Hoàn cảnh ra đời của nước Chămpa:

1. Bối cảnh lịch sử:

- Thế kỷ II sau Công nguyên, ở khu vực miền Trung Việt Nam ngày nay, cư dân thuộc nhóm ngữ hệ Nam Đảo (tiền thân của người Chăm sau này) sinh sống và phát triển rải rác theo từng tiểu quốc ven biển.
- Vào thời kỳ này, nhà Hán (Trung Quốc) đã thiết lập bộ máy cai trị ở vùng Lâm Ấp (thuộc Quảng Trị – Thừa Thiên Huế ngày nay).
- Tuy nhiên, tinh thần độc lập và phản kháng mạnh mẽ của cư dân địa phương đã dẫn tới nhiều cuộc nổi dậy chống Hán.

2. Sự kiện thành lập nước Chămpa:

- Năm 192, Khu Liên – một tù trưởng người địa phương – đã lãnh đạo nhân dân vùng Tượng Lâm (nay thuộc Quảng Nam – Quảng Ngãi) nổi dậy đánh đuổi chính quyền nhà Hán.
- Sau khi giành thắng lợi, Khu Liên xưng vương, lập ra vương quốc Lâm Ấp – chính là tiền thân của nước Chămpa sau này.
- Từ thế kỷ IV trở đi, quốc hiệu Chămpa chính thức được sử dụng trong các ghi chép.

3. Điều kiện ra đời nước Chămpa:
- Có cư dân đông đúc, gắn bó lâu đời ở vùng ven biển Trung Bộ.
- Giao lưu rộng rãi với Ấn Độ và các nước Đông Nam Á, sớm tiếp thu văn hóa, kỹ thuật xây dựng, chữ viết, tôn giáo.
- Sự suy yếu và tan rã của chính quyền đô hộ phương Bắc đã tạo cơ hội cho cư dân bản địa giành độc lập.

Kết luận:
Nước Chămpa ra đời vào năm 192, với sự kiện Khu Liên khởi nghĩa và lập quốc, đánh dấu sự hình thành một quốc gia độc lập đầu tiên của cư dân Nam Trung Bộ, mở đầu cho nền văn hóa Chăm rực rỡ kéo dài hơn 1000 năm lịch sử.

Hoàn cảnh ra đời nước Chăm-pa:

-Nước Chăm-pa (còn gọi là Lâm Ấp trong giai đoạn đầu) hình thành vào khoảng năm 192 sau Công nguyên, trên vùng đất Trung Trung Bộ Việt Nam ngày nay, với hoàn cảnh ra đời cụ thể như sau:

1. Từ cư dân bản địa và sự ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ: Cư dân chủ yếu là người Chăm (thuộc nhóm Malayo-Polynesian), sinh sống lâu đời ở vùng duyên hải miền Trung Việt Nam.
Trong thời kỳ đầu Công nguyên, các tộc người này chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ văn hóa Ấn Độ thông qua giao lưu thương mại đường biển (con đường tơ lụa trên biển).

Họ đã tiếp thu tôn giáo (Ấn Độ giáo, Phật giáo), chữ viết (chữ Phạn – Sanskrit), kiến trúc, nghệ thuật từ Ấn Độ và dần hình thành nên một quốc gia cổ đại với đặc trưng văn hóa Ấn hóa.

2. Sự kiện thành lập: Năm 192, một thủ lĩnh địa phương tên là Khu Liên đã lãnh đạo nhân dân nổi dậy chống lại ách đô hộ của nhà Đông Hán (Trung Quốc) tại vùng Tượng Lâm (nay thuộc Quảng Nam).
Cuộc khởi nghĩa thắng lợi, Khu Liên xưng vương, đặt tên nước là Lâm Ấp – chính là tiền thân của Chăm-pa.

3. Từ Lâm Ấp đến Chăm-pa: Từ thế kỷ VII, quốc hiệu Chăm-pa (Champa) mới xuất hiện và được dùng phổ biến thay cho Lâm Ấp.
Chăm-pa từng tồn tại như một quốc gia độc lập suốt hơn một nghìn năm, có thời kỳ rất phát triển về kinh tế, văn hóa, nghệ thuật, đặc biệt là điêu khắc, kiến trúc tháp Chăm.

=> Tóm lại: Thời gian ra đời: Năm 192 sau Công nguyên.

Người sáng lập: Khu Liên.

Nguyên nhân: Khởi nghĩa giành độc lập khỏi nhà Hán.

Đặc điểm: Chịu ảnh hưởng văn hóa Ấn Độ, hình thành quốc gia độc lập với tên ban đầu là Lâm Ấp, sau đổi thành Chăm-pa.