Giải thích vì sao hai người cùng giới tính nhưng có thể khác nhau về chiều cao, cân nặng hoặc ngoại hình (từ gen đến tính trạng)
Mặc dù hai người có cùng giới tính, họ vẫn có thể khác nhau về chiều cao, cân nặng và ngoại hình vì sự khác nhau về gen và môi trường sống.

Trước hết, gen là đơn vị mang thông tin di truyền, quy định các đặc điểm của cơ thể. Mỗi người được thừa hưởng tổ hợp gen khác nhau từ bố và mẹ, nên dù cùng giới tính, các gen quy định chiều cao, cân nặng, màu da, khuôn mặt… cũng không hoàn toàn giống nhau. Từ gen, thông tin di truyền được biểu hiện qua ARN, prôtêin và cuối cùng tạo nên tính trạng.

Bên cạnh đó, môi trường như chế độ dinh dưỡng, luyện tập, điều kiện sống và chăm sóc sức khỏe cũng ảnh hưởng mạnh đến sự biểu hiện của gen. Ví dụ, người được ăn uống đầy đủ và tập luyện hợp lý thường cao lớn hơn.

Hai người cùng giới tính vẫn có thể khác nhau về chiều cao, cân nặng và ngoại hình do tổ hợp gen khác nhau và tác động của môi trường trong quá trình phát triển, làm cho tính trạng biểu hiện không giống nhau.

Viết ngắn gọn kiểu bài kiểm tra:
Hai người cùng giới tính có thể khác nhau về ngoại hình vì mỗi người mang tổ hợp gen khác nhau từ bố mẹ. Ngoài ra, môi trường sống và điều kiện dinh dưỡng cũng ảnh hưởng đến sự biểu hiện của gen, dẫn đến sự khác nhau về tính trạng.

Giải thích vì sao hai người cùng giới tính nhưng có thể khác nhau về chiều cao, cân nặng hoặc ngoại hình

Mặc dù hai người có cùng giới tính (đều là nam hoặc đều là nữ), nhưng họ vẫn có thể khác nhau về chiều cao, cân nặng hay ngoại hình. Điều này được giải thích dựa trên kiến thức từ gen đến tính trạng.

Trước hết, mỗi người có kiểu gen riêng. Gen là đơn vị mang thông tin di truyền, quy định các đặc điểm của cơ thể. Dù cùng giới tính, hai người vẫn có sự khác nhau về các gen quy định chiều cao, cân nặng, màu da, khuôn mặt… Do đó, kiểu gen khác nhau sẽ tạo ra các tính trạng khác nhau.

Tiếp theo, gen không biểu hiện trực tiếp mà thông qua quá trình phiên mã và dịch mã để tạo ra prôtêin. Prôtêin giữ vai trò quan trọng trong cấu tạo và hoạt động của tế bào, từ đó quyết định các đặc điểm hình thái và sinh lí của cơ thể. Vì mỗi người có hệ gen khác nhau nên lượng và loại prôtêin được tạo ra cũng khác nhau, dẫn đến sự khác biệt về ngoại hình.

Ngoài ra, môi trường sống cũng ảnh hưởng lớn đến sự biểu hiện của gen. Chế độ dinh dưỡng, điều kiện sinh hoạt, luyện tập thể dục thể thao, chăm sóc sức khỏe… có thể làm cho cùng một kiểu gen nhưng biểu hiện ra những tính trạng khác nhau. Ví dụ, người được nuôi dưỡng tốt thường cao lớn và khỏe mạnh hơn người thiếu dinh dưỡng.

Như vậy, sự khác nhau về chiều cao, cân nặng và ngoại hình của hai người cùng giới tính là do sự khác nhau về kiểu gen và sự tác động của môi trường lên sự biểu hiện của gen, từ đó tạo ra các tính trạng khác nhau.

Để giải thích điều này, chúng ta cần hiểu rằng tính trạng (phenotype) mà chúng ta quan sát được (như chiều cao, cân nặng, màu mắt, hình dáng khuôn mặt, v.v.) là kết quả của sự tương tác phức tạp giữa kiểu gen (genotype) mà một người thừa hưởng và các yếu tố môi trường (environmental factors) mà họ tiếp xúc trong suốt cuộc đời.

Quá trình "từ gen đến tính trạng" diễn ra như sau:

Di truyền từ bố mẹ - Sự đa dạng về Kiểu gen:

Tổ hợp gen độc nhất: Mỗi cá thể (trừ trường hợp sinh đôi cùng trứng) nhận một bộ gen riêng biệt từ bố và mẹ. Ngay cả khi hai người có cùng giới tính (ví dụ, cả hai đều là nữ XX hoặc cả hai đều là nam XY), họ vẫn thừa hưởng những tổ hợp gen khác nhau. Điều này là do sự tái tổ hợp gen trong quá trình tạo giao tử (tinh trùng và trứng) và sự kết hợp ngẫu nhiên của chúng khi thụ tinh.
Gen đa hiệu (Polygenic Inheritance): Nhiều tính trạng phức tạp như chiều cao, cân nặng, màu da, hình dáng khuôn mặt không chỉ được quy định bởi một gen duy nhất mà là sự tương tác của hàng trăm, thậm chí hàng nghìn gen khác nhau. Mỗi gen này có thể có nhiều phiên bản khác nhau gọi là alen. Sự kết hợp đa dạng của các alen từ hàng loạt gen này tạo nên vô số kiểu gen khác nhau cho cùng một tính trạng. Ví dụ, một người có thể thừa hưởng các alen quy định chiều cao tiềm năng lớn hơn từ bố mẹ, trong khi người khác lại thừa hưởng các alen quy định chiều cao khiêm tốn hơn.
Ảnh hưởng của Môi trường - Định hình Tính trạng:

Gen là bản thiết kế, môi trường là vật liệu và điều kiện thi công: Gen cung cấp "khuôn mẫu" hoặc "tiềm năng" cho một tính trạng, nhưng môi trường quyết định mức độ biểu hiện của tiềm năng đó.
Dinh dưỡng: Đây là yếu tố môi trường cực kỳ quan trọng, đặc biệt đối với chiều cao và cân nặng. Một người có gen quy định chiều cao tốt, nhưng nếu trong giai đoạn phát triển (tuổi dậy thì) bị suy dinh dưỡng, thiếu hụt protein và các vitamin, khoáng chất cần thiết, thì họ sẽ không thể đạt được chiều cao tối đa mà bộ gen cho phép. Tương tự, chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt (ví dụ: ăn nhiều đồ ăn nhanh, ít vận động) sẽ ảnh hưởng lớn đến cân nặng, bất kể kiểu gen.
Chế độ sinh hoạt và rèn luyện: Tập thể dục đều đặn giúp phát triển cơ bắp, cải thiện vóc dáng, tăng cường sức khỏe và có thể ảnh hưởng đến sự trao đổi chất, từ đó tác động đến cân nặng và ngoại hình tổng thể.
Các yếu tố khác: Môi trường sống, mức độ tiếp xúc với ánh nắng mặt trời (ảnh hưởng đến màu da), các bệnh tật mắc phải, thậm chí các yếu tố tâm lý cũng có thể có những ảnh hưởng nhất định đến sự phát triển ngoại hình.
Kết luận:

Vì vậy, ngay cả khi hai người có cùng giới tính, họ vẫn sở hữu những tổ hợp gen khác nhau (do thừa hưởng từ bố mẹ và sự đa dạng của gen đa hiệu) và trải qua những điều kiện môi trường khác nhau (dinh dưỡng, lối sống, v.v.). Sự tương tác này tạo ra sự khác biệt rõ rệt về các tính trạng bên ngoài như chiều cao, cân nặng và ngoại hình.

Dựa trên kiến thức từ gen đến tính trạng trong sinh học, việc hai người cùng giới tính nhưng khác nhau về ngoại hình (chiều cao, cân nặng, khuôn mặt...) được giải thích qua các nguyên nhân sau:
Sự khác biệt về kiểu gen (Genotype)
Mặc dù có cùng giới tính (cùng cặp nhiễm sắc thể giới tính XX hoặc XY), nhưng bộ gen của mỗi cá nhân là duy nhất (trừ trường hợp sinh đôi cùng trứng). Mỗi người thừa hưởng một tổ hợp gen riêng biệt từ bố và mẹ thông qua quá trình biến dị tổ hợp trong giảm phân và thụ tinh.
Sự khác biệt trong các trình duyệt nucleotide trên ADN dẫn đến việc tổng hợp các phân tử mARN khác nhau, từ đó tạo ra các protein khác nhau. Protein chính là yếu tố trực tiếp biểu hiện thành các đặc điểm hình thái (tính trạng) như màu da, cấu trúc xương hay dáng người.
Mối quan hệ giữa kiểu gen, môi trường và kiểu hình
Kiểu hình (ngoại hình) không chỉ do kiểu gen quyết định mà là kết quả của sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường theo công thức: Kiểu gen + Môi trường = Kiểu hình.
Đối với các tính trạng như chiều cao và cân nặng, đây là các tính trạng số lượng, chịu ảnh hưởng rất lớn từ điều kiện sống:
Chế độ dinh dưỡng: Hai người có cùng gen quy định chiều cao tốt nhưng một người được cung cấp đầy đủ canxi, protein sẽ cao hơn người bị suy dinh dưỡng.
Chế độ luyện tập và sinh hoạt: Việc tập thể thao hay ngủ đủ giấc ảnh hưởng đến sự tiết hormone sinh trưởng, làm thay đổi chiều cao và cơ bắp.
Mức phản ứng của kiểu gen
Mỗi kiểu gen có một mức phản ứng nhất định trước các điều kiện môi trường khác nhau. Cùng một kiểu gen quy định cân nặng, nhưng trong môi trường dư thừa thức ăn, người này có thể béo phì, trong khi ở môi trường thiếu hụt, người đó lại gầy gò. Do đó, dù có kiểu gen tương đồng, nhưng môi trường khác nhau sẽ tạo ra những kiểu hình khác nhau.
Biến dị không di truyền (Thường biến)
Những thay đổi về chiều cao, cân nặng do tác động trực tiếp của thức ăn, lối sống được gọi là thường biến. Loại biến dị này giúp cơ thể thích nghi với môi trường nhưng không làm thay đổi bản chất của gen. Đây là lý do chính khiến ngoại hình của con người thay đổi linh hoạt theo thời gian và điều kiện sống.
Tóm lại: Sự khác biệt về ngoại hình giữa hai người cùng giới tính là do sự khác biệt trong mã di truyền (trình tự nucleotide trên gen) dẫn đến sự khác biệt trong protein được tổng hợp, kết hợp với sự tác động riêng biệt của môi trường lên quá trình biểu hiện các tính trạng đó.