Phân tích nhân vật Chí Phèo để làm rõ bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người
1. Mở bài:
Nam Cao là một trong những cây bút hiện thực xuất sắc trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, nổi bật với những tác phẩm viết về người nông dân và người trí thức tiểu tư sản. Truyện ngắn Chí Phèo là kiệt tác tiêu biểu của ông, thể hiện sâu sắc bi kịch con người bị xã hội tha hóa, chà đạp. Nhân vật Chí Phèo không chỉ là hình ảnh điển hình cho người nông dân bị bần cùng hóa, mà còn là biểu tượng của bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người, không được sống đúng với bản chất lương thiện của mình trong một xã hội phi nhân tính.
2. Thân bài:
a. Hoàn cảnh và cuộc đời Chí Phèo – từ một người lương thiện thành “con quỷ dữ của làng Vũ Đại”
+ Chí Phèo vốn là đứa trẻ mồ côi, bị bỏ rơi trong lò gạch, được dân làng nuôi lớn trong cảnh lang thang, không gia đình, không học vấn.
+ Khi trưởng thành, Chí làm canh điền cho bá Kiến – một tên cường hào gian ác trong làng.
+ Vì ghen tuông và âm mưu chính trị, bá Kiến đã đẩy Chí vào tù một cách oan ức. Nhà tù thực dân không cải tạo mà biến Chí thành quỷ dữ.
+ Sau 7–8 năm trở về làng, Chí Phèo thay đổi hoàn toàn: hắn sống bằng nghề rạch mặt ăn vạ, chửi bới, đập phá, là nỗi khiếp sợ của dân làng.
=> Đây là bước đầu của bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người: Chí muốn sống lương thiện nhưng bị xã hội chối bỏ, đẩy vào con đường lưu manh hóa.
b. Bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người
 1. Không ai coi Chí là người
+ Chí chửi tất cả làng Vũ Đại, chửi cả đứa không chửi lại, nhưng không ai đáp lại, bởi không ai coi hắn là một con người nữa.
+ Người dân sợ hãi, khinh ghét, xa lánh hắn như một con vật hung dữ, một “con quỷ dữ”.
+ Câu hỏi đau đớn nhất trong truyện: “Ai cho tao lương thiện?”
+ Chính là tiếng kêu tuyệt vọng của một con người muốn được làm người mà không thể.
 2. Cuộc gặp với Thị Nở – tia sáng nhân tính le lói
+ Thị Nở – người đàn bà xấu xí, dở hơi – là người duy nhất đối xử với Chí như một con người.
+ Chỉ với bát cháo hành, Thị Nở đã khiến Chí bừng tỉnh nhân tính, cảm nhận được hương vị của cuộc sống lương thiện.
+ Chí khóc, khao khát “làm hòa với mọi người”, muốn sống tử tế, làm ăn lương thiện.
+ Nhưng bi kịch lại lặp lại…
 3. Thị Nở từ chối tình cảm của Chí Phèo
+ Khi Thị Nở về hỏi bà cô và bị cấm cản, thị lạnh lùng từ chối Chí.
+ Chí Phèo bị cánh cửa nhân tính khép lại lần nữa – một lần cuối cùng.
+ Không còn ai chấp nhận hắn, cũng không còn lối thoát để làm người.
c. Cao trào bi kịch – cái chết của Chí Phèo
+ Quá tuyệt vọng, Chí Phèo đâm chết bá Kiến, rồi tự kết liễu đời mình.
+ Đây không phải cái chết của một tên say rượu, mà là hành động phản kháng cuối cùng của con người khao khát được làm người mà không được.
+ Cái chết của Chí vừa thể hiện sự đau đớn, vừa tố cáo xã hội bất công đã cướp đi quyền làm người của những người nông dân thấp cổ bé họng.
3. Kết bài:
Nhân vật Chí Phèo là một hình tượng nghệ thuật độc đáo và ám ảnh trong văn học Việt Nam. Qua bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người của Chí, Nam Cao không chỉ phản ánh hiện thực xã hội phong kiến đầy tàn nhẫn, mà còn thể hiện niềm cảm thông sâu sắc đối với số phận con người. Đồng thời, ông cũng gửi gắm thông điệp nhân văn: con người, dù tha hóa đến đâu, vẫn luôn khao khát được sống lương thiện, được yêu thương và được làm người đúng nghĩa. Chính điều đó đã làm nên giá trị vượt thời gian của tác phẩm Chí Phèo.