Trong nền văn xuôi hiện đại Việt Nam, Thạch Lam là một cây bút độc đáo với phong cách nhẹ nhàng, sâu lắng và đầy nhân văn. Truyện ngắn Hai đứa trẻ là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách ấy. Dưới ánh nhìn đầy yêu thương và xót xa, nhà văn đã khắc họa nhiều số phận nhỏ bé nơi phố huyện nghèo, trong đó có nhân vật bác Lê – hình ảnh người gác ga già đơn độc. Qua nhân vật này, Thạch Lam thể hiện tấm lòng nhân đạo sâu sắc, luôn hướng về những con người lao động nghèo khổ, bình dị.

Bác Lê hiện lên trong tác phẩm như một người lao động già nua, cô độc. Công việc của bác là gác ghi, một công việc lặp đi lặp lại trong sự tĩnh mịch của đêm tối, như cả cuộc đời bác chìm trong đơn điệu và mỏi mòn. Nhà văn không miêu tả nhiều, chỉ đôi nét về hành động, giọng nói, dáng vẻ: bác đi trong bóng tối, cầm chiếc đèn xanh yếu ớt, nói vài câu bâng quơ với chị em Liên. Nhưng chính những chi tiết ấy lại khiến người đọc cảm nhận được sự cô đơn lặng lẽ, tấm lòng hiền hậu và vẻ đẹp âm thầm của một con người mưu sinh giữa đêm tối.

Cuộc đời bác Lê là một vòng tuần hoàn đơn điệu như phố huyện, như đêm tối. Không ai nhắc đến gia đình bác, không có người thân hay bạn đồng hành. Bác chỉ có công việc và bóng đêm làm bạn. Dù vậy, bác vẫn thân thiện, vẫn kiên nhẫn và hiền lành. Nhân vật không hề than thở hay oán trách, điều đó khiến ta thêm xót xa cho số phận của bác – một con người nhỏ bé sống âm thầm, tận tụy nhưng không ai để ý.

Qua hình ảnh bác Lê, Thạch Lam bộc lộ rõ tấm lòng nhân đạo của mình: ông dành tình yêu thương, sự cảm thông sâu sắc cho những con người vô danh, những phận đời nghèo khổ trong xã hội cũ. Nhà văn không lên án gay gắt, không tô vẽ bi thương, mà chỉ nhẹ nhàng đặt nhân vật trong khung cảnh gợi buồn – khiến người đọc phải suy nghĩ, phải xót xa. Chính sự lặng lẽ ấy lại có sức lay động sâu xa, bởi nó gợi lên lòng trắc ẩn, sự thức tỉnh về những mảnh đời bất hạnh bị cuộc sống lãng quên.

Tóm lại, bác Lê là một nhân vật không nổi bật về hành động nhưng mang giá trị biểu cảm lớn trong truyện ngắn Hai đứa trẻ. Qua nhân vật này, Thạch Lam thể hiện một cái nhìn đầy yêu thương, một tấm lòng nhân đạo đậm chất trữ tình – điều làm nên giá trị bền vững cho tác phẩm và phong cách của ông trong văn học Việt Nam hiện đại.

Phân tích nhân vật Bác Lê và nhận xét tấm lòng nhân đạo của nhà văn Thạch Lam

Trong truyện ngắn “Hai đứa trẻ”, Thạch Lam đã khắc họa một bức tranh nông thôn nghèo Việt Nam trước Cách mạng Tháng Tám, với những phận người nhỏ bé sống lay lắt trong bóng tối cuộc đời. Một trong những nhân vật tiêu biểu trong bức tranh ấy là Bác Lê – người bán phở gánh. Dù chỉ xuất hiện chốc lát ở cuối truyện, nhưng hình ảnh bác hiện lên với đầy đủ chiều sâu, gợi mở bao suy ngẫm và thể hiện rõ tấm lòng nhân đạo tha thiết của nhà văn.

Bác Lê là một người lao động nghèo, sống nhọc nhằn bằng gánh phở dạo. Giữa cái tĩnh lặng u buồn của phố huyện về đêm, tiếng rao phở của bác vang lên như một dấu hiệu cuối cùng của sự sống, một âm thanh len lỏi làm ấm lòng người. Qua chi tiết ấy, ta thấy bác là người chịu thương chịu khó, gắn bó với công việc thường ngày trong âm thầm, bền bỉ.

Tuy nhiên, điều làm nhân vật này trở nên sâu sắc hơn chính là sự hiện diện đầy tình người của bác. Khi đoàn tàu đêm đến – biểu tượng của một thế giới khác rực rỡ ánh sáng và văn minh – cũng là lúc bác Lê xuất hiện. Giữa bóng tối nghèo đói và buồn tẻ, hình ảnh bác Lê như thắp lên chút ánh sáng ấm áp cho đời sống. Bác không chỉ là người bán hàng, mà còn là biểu tượng của sự cố gắng mưu sinh, là hơi thở đời thường len lỏi trong đêm tối.

Thông qua nhân vật bác Lê, Thạch Lam không tô vẽ những hành động lớn lao mà chỉ nhẹ nhàng chạm đến những con người bình dị, từ đó thể hiện tấm lòng nhân đạo sâu sắc. Ông không chỉ xót thương những kiếp người nhỏ bé, nghèo khổ, mà còn trân trọng vẻ đẹp trong tâm hồn họ – sự cần mẫn, nhân hậu, kiên cường. Thạch Lam không lên án gay gắt hiện thực, mà ông nhẹ nhàng lay động lòng người bằng cái nhìn cảm thông, yêu thương và khơi gợi ước mơ về một cuộc sống tốt đẹp hơn.

Tóm lại, nhân vật bác Lê trong “Hai đứa trẻ” là một nét chấm phá giàu ý nghĩa trong bức tranh phố huyện. Qua đó, Thạch Lam đã thể hiện một cách sâu lắng tấm lòng nhân đạo – yêu thương con người, trân trọng những điều bé nhỏ, âm thầm trong cuộc sống. Chính điều ấy đã làm nên vẻ đẹp riêng biệt trong văn chương của ông.