Khổ 3:
Con đi đánh giặc mấy năm trời
Chưa lần nào được viết thư thăm mẹ
Lúc chặn giặc, lúc hành quân, lúc đánh
Nằm gối đầu lên ba lô là ngủ say.
Phân tích:
Khổ thơ này thể hiện sự xa cách, thiếu vắng tình thân trong thời chiến, nhưng không phải vì người con quên mẹ, mà vì nhiệm vụ thiêng liêng nơi chiến trường. Những câu thơ ngắn gọn, gợi hình ảnh người lính luôn trong tư thế sẵn sàng chiến đấu, từ “chặn giặc”, “hành quân” đến “đánh”. Dù vất vả, mệt nhọc, người con vẫn không một lời than, mà chỉ lặng lẽ gối đầu lên ba lô ngủ – một chi tiết chân thực, giản dị, thể hiện tinh thần chịu đựng và hy sinh âm thầm.

Khổ 4:
Con biết mẹ chờ tin con lắm
Mắt mẹ nhìn về phía núi phía sông
Con biết mẹ đêm nào cũng thức
Đợi thư con trong tiếng trở mình.
Phân tích:
Ở khổ thơ này, tình mẫu tử được đẩy lên cao trào. Dù xa cách, người con vẫn cảm nhận được nỗi nhớ mong khắc khoải của mẹ. Hình ảnh “mắt mẹ nhìn về phía núi phía sông” rất gợi hình – như ánh nhìn vượt không gian tìm con nơi xa. Câu thơ “Đợi thư con trong tiếng trở mình” vừa tinh tế, vừa xót xa: mẹ thao thức vì lo cho con, từng tiếng trở mình trong đêm là cả nỗi mong ngóng khôn nguôi. Qua đó, ta thấy rõ tình mẹ bao la và sự gắn bó thiêng liêng giữa mẹ và người con lính.

Trong hai khổ thơ đầu của bài thơ "Thư gửi mẹ" của Nguyễn Quang Thiều, tác giả thể hiện sự hòa quyện giữa cảm xúc yêu thương, sự hy sinh và niềm tự hào về đất nước qua hình ảnh của mẹ và những biểu tượng thiên nhiên, chiến tranh.

Khổ thơ đầu:
"Cỏ đã lên mầm trên những hố bom / Ôi Tổ quốc lại một lần đứng dậy"
- Hình ảnh cỏ mọc lên trên những hố bom tượng trưng cho sức sống mới, sự hồi sinh của đất nước sau chiến tranh tàn khốc. Cỏ mọc trên những vết thương, thể hiện sự kiên cường và khả năng phục hồi của tự nhiên và con người.
- Câu "Tổ quốc lại một lần đứng dậy" như một lời khẳng định về tinh thần bất khuất, ý chí vượt lên mọi thử thách của dân tộc. Đó là hình ảnh đất nước sau chiến tranh, đã dũng cảm vượt qua nỗi đau, trở lại mạnh mẽ hơn.

Khổ thơ thứ hai:
"Gió thổi suốt bốn nghìn năm và mẹ / Nước mắt đầy trên những vết nhăn"
- Gió tượng trưng cho sức mạnh thời gian, truyền thống, lịch sử đã kéo dài hàng nghìn năm, gắn bó với hình ảnh người mẹ, biểu tượng của đất nước, của tình mẫu tử thiêng liêng.
- "Nước mắt đầy trên những vết nhăn" thể hiện nỗi đau, sự hy sinh, tuổi già của mẹ – người đã gắn bó, gánh vác mọi khó khăn của đất nước và gia đình. Những vết nhăn là minh chứng của thời gian, của những vết thương chiến tranh, của những mất mát.

Tổng thể, hai khổ thơ này thể hiện sự tôn kính, yêu thương dành cho mẹ – hình ảnh tượng trưng cho đất nước – cùng niềm tự hào về tinh thần bất khuất của dân tộc, về khả năng hồi sinh mạnh mẽ sau những thử thách. Đồng thời, tác giả cũng gửi gắm lời tri ân sâu sắc đến mẹ, người đã dõi theo và hy sinh vì tổ quốc.