1. Tục ngữ
“Thuận thiên giả tồn, nghịch thiên giả vong.”
(Thuận theo lẽ tự nhiên thì tồn tại, đi ngược lại thì sẽ diệt vong.)
“Tấc đất tấc vàng.”
(Khẳng định giá trị to lớn của đất đai – thiên nhiên gắn liền với đời sống con người.)
“Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống.”
(Vai trò của nước và đất trong sản xuất nông nghiệp.)
“Trời nào có phụ ai đâu, hay làm thì giàu, có chí thì nên.”
(Thiên nhiên công bằng, lao động con người quyết định thành quả.)

2. Ca dao
“Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.”
(Cơm gạo có được nhờ thiên nhiên và công lao của con người.)
“Lúa chiêm lấp ló đầu bờ,
Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên.”
(Mối quan hệ mật thiết giữa khí hậu, thiên nhiên với mùa màng.)
“Người ta đi cấy lấy công,
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề.
Trông trời, trông đất, trông mây,
Trông mưa, trông nắng, trông ngày, trông đêm.”
(Người nông dân sống phụ thuộc vào thiên nhiên.)
“Bầu ơi thương lấy bí cùng,
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.”
(Hình ảnh mượn từ cây trái thiên nhiên để nói về tình người, sự gắn bó.)

 Những câu trên cho thấy con người vừa phụ thuộc, vừa biết tận dụng thiên nhiên, đồng thời mượn hình ảnh thiên nhiên để gửi gắm triết lý sống.

Dưới đây là một số câu ca dao, tục ngữ tiêu biểu thể hiện mối quan hệ giữa thiên nhiên và con người – trong đó, thiên nhiên được nhìn nhận là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống lao động, sinh hoạt và tâm hồn người Việt:
1. Tục ngữ
+ “Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống”
=>  Nói lên tầm quan trọng của thiên nhiên (nước) trong sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là trồng lúa nước.
+ “Trời chẳng phụ ai có công”
=>  Cho thấy niềm tin của người xưa vào sự công bằng của tự nhiên, nếu con người cố gắng thì thiên nhiên sẽ thuận lợi.
+ “Nước đầy thì cá bé cá lớn cùng vui”
=> Thiên nhiên thuận hòa thì con người và muôn vật đều được lợi.
2. Ca dao
“Trông trời, trông đất, trông mây
Trông mưa, trông gió, trông ngày trông đêm.”
=>  Thể hiện sự phụ thuộc và quan sát kỹ lưỡng của người nông dân đối với thời tiết, thiên nhiên trong lao động sản xuất.
“Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.”
=>  Gợi lên sự quý trọng thành quả lao động gắn liền với thiên nhiên và công sức con người.
“Bao giờ cho đến tháng ba
Ếch cắn cổ rắn tha ra ngoài đồng.”
=> Phản ánh chu kỳ mùa vụ và sự gắn bó giữa sinh hoạt con người với hiện tượng tự nhiên.
3. Ý nghĩa chung
+ Thiên nhiên không tách rời mà luôn gắn bó chặt chẽ với đời sống lao động, tinh thần của con người Việt xưa.
+ Qua ca dao tục ngữ, ông cha ta thể hiện sự hiểu biết sâu sắc, kính trọng và hòa hợp với tự nhiên.

Có rất nhiều câu ca dao, tục ngữ của ông cha ta nói về mối quan hệ gắn bó giữa thiên nhiên và con người. Mình sưu tầm cho bạn một số câu tiêu biểu nhé:

Tục ngữ
“Người ta là hoa đất.”
👉 Nhấn mạnh con người là tinh hoa của thiên nhiên, gắn liền với đất trời.
“Tấc đất tấc vàng.”
👉 Khẳng định giá trị to lớn của đất đai trong sản xuất và đời sống.
“Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống.”
👉 Kinh nghiệm canh tác, cho thấy con người phải dựa vào tự nhiên và biết tận dụng điều kiện thiên nhiên.
“Có nước thì mới có cá, có đất mới có hoa màu.”
👉 Thiên nhiên là nền tảng cho sự sống của con người.

Ca dao
 
“Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.”
👉 Nhắc nhở con người trân trọng công sức lao động và thiên nhiên ban tặng.

 
“Trời nào có phụ ai đâu,
Hay làm thì giàu, có chí thì nên.”
👉 Thể hiện niềm tin vào tự nhiên, ai biết lao động, hòa hợp với đất trời thì sẽ có cuộc sống sung túc.

 
“Lúa chiêm lấp ló đầu bờ,
Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên.”
👉 Mối quan hệ mật thiết giữa hiện tượng tự nhiên (sấm) và mùa màng.