PHIẾU HỌC TẬP SỐ 01
Tìm hiểu các yếu tố đặc trưng trong bài thơ "Bếp Lửa" (Bằng Việt)

Số tiếng trong dòng:
Bài thơ "Bếp Lửa" thường sử dụng các dòng thơ có số tiếng nhất định, tạo nên sự nhịp nhàng, hòa quyện. Số tiếng trong các dòng thơ của bài là 4, 6, 8 hoặc 10 tiếng.
Cách gieo vần:
Bài thơ sử dụng cách gieo vần đều đặn, vần chân giữa các câu thơ để tạo sự hòa hợp âm thanh và cảm xúc. Ví dụ:
"Bếp lửa bà nhen trong tuổi thơ."
"Cả một đời bà lo toan, vất vả"
(Gieo vần "a" ở các câu này).
Ngắt nhịp:
Ngắt nhịp của bài thơ có sự biến đổi linh hoạt giữa các câu, giúp tạo nhịp điệu, thể hiện cảm xúc của người viết. Ví dụ trong khổ thơ:
"Bà ngồi đêm, bà chắt chiu từng hạt." (Ngắt nhịp sau “bà”, tạo sự ngắt quãng, nhấn mạnh hành động của bà).
"Lửa ấm, bếp lửa rực sáng lên." (Ngắt nhịp sau "lửa" và "bếp", làm tăng cảm giác ấm áp, gần gũi).
Nhân vật trữ tình:
Nhân vật trữ tình trong bài thơ là người cháu, và đặc biệt là bà – hình ảnh người bà giàu lòng yêu thương, hy sinh cho cháu.
Hình tượng trong thơ:
Hình tượng trong bài thơ là "bếp lửa" – là biểu tượng của tình yêu thương, sự chăm sóc, vất vả của người bà. Ngoài ra, hình ảnh người bà là biểu tượng của lòng kiên trì, hy sinh.
Kết cấu:
Bài thơ "Bếp Lửa" có kết cấu hồi tưởng, với những kỷ niệm về những năm tháng tuổi thơ bên bà. Bài thơ được chia thành các phần nhỏ: đầu là những ký ức về bà, sau là những hồi tưởng cảm động về những kỷ niệm trong quá khứ, và cuối cùng là cảm xúc của người cháu về bà.
Bố cục:
Bố cục của bài thơ được chia thành ba phần:
Phần đầu: Hình ảnh bà, bếp lửa được khắc họa rõ nét.
Phần giữa: Những kỷ niệm của người cháu về bà.
Phần cuối: Tình cảm của người cháu khi nghĩ về bà, thể hiện lòng biết ơn và kính trọng.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 02
Những hồi tưởng của người cháu về những năm tháng tuổi thơ sống bên bà

Những kỉ niệm tuổi thơ:

Mỗi kỉ niệm gắn với sự kiện/hình ảnh/âm thanh nào?

Kỉ niệm về năm lên bốn tuổi: Hình ảnh bếp lửa, tiếng bà gọi, tiếng lửa cháy, sự gần gũi, ấm áp.
Kỉ niệm về "tám năm dòng cháu ở cùng bà": Những ngày tháng bên bà gắn bó, chăm sóc, tình thương của bà như ngọn lửa mãi cháy trong lòng cháu.
Kỉ niệm về "năm giặc đốt làng": Những năm tháng gian khổ, bà đã chắt chiu, bảo vệ gia đình và cháu giữa khó khăn, giặc giã.
Những sự kiện/hình ảnh/âm thanh đó có ý nghĩa như thế nào trong việc gợi tả cảm xúc của người cháu?

Các sự kiện, hình ảnh, âm thanh trên đã tạo nên một bức tranh ấm áp, gần gũi về cuộc sống bên bà, làm nổi bật tình cảm thương yêu, sự hi sinh thầm lặng của bà, tạo nền tảng cho cảm xúc trân trọng của người cháu.
Hình ảnh người bà bên bếp lửa:

Liệt kê những dòng thơ miêu tả người bà có sử dụng hình ảnh ẩn dụ:

"Bà ngồi đêm, bà chắt chiu từng hạt."
"Lửa ấm, bếp lửa rực sáng lên."
Tác dụng:
Những hình ảnh này không chỉ miêu tả công việc của bà mà còn tượng trưng cho sự kiên trì, bền bỉ và sự hi sinh vô cùng lớn lao của bà đối với cuộc sống gia đình và với người cháu. Bếp lửa không chỉ là một vật dụng mà còn là biểu tượng của tình yêu thương, sự chăm sóc trong gia đình.
Em thích hình ảnh ẩn dụ nào nhất? Vì sao?
Em thích hình ảnh "Bếp lửa rực sáng lên" vì nó không chỉ miêu tả một ngọn lửa thực tế mà còn là ngọn lửa ấm áp của tình thương, là nguồn sáng trong cuộc đời người cháu, vừa là nơi nương tựa, vừa là động lực cho người cháu trong suốt cuộc đời.
Nhận xét chung: Người bà trong bài thơ "Bếp Lửa" có phẩm chất và vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc đời của người cháu. Bà là người tần tảo, chăm sóc cháu từng ngày, bảo vệ cháu khỏi những khó khăn của cuộc sống, là hình mẫu của tình yêu thương vô điều kiện và sự hy sinh không mong đền đáp. Trong cuộc sống gia đình, bà là người giữ lửa, duy trì sự ấm áp, hạnh phúc cho cả gia đình.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 01: Tìm hiểu các yếu tố đặc trưng

Các yếu tố
Biểu hiện
Tác dụng
1. Số tiếng trong dòng
- Thường là 8 tiếng/dòng (thơ 8 chữ)
- Tạo nhịp điệu trang trọng, sâu lắng, phù hợp với mạch cảm xúc hồi tưởng và suy ngẫm.
2. Cách gieo vần (lấy ví dụ ở 1 khổ thơ)
- Vần lưng (vần cách) ở các tiếng cuối của các dòng 2-4-6-8,… (ví dụ: chờ - mơ, trông - bồng, khó - xong)
- Tạo sự liền mạch, uyển chuyển, tăng tính nhạc cho bài thơ.
3. Ngắt nhịp (lấy ví dụ ở 1 khổ thơ)
- Ngắt nhịp chủ yếu 4/4 hoặc 3/5 (ví dụ: "Lên bốn/cháu đã quen mùi khói")
- Tạo tiết tấu nhịp nhàng, thể hiện dòng chảy của cảm xúc, gợi tả những hồi ức.
4. Nhân vật trữ tình
- Người cháu (xưng "cháu", "tôi")
- Thể hiện tình cảm, cảm xúc của người cháu đối với bà và gia đình.
5. Hình tượng trong thơ
- Bếp lửa (hình ảnh trung tâm) - Bà (người nhóm lửa, người giữ lửa) - Những kỉ niệm tuổi thơ - Cuộc sống chiến tranh
- Tái hiện lại những kí ức, tình cảm, thể hiện chủ đề của bài thơ.
6. Kết cấu
- Kết cấu song hành (hồi tưởng quá khứ và suy ngẫm hiện tại) - Kết cấu vòng tròn (bắt đầu và kết thúc bằng hình ảnh bếp lửa)
- Tạo sự liên kết chặt chẽ giữa các phần, thể hiện sự thống nhất của cảm xúc và tư tưởng.
7. Bố cục
- 3 phần: * Phần 1: (Khổ 1-2): Giới thiệu hình ảnh bếp lửa và tình cảm với bà. * Phần 2: (Khổ 3-7): Hồi tưởng về những kỉ niệm tuổi thơ. * Phần 3: (Khổ 8-9): Suy ngẫm về bà và tình cảm của người cháu.
- Giúp người đọc dễ dàng theo dõi mạch cảm xúc và tư tưởng của bài thơ.
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 02: Những hồi tưởng của người cháu về những năm tháng tuổi thơ sống bên bà

1. Những kỉ niệm tuổi thơ:
 
 
* Kỉ niệm về năm lên bốn tuổi
- Sự kiện/hình ảnh/âm thanh: "Lên bốn cháu đã quen mùi khói"
- Gợi tả sự gắn bó, gần gũi giữa cháu và bà từ thuở ấu thơ.
* Kỉ niệm về "tám năm dòng cháu ở cùng bà"
- Sự kiện/hình ảnh/âm thanh: Cháu lớn lên trong vòng tay bà, được bà chăm sóc, dạy dỗ.
- Nhấn mạnh sự gần gũi, tình yêu thương, sự hy sinh của bà.
* Kỉ niệm về "năm giặc đốt làng"
- Sự kiện/hình ảnh/âm thanh: "Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi"
- Gợi lại những năm tháng chiến tranh gian khổ, hình ảnh bà vẫn nhóm lửa, giữ lửa.
2. Hình ảnh người bà bên bếp lửa:
 
 
- Liệt kê những dòng thơ miêu tả người bà có sử dụng hình ảnh ẩn dụ;
- "Cháu ơi, ... / Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa" - "Lên bốn cháu đã quen mùi khói / ... Nhóm bếp lửa hồng ..." - "Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa"
 
- Nêu tác dụng của một trong các hình ảnh ẩn dụ đó.
- "Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa": Ẩn dụ chỉ sự vất vả, lam lũ, chịu thương chịu khó của bà.
 
- Em thích hình ảnh ẩn dụ nào nhất? Vì sao?
(Tùy chọn) Ví dụ: "Nhóm bếp lửa hồng" vì nó gợi lên sự ấm áp, tình yêu thương và sự che chở của bà dành cho cháu.
 
- Những dòng thơ có hình ảnh ẩn dụ:
(Đã liệt kê ở trên)
 
* Nhận xét chung: Người bà có phẩm chất và vai trò như thế nào trong cuộc đời của người cháu và trong cuộc sống gia đình?
- Bà là người mẹ, người bà, người giữ lửa cho gia đình. - Bà là biểu tượng của tình yêu thương, sự hy sinh, lòng kiên trì và đức hy sinh. - Bà có vai trò quan trọng trong việc nuôi dưỡng, giáo dục và truyền cảm hứng cho cháu.