Thần thoại là thể loại văn học dân gian ra đời sớm nhất, kể về các vị thần, anh hùng, hoặc các nhân vật có quan hệ nguồn gốc với thần thánh, qua đó phản ánh quan niệm sơ khai của con người cổ đại về nguồn gốc thế giới, tự nhiên và đời sống, kết hợp giữa trí tưởng tượng hoang đường và những hiểu biết thực tế. Nó là hình thức "văn hóa tinh thần" đầu tiên, giải thích các hiện tượng tự nhiên (sấm chớp, mưa gió) và sự hình thành vạn vật, có vai trò gắn kết cộng đồng. 
 
Đặc điểm chính của Thần thoại:
Đối tượng: Các vị thần, những sinh vật siêu nhiên, anh hùng văn hóa (như Thần Trụ Trời, Thánh Gióng, Nữ Oa).
Nội dung: Giải thích nguồn gốc vũ trụ, sự hình thành các dân tộc, phong tục tập quán, và các hiện tượng tự nhiên.
Bản chất: Là hình thức ý thức xã hội nguyên hợp, nơi tôn giáo, khoa học, nghệ thuật chưa tách biệt. Nó là "bách khoa toàn thư" của người nguyên thủy.Vai trò: Cung cấp hệ thống tri thức, kinh nghiệm, và tín ngưỡng, tạo nên thế giới quan, nếp nghĩ của con người thời cổ đại.Hình thức: Truyện kể, nghi lễ, bài ca, vũ điệu.  
Phân biệt với các thể loại khác:
So với Truyền thuyết: Thần thoại tập trung vào thế giới thần linh và sự sáng tạo vũ trụ, còn Truyền thuyết thường có yếu tố lịch sử, kể về các nhân vật và sự kiện có thật nhưng được hư cấu hóa, mang tính giáo huấn.
So với Cổ tích: Cổ tích có tính chất "cổ tích" rõ ràng (xa xưa, ở một nơi nào đó), nhân vật thường là người thường, mang tính giải trí cao hơn. 
Tóm lại, thần thoại là cầu nối giữa thế giới quan sơ khai và sự phát triển của văn hóa, văn học nhân loại, chứa đựng những biểu tượng và motif có ảnh hưởng sâu sắc đến các tác phẩm sau này.