phù Vân quốc sư đã được chính Thái Tông gọi là Trúc Lâm đạo sĩ, khi các vị vua này nhắc lại câu nói của ông.

Chính vì quan điểm mới về Thiền thế hiện qua câu nói này, Phù Vân quốc sư đã được gọi là Trúc Lâm đạo sĩ”

Câu

Xếp đặt các từ ngữ theo trật tự khác hoặc chuyển cụm chủ ngữ - vị ngữ thành cụm danh từ

Sự biến đổi nghĩa của câu được xếp đặt lại so với câu trước đó

a. Các bạn tán thưởng bài thuyết trình của em về danh lam thắng cảnh.

Bài thuyết minh của em về danh lam thắng cảnh được các bạn tán thưởng.”

Chuyển từ câi chủ động thành câu bị động.

b. Con người đã phá vỡ sự toàn vẹn của cảnh quan vì tiến hành một số hoạt động vô ý thức.

Con người đã phá vỡ sự toàn vẹn của cảnh quan vì một số hoạt động vô ý thức.

Câu biến đổi đã chuyển cụm động từ thành cụm danh từ (bỏ từ tiến hành)

c. Tác phẩm ấy ra đời đã đánh dấu một thành tựu mới của truyện ngắn Việt Nam.

Sự ra đời của tác phẩm ấy đã đánh dấu một thành tựu mới của truyện ngắn Việt Nam hiện đại

Cụm chủ - vị thay bằng cụm danh từ.

Văn bản

Nội

dung cần

ghi chép

Văn bản 1: Bài toán dân số

Văn bản 2: Thông tin ngày Trái đất năm 2000

Luận đề

Dân số thế giới gia tăng.

Tác hại của việc sử dụng bao bì ni lông.

Các luận điểm chính, lí lẽ, bằng chứng

- Vấn đề hôn nhân và kế hoạch hóa gia đình.

+ Đưa giả thuyết bài toán dân số.

- Tốc độ gia tăng dân số.

+ Xuất phát từ bài toán cổ.

+ Khả năng sinh con của người phụ nữ, tỉ lệ sinh ở châu Á, châu Phi rất lớn.

- Lời kêu gọi hạn chế tốc độ gia tăng dân số.

* Thông báo về sự ra đời của Ngày Trái Đất năm 2000

- Ngày 22- 4 hằng năm được gọi là Ngày Trái Đất

- Có 141 nước tham gia

- Năm 2000 Việt Nam tham gia

* Tác hại của bao bì ni lông và một số giải pháp hạn chế sử dụng bao bì ni lông

- Những tác hại của bao bì ni lông

+ Gây hại cho môi trường

+ Lẫn vào đất dẫn đến cản trở quá trình sinh trưởng

+ Ô nhiễm thực phẩm, gây bệnh cho não, phổi...

+ Khí độc thải ra gây ngộ độc, giảm khả năng miễn dịch, ung thư, dị tật...

- Những biện pháp hạn chế dùng bao bì ni lông

+ Khẳng định các biện pháp như: chôn lấp, đốt, tái chế đều không triệt để

+ Thay đổi thói quen sử dựng, giặt bao bì ni lông để dùng lại

+ Không sử dụng bao bì ni lông khi không cần thiết

* Lời kêu gọi về việc bảo vệ môi trường

- Mọi người hãy quan tâm đến trái đất hơn

- Hãy bảo vệ trái đât trước nguy cơ ô nhiễm môi trường

- Hãy cùng nhau hành động một ngày không sử dụng bao bì ni lông.

Mở bài

- Giới thiệu về vấn đề biến đổi khí hậu và tác động của nó đến Trái Đất.

- Nêu quan điểm: “Chỉ có con người mới cứu được Trái Đất”.

Thân bài

Luận điểm 1

Con người là nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu:

- Hoạt động công nghiệp, khai thác tài nguyên thiên nhiên quá mức.

- Sử dụng nhiên liệu hóa thạch, khí thải nhà kính.

- Phá rừng, ảnh hưởng đến hệ sinh thái.

Luận điểm 2

Con người có khả năng cứu lấy Trái Đất:

- Nâng cao nhận thức về biến đổi khí hậu.

- Sử dụng năng lượng tái tạo, tiết kiệm năng lượng.

- Trồng cây xanh, bảo vệ môi trường.

- Phát triển khoa học kỹ thuật, tìm kiếm giải pháp.

- Có kế hoạch khai thác tài nguyên thiên nhiên phù hợp.

- Ký kết các hiệp định quốc tế về bảo vệ môi trường.

- Thúc đẩy hợp tác quốc tế trong lĩnh vực ứng phó với biến đổi khí hậu.

Kết bài

- Khẳng định lại quan điểm.

- Kêu gọi hành động chung để bảo vệ Trái Đất.