Một dẫn chứng cụ thể và quan trọng trong việc xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc trong chiến tranh giải phóng năm 1945 là Lễ tuyên ngôn độc lập của Chủ tịch Hồ Chí Minh vào ngày 2 tháng 9 năm 1945 tại Quảng trường Ba Đình.

Phân tích về việc xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc:
Đoàn kết các tầng lớp nhân dân: Lễ tuyên ngôn độc lập không chỉ là tuyên bố quyền độc lập của Việt Nam, mà còn là lời khẳng định sự đoàn kết của toàn thể dân tộc Việt Nam, không phân biệt dân tộc, tôn giáo, hay giai cấp. Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do, độc lập, và sự thật đã trở thành một nước tự do, độc lập." Đây là một thông điệp không chỉ hướng tới toàn thể dân tộc Việt Nam mà còn có tác dụng kêu gọi sự ủng hộ từ các tầng lớp khác nhau trong xã hội.
Tình đoàn kết với các dân tộc thiểu số: Hồ Chí Minh đã khẳng định trong tuyên ngôn rằng các dân tộc thiểu số cũng có quyền bình đẳng như các dân tộc Kinh, đồng thời kêu gọi các dân tộc đoàn kết cùng nhau chống lại thực dân Pháp và phát xít Nhật. Điều này là minh chứng cho việc xây dựng một khối đại đoàn kết toàn dân tộc, dù trong xã hội có sự khác biệt về văn hóa và sắc tộc.
Đoàn kết các lực lượng chính trị: Khối đại đoàn kết không chỉ được xây dựng trong dân tộc mà còn trong các lực lượng chính trị khác nhau, từ những đảng phái như Đảng Cộng sản Việt Nam, Việt Minh cho đến các lực lượng cánh tả và cả những người không tham gia hoạt động chính trị. Sự đoàn kết này rất quan trọng vì nó tạo ra một mặt trận thống nhất mạnh mẽ chống lại các thế lực xâm lược và thống trị.
Hướng đến lợi ích chung: Một yếu tố quan trọng trong việc xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc là nhấn mạnh lợi ích chung của toàn dân tộc, đó là độc lập và tự do. Hồ Chí Minh đã khéo léo đưa ra các tuyên bố mang tính khích lệ tinh thần yêu nước, khơi dậy lòng tự hào dân tộc, đồng thời tạo ra một sự đồng thuận lớn trong việc bảo vệ độc lập, tự do và xây dựng đất nước.
Chỉ đạo tổ chức các hoạt động tuyên truyền: Các cuộc mít tinh, hội nghị, sự kiện công khai vào thời kỳ này không chỉ tạo ra sự gắn kết về mặt tinh thần mà còn củng cố niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản và Chính phủ Lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, qua đó thúc đẩy lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết, và sự tham gia tích cực của người dân vào các hoạt động kháng chiến.

Lễ tuyên ngôn độc lập ngày 2 tháng 9 năm 1945 là một ví dụ điển hình về sự khéo léo trong xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc trong chiến tranh giải phóng. Hồ Chí Minh đã biết cách lôi cuốn mọi tầng lớp nhân dân, mọi dân tộc, và mọi lực lượng chính trị vào cuộc đấu tranh chung vì độc lập dân tộc, từ đó tạo ra một sức mạnh đoàn kết, thống nhất, chiến thắng mọi khó khăn và thử thách trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.

Dẫn chứng cụ thể: Khối đại đoàn kết dân tộc trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là một minh chứng tiêu biểu cho sự thành công của việc xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc trong cuộc chiến tranh giải phóng đất nước. Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương và Hồ Chí Minh, mọi tầng lớp nhân dân, không phân biệt giai cấp, tôn giáo, dân tộc, đã đoàn kết chặt chẽ vì mục tiêu chung: giành lại độc lập, tự do cho dân tộc.

Phân tích:
Huy động sức mạnh toàn dân

Đảng Cộng sản đã kêu gọi và tổ chức các tầng lớp nhân dân, từ nông dân, công nhân, trí thức, tiểu tư sản, đến các lực lượng tôn giáo, dân tộc thiểu số, cùng tham gia vào phong trào cách mạng.
Các tổ chức như Mặt trận Việt Minh đã trở thành cầu nối để quy tụ sức mạnh toàn dân, tạo nên một lực lượng cách mạng hùng mạnh, sẵn sàng nổi dậy lật đổ ách thống trị của thực dân và phát xít.
Tinh thần đoàn kết vì mục tiêu chung

Khối đại đoàn kết dân tộc thể hiện qua sự tham gia của mọi giai tầng xã hội, từ Bắc đến Nam. Các cuộc khởi nghĩa như khởi nghĩa Bắc Sơn, Nam Kỳ, và đặc biệt là Tổng khởi nghĩa Tháng Tám đã đồng loạt diễn ra trên cả nước.
Nhân dân không chỉ đóng góp sức người, sức của, mà còn đồng lòng ủng hộ về mặt tinh thần, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng.
Kết quả lịch sử

Nhờ sức mạnh đại đoàn kết, cuộc khởi nghĩa đã diễn ra nhanh chóng và thắng lợi chỉ trong vòng vài tuần lễ, lật đổ chế độ thực dân phong kiến, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào ngày 2/9/1945.

Bài học từ sự kiện:
Đại đoàn kết dân tộc là nguồn sức mạnh to lớn, quyết định thành công của sự nghiệp cách mạng.
Sự gắn kết chặt chẽ giữa Đảng và nhân dân, sự đồng lòng từ mọi tầng lớp trong xã hội chính là yếu tố cốt lõi để giành thắng lợi trước kẻ thù mạnh hơn nhiều lần.
Khối đại đoàn kết dân tộc năm 1945 đã trở thành một bài học quý báu cho mọi giai đoạn lịch sử sau này trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.