1. Văn nghị luận xã hội
 Mục đích:
Trình bày ý kiến, quan điểm về một vấn đề trong xã hội (đạo đức, lối sống, hiện tượng xã hội…).

 Bố cục 3 phần:
Mở bài:

Giới thiệu vấn đề cần nghị luận (ngắn gọn, rõ ý).
Có thể mở rộng bằng câu hỏi tu từ, dẫn chứng thực tế, câu nói nổi tiếng.
Thân bài:

Giải thích vấn đề: Nêu rõ khái niệm hoặc ý nghĩa của vấn đề.
Phân tích – chứng minh: Đưa ra lý lẽ, dẫn chứng cụ thể (có thể là thực tế xã hội, sách báo, bản thân hoặc người xung quanh).
Phản biện (nếu có): Phê phán quan điểm sai lệch, biểu hiện tiêu cực (nếu phù hợp).
Rút ra bài học nhận thức và hành động: Nêu ý nghĩa của vấn đề với bản thân, xã hội.
Kết bài:

Khẳng định lại vai trò/tầm quan trọng của vấn đề.
Liên hệ bản thân, kêu gọi hành động nếu phù hợp.

 2. Văn biểu cảm
 Mục đích:
Bộc lộ tình cảm, cảm xúc, suy nghĩ của người viết về một đối tượng cụ thể (người, vật, sự việc, hiện tượng, thiên nhiên...).

 Bố cục 3 phần:
Mở bài:

Giới thiệu đối tượng biểu cảm (trực tiếp hoặc gián tiếp).
Nêu cảm xúc chung ban đầu.
Thân bài:

Miêu tả kết hợp biểu cảm: Vừa tả lại đặc điểm của sự vật/sự việc vừa thể hiện cảm xúc qua từng chi tiết.
Kể kết hợp biểu cảm: Kể lại một kỷ niệm, sự việc gắn với đối tượng, từ đó bộc lộ tình cảm.
Suy nghĩ sâu sắc: Nêu lên sự gắn bó, ý nghĩa hoặc bài học từ đối tượng ấy.
Kết bài:

Khẳng định lại tình cảm, ấn tượng sâu sắc với đối tượng.
Có thể mở rộng suy nghĩ hoặc liên hệ tương lai.

Hướng dẫn viết văn nghị luận xã hội và văn biểu cảm
1. Văn nghị luận xã hội
a. Khái niệm:

Văn nghị luận xã hội là dạng văn bản bàn về một vấn đề tư tưởng, đạo đức, lối sống hoặc một hiện tượng xã hội có ý nghĩa đối với đời sống con người và xã hội.

b. Yêu cầu:

Về nội dung:

Xác định đúng vấn đề cần nghị luận.
Triển khai vấn đề một cách rõ ràng, mạch lạc.
Sử dụng dẫn chứng xác thực, chọn lọc để làm sáng tỏ vấn đề.
Thể hiện quan điểm cá nhân rõ ràng, có tính thuyết phục.
Về hình thức:

Kết cấu bài viết chặt chẽ, bố cục ba phần rõ ràng (mở bài, thân bài, kết bài).
Diễn đạt mạch lạc, rõ ràng, sử dụng ngôn ngữ chính xác, phù hợp.
Tránh mắc lỗi chính tả, ngữ pháp, dùng từ.
c. Bố cục bài văn nghị luận xã hội:

Mở bài:

Giới thiệu vấn đề cần nghị luận.
Nêu khái quát ý nghĩa của vấn đề đối với đời sống.
Thân bài:

Giải thích vấn đề (nếu cần).
Phân tích các khía cạnh của vấn đề:

Biểu hiện của vấn đề.
Nguyên nhân dẫn đến vấn đề.
Hậu quả của vấn đề.
Ý nghĩa, vai trò của vấn đề (nếu là vấn đề tích cực).
Bàn luận, đánh giá vấn đề:

Nêu rõ quan điểm đồng tình, phản đối hoặc ý kiến riêng về vấn đề.
Bác bỏ những ý kiến sai lệch (nếu có).
Đề xuất giải pháp (nếu vấn đề tiêu cực) hoặc nêu phương hướng phát huy (nếu vấn đề tích cực).
Kết bài:

Khẳng định lại vấn đề.
Rút ra bài học nhận thức và hành động cho bản thân.
d. Một số đề tài nghị luận xã hội thường gặp:

Các vấn đề tư tưởng, đạo đức: lòng yêu nước, tinh thần trách nhiệm, lòng tự trọng, tính trung thực, lòng vị tha, sự bao dung, lòng biết ơn,...
Các vấn đề lối sống: sống có ước mơ, hoài bão; sống tự tin, lạc quan; sống giản dị, tiết kiệm; sống hòa nhập với cộng đồng;...
Các hiện tượng xã hội: ô nhiễm môi trường, tai nạn giao thông, bạo lực học đường, tệ nạn xã hội, văn hóa ứng xử trên mạng xã hội,...
2. Văn biểu cảm
a. Khái niệm:

Văn biểu cảm là dạng văn bản tập trung thể hiện tình cảm, cảm xúc của người viết về một đối tượng, sự việc hoặc hiện tượng nào đó.

b. Yêu cầu:

Về nội dung:

Xác định rõ đối tượng biểu cảm.
Thể hiện tình cảm, cảm xúc chân thành, sâu sắc, có tính hướng thiện.
Sử dụng các chi tiết, hình ảnh gợi cảm để làm nổi bật cảm xúc.
Về hình thức:

Kết cấu bài viết mạch lạc, có thể không theo bố cục ba phần chặt chẽ như văn nghị luận.
Diễn đạt giàu hình ảnh, nhạc điệu, có tính truyền cảm.
Sử dụng các biện pháp tu từ phù hợp để tăng sức biểu cảm cho bài viết.
c. Các bước làm bài văn biểu cảm:

Bước 1: Xác định đối tượng biểu cảm:

Đối tượng có thể là một người, một vật, một cảnh vật, một sự việc hoặc một tư tưởng, tình cảm.
Bước 2: Lựa chọn cảm xúc chủ đạo:

Xác định cảm xúc chính mà bạn muốn thể hiện (vui, buồn, yêu, ghét, kính trọng, biết ơn,...).
Bước 3: Tìm ý và lập dàn ý:

Hồi tưởng lại những kỷ niệm, những ấn tượng sâu sắc về đối tượng.
Lựa chọn những chi tiết, hình ảnh tiêu biểu để gợi tả cảm xúc.
Sắp xếp các ý theo một trình tự hợp lý (theo trình tự thời gian, không gian hoặc theo diễn biến của cảm xúc).
Bước 4: Viết bài văn:

Mở đầu bài viết bằng cách giới thiệu đối tượng và khơi gợi cảm xúc.
Ở phần thân bài, tập trung miêu tả đối tượng và thể hiện cảm xúc một cách chân thành, sâu sắc.
Sử dụng ngôn ngữ gợi hình, gợi cảm, các biện pháp tu từ để tăng sức biểu cảm cho bài viết.
Kết thúc bài viết bằng cách khẳng định lại cảm xúc và nêu ý nghĩa của đối tượng đối với bản thân.
d. Một số đối tượng biểu cảm thường gặp:

Tình cảm gia đình: tình yêu thương ông bà, cha mẹ, anh chị em,...
Tình cảm bạn bè: sự gắn bó, chia sẻ, giúp đỡ lẫn nhau,...
Tình cảm thầy trò: lòng kính trọng, biết ơn đối với thầy cô giáo,...
Tình yêu quê hương, đất nước: niềm tự hào về truyền thống văn hóa, lịch sử; tình yêu đối với cảnh vật, con người quê hương;...
Cảm xúc về các tác phẩm văn học, nghệ thuật: sự xúc động trước một câu chuyện, một bài thơ, một bức tranh, một bản nhạc,...
Lưu ý:

Trong văn biểu cảm, cảm xúc phải xuất phát từ trái tim của người viết, không được giả tạo, gượng ép.
Nên kết hợp giữa biểu cảm trực tiếp (bộc lộ cảm xúc qua lời văn) và biểu cảm gián tiếp (gợi tả cảm xúc qua việc miêu tả cảnh vật, sự việc).
Sử dụng các yếu tố tự sự và miêu tả một cách hợp lý để hỗ trợ cho việc biểu cảm.