Bài thơ ngắn gồm hai câu:

"Bốn mùa bông cúc nở xây,
Để coi trời hiến duyên này về ai!"
là một đoạn thơ mang đậm chất trữ tình dân gian, sử dụng hình ảnh thiên nhiên để nói lên tâm tư của con người. Dưới đây là phần phân tích và đánh giá chi tiết:

I. Phân tích
1. Hình ảnh và ngôn ngữ:
“Bốn mùa bông cúc nở xây”:

“Bốn mùa” gợi sự liên tục, tuần hoàn, tượng trưng cho thời gian dài dằng dặc.
“Bông cúc” là loài hoa tượng trưng cho sự thanh cao, thủy chung, kiên nhẫn trong tình yêu (theo quan niệm phương Đông).
“Nở xây” là từ gợi hình ảnh hoa nở rộ, hướng ra mọi phía, như đón chờ một điều gì đó.
⟶ Câu thơ mở đầu thể hiện hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp nhưng cũng hàm chứa nỗi trông mong, chờ đợi bền bỉ. Dường như suốt “bốn mùa”, hoa vẫn nở, và lòng người thì vẫn ngóng chờ một điều gì đó từ “trời”.

- “Để coi trời hiến duyên này về ai”:

- “Trời hiến” là cách nói dân gian, thể hiện niềm tin vào số phận, vào sự sắp đặt của ông trời.
- “Duyên này” cho thấy người nói đang ở trong một mối tình – hoặc là đang chờ đợi một mối nhân duyên đến với mình.
- “Về ai” cho thấy sự băn khoăn, lo lắng, không chắc chắn về số phận tình duyên.
⟶ Câu thơ mang âm điệu thở dài, đầy cảm xúc. Người nói như đang phó mặc tình cảm, số phận của mình cho trời định đoạt – thể hiện tâm trạng vừa hi vọng, vừa bất lực.

2. Tâm trạng nhân vật trữ tình:
- Chờ đợi, trông mong một tình yêu, một mối duyên lành.
- Cảm xúc pha trộn giữa lạc quan (vì hoa vẫn nở bốn mùa) và ngậm ngùi (vì không biết "trời" sẽ ban duyên cho ai).
- Có phần phó mặc, cam chịu, đúng với tinh thần của thơ ca dân gian, nơi con người tin vào định mệnh và thiên ý.

II. Đánh giá
1. Giá trị nội dung:
- Bài thơ ngắn gọn nhưng giàu hình ảnh, chứa đựng nỗi niềm sâu kín của một con người đang yêu – hoặc đang mong ngóng tình yêu đến với mình.
- Thể hiện nét đẹp trong tâm hồn người xưa: sống tình cảm, thủy chung, đợi chờ – dù trong hoàn cảnh không chắc chắn.
2. Giá trị nghệ thuật:
- Thể thơ: Có thể xem là một đoạn thơ lục bát biến thể (thiếu một cặp hoàn chỉnh), nhưng vẫn giữ được nhịp điệu uyển chuyển, dân gian.
- Ngôn ngữ giản dị, giàu tính biểu cảm, đậm màu sắc dân tộc.
- Biện pháp nghệ thuật: Ẩn dụ (hoa cúc tượng trưng cho người con gái thủy chung), nhân hóa ("trời hiến"), cùng giọng điệu trữ tình nhẹ nhàng, gợi cảm.

III. Tổng kết
Hai câu thơ:

"Bốn mùa bông cúc nở xây,
Để coi trời hiến duyên này về ai!"

là một tiếng lòng đầy thổn thức của người con gái trong tình yêu – ngây thơ, thủy chung và đầy hi vọng. Dưới hình ảnh thiên nhiên là cả một thế giới nội tâm mong chờ và khắc khoải. Bài thơ thể hiện nét đẹp tâm hồn truyền thống của con người Việt Nam: tin vào duyên số nhưng vẫn kiên nhẫn, thủy chung và không ngừng hi vọng.

Bài thơ ngắn gồm hai câu:

"Bốn mùa bông cúc nở xây,
Để coi trời hiến duyên này về ai!"
là một đoạn thơ mang đậm chất trữ tình dân gian, sử dụng hình ảnh thiên nhiên để nói lên tâm tư của con người. Dưới đây là phần phân tích và đánh giá chi tiết:

I. Phân tích
1. Hình ảnh và ngôn ngữ:
“Bốn mùa bông cúc nở xây”:

“Bốn mùa” gợi sự liên tục, tuần hoàn, tượng trưng cho thời gian dài dằng dặc.
“Bông cúc” là loài hoa tượng trưng cho sự thanh cao, thủy chung, kiên nhẫn trong tình yêu (theo quan niệm phương Đông).
“Nở xây” là từ gợi hình ảnh hoa nở rộ, hướng ra mọi phía, như đón chờ một điều gì đó.
⟶ Câu thơ mở đầu thể hiện hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp nhưng cũng hàm chứa nỗi trông mong, chờ đợi bền bỉ. Dường như suốt “bốn mùa”, hoa vẫn nở, và lòng người thì vẫn ngóng chờ một điều gì đó từ “trời”.

- “Để coi trời hiến duyên này về ai”:

- “Trời hiến” là cách nói dân gian, thể hiện niềm tin vào số phận, vào sự sắp đặt của ông trời.
- “Duyên này” cho thấy người nói đang ở trong một mối tình – hoặc là đang chờ đợi một mối nhân duyên đến với mình.
- “Về ai” cho thấy sự băn khoăn, lo lắng, không chắc chắn về số phận tình duyên.
⟶ Câu thơ mang âm điệu thở dài, đầy cảm xúc. Người nói như đang phó mặc tình cảm, số phận của mình cho trời định đoạt – thể hiện tâm trạng vừa hi vọng, vừa bất lực.

2. Tâm trạng nhân vật trữ tình:
- Chờ đợi, trông mong một tình yêu, một mối duyên lành.
- Cảm xúc pha trộn giữa lạc quan (vì hoa vẫn nở bốn mùa) và ngậm ngùi (vì không biết "trời" sẽ ban duyên cho ai).
- Có phần phó mặc, cam chịu, đúng với tinh thần của thơ ca dân gian, nơi con người tin vào định mệnh và thiên ý.

II. Đánh giá
1. Giá trị nội dung:
- Bài thơ ngắn gọn nhưng giàu hình ảnh, chứa đựng nỗi niềm sâu kín của một con người đang yêu – hoặc đang mong ngóng tình yêu đến với mình.
- Thể hiện nét đẹp trong tâm hồn người xưa: sống tình cảm, thủy chung, đợi chờ – dù trong hoàn cảnh không chắc chắn.
2. Giá trị nghệ thuật:
- Thể thơ: Có thể xem là một đoạn thơ lục bát biến thể (thiếu một cặp hoàn chỉnh), nhưng vẫn giữ được nhịp điệu uyển chuyển, dân gian.
- Ngôn ngữ giản dị, giàu tính biểu cảm, đậm màu sắc dân tộc.
- Biện pháp nghệ thuật: Ẩn dụ (hoa cúc tượng trưng cho người con gái thủy chung), nhân hóa ("trời hiến"), cùng giọng điệu trữ tình nhẹ nhàng, gợi cảm.

III. Tổng kết
Hai câu thơ:

"Bốn mùa bông cúc nở xây,
Để coi trời hiến duyên này về ai!"

là một tiếng lòng đầy thổn thức của người con gái trong tình yêu – ngây thơ, thủy chung và đầy hi vọng. Dưới hình ảnh thiên nhiên là cả một thế giới nội tâm mong chờ và khắc khoải. Bài thơ thể hiện nét đẹp tâm hồn truyền thống của con người Việt Nam: tin vào duyên số nhưng vẫn kiên nhẫn, thủy chung và không ngừng hi vọng.

Đây là một cặp câu thơ rất quen thuộc, thường được dùng trong các bài ca dao, hát ví, hát dặm của miền Trung Việt Nam, đặc biệt là vùng Nghệ An - Hà Tĩnh. Cặp câu này thường xuất hiện trong bối cảnh giao duyên, đối đáp giữa nam và nữ.

Phân tích

"Bốn mùa bông cúc nở xây":

Hình ảnh "bông cúc nở" mang nhiều ý nghĩa. Cúc là loài hoa nở về mùa thu, nhưng ở đây lại được nói là "nở xây" suốt "bốn mùa". "Nở xây" có thể hiểu là nở liên tục, kết nối với nhau, hoặc cũng có thể là một lối nói hình ảnh chỉ sự vun đắp, xây dựng. Sự bất chấp quy luật tự nhiên (hoa cúc nở quanh năm) cho thấy một lời hứa hẹn, một sự kỳ vọng lớn lao, vượt ra ngoài giới hạn thông thường.
"Bốn mùa" tượng trưng cho sự bền vững, lâu dài và vĩnh cửu. Dù là xuân, hạ, thu hay đông, bông cúc vẫn nở. Điều này ngụ ý cho một tình yêu bền chặt, không thay đổi theo thời gian.
Ý nghĩa tổng thể: Câu thơ mở đầu bằng một hình ảnh đầy lãng mạn và kiên định. Nó đặt ra một lời khẳng định về một điều tốt đẹp, một cái nền vững chắc cho chuyện tình cảm.
"Để coi trời hiến duyên này về ai!":

"Để coi": Từ này thể hiện sự chờ đợi, một chút thách thức và cả sự tò mò. Nó không phải là một câu khẳng định, mà là một lời mời, một sự gợi mở. Nó biến lời nói thành một cuộc chơi, một lời thách đố nhẹ nhàng, hóm hỉnh.
"Trời hiến": "Duyên" là chuyện của "trời", của số phận, của định mệnh. Người xưa tin rằng duyên phận do trời định. "Trời hiến" có nghĩa là trời ban tặng, trời ban phước lành.
"Duyên này": "Duyên" ở đây chính là bản thân người con gái hoặc người con trai đang đối đáp. Họ tự ví mình như một bông hoa cúc đẹp, một món quà quý giá mà ông trời ban tặng.
"Về ai!": Câu cảm thán này thể hiện sự mong chờ câu trả lời, sự băn khoăn về người bạn đời tương lai. Nó cũng là một câu hỏi mở, mời gọi người nghe (người đối diện) bước vào cuộc trò chuyện, bày tỏ tình cảm của mình.
Đánh giá

Cặp câu này thể hiện một quan niệm rất đặc trưng của người Việt xưa về tình yêu và hôn nhân:

Vừa chủ động vừa bị động: Người nói chủ động bày tỏ sự đẹp đẽ của bản thân ("bốn mùa bông cúc nở xây") nhưng lại để chuyện duyên phận cho "trời hiến", thể hiện sự tôn trọng định mệnh và số phận.
Sự giao thoa giữa lãng mạn và thực tế: Hình ảnh bông cúc nở quanh năm là lãng mạn, nhưng câu hỏi "về ai" lại rất thực tế, thể hiện mong muốn tìm kiếm một người bạn đời chân thành.
Giọng điệu duyên dáng, hóm hỉnh: Cách nói "để coi" và câu cảm thán "về ai!" biến lời ngỏ thành một lời thăm dò, một cuộc đối đáp vui vẻ, tránh được sự sáo rỗng hay đường đột.
Tóm lại, cặp câu thơ này không chỉ đơn thuần là một lời bộc bạch tình cảm mà còn là một bức tranh thu nhỏ về tư duy giao duyên của người xưa, vừa sâu sắc, lãng mạn lại vừa đầy sự tinh tế, hóm hỉnh và khát khao hạnh phúc.