Bài thơ "Thu điếu" của Nguyễn Khuyến là một tác phẩm nổi bật trong thơ ca lãng mạn Việt Nam, thể hiện cảm xúc của tác giả về vẻ đẹp của mùa thu và tâm hồn người thi sĩ. Dưới đây là một số nhận xét về cách sử dụng từ ngữ trong bài thơ:

Hình ảnh tươi đẹp và giản dị: Tác giả đã sử dụng hình ảnh thiên nhiên quen thuộc như "ao thu", "trăng", "cá", "cần câu" để khắc họa cảnh vật mùa thu. Sự kết hợp giữa thiên nhiên và con người tạo ra một bức tranh hài hòa và yên bình.
Âm điệu nhẹ nhàng: Ngôn ngữ trong bài thơ rất nhẹ nhàng, êm ái, phản ánh tâm trạng thư thái của người thưởng ngoạn. Điều này thể hiện qua nhịp điệu và âm hưởng của câu thơ, tạo cảm giác bình yên, sâu lắng.
Từ ngữ gợi cảm: Sử dụng các từ ngữ gợi cảm như "lạnh", "tĩnh", "mơ màng" giúp người đọc cảm nhận được sự tĩnh lặng và vẻ đẹp huyền bí của mùa thu. Những từ ngữ này gợi lên nhiều cảm xúc và tưởng tượng cho người đọc.
Chí hướng và tâm hồn thi sĩ: Qua cách miêu tả tâm trạng cùng những ý tưởng về tình yêu thiên nhiên, bài thơ thể hiện tinh thần tự do và phong cách sống của tác giả. Các từ ngữ mang tính triết lý như "hoa", "bướm" không chỉ khắc họa cảnh vật mà còn phản ánh tâm hồn đầy thi vị của người nghệ sĩ.
Sự lắng đọng cảm xúc: Cách sử dụng từ ngữ trong bài thơ không chỉ để miêu tả cảnh vật mà còn truyền tải tâm tư của tác giả. Những từ ngữ thể hiện sự lắng đọng, trầm tư của một người trải lòng với thiên nhiên.
Tóm lại, cách sử dụng từ ngữ trong bài thơ "Thu điếu" của Nguyễn Khuyến rất tinh tế, vừa thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên, vừa gợi lên những cảm xúc sâu sắc của thi nhân, tạo ra một không gian nghệ thuật đầy lãng mạn và triết lý.

Bài thơ "Thu điếu" của Nguyễn Khuyến thể hiện sự tinh tế trong việc sử dụng từ ngữ, góp phần tạo nên bức tranh mùa thu làng quê Bắc Bộ Việt Nam sống động và đầy cảm xúc.

Tác giả sử dụng nhiều từ láy giàu tính gợi hình, gợi cảm như "lạnh lẽo", "trong veo", "bé tẻo teo", "lơ lửng", "vắng teo", "đớp động", "chân bèo". Những từ này không chỉ miêu tả chính xác cảnh vật mà còn truyền tải cảm xúc tinh tế, tạo nên âm điệu nhẹ nhàng, sâu lắng cho bài thơ.

Đặc biệt, việc gieo vần "eo" trong các từ như "trong veo", "bé tẻo teo", "vắng teo", "chân bèo" tạo nên âm hưởng đặc biệt, gợi cảm giác về không gian nhỏ hẹp, tĩnh lặng của làng quê. Âm "eo" với thanh bằng mang đến cảm giác nhẹ nhàng, êm ái, phù hợp với không khí mùa thu tĩnh lặng.

Nguyễn Khuyến cũng khéo léo sử dụng các từ chỉ mức độ như "hơi gợn tí", "khẽ đưa vèo" để diễn tả những chuyển động nhẹ nhàng, tinh tế của cảnh vật, làm nổi bật sự tĩnh lặng của không gian thu. Chẳng hạn, từ "vèo" trong câu "Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo" diễn tả âm thanh lá rơi nhanh, nhẹ, tạo cảm giác thoáng qua, phù hợp với không khí mùa thu.

Những từ ngữ này không chỉ miêu tả cảnh vật mà còn phản ánh tâm trạng của tác giả, thể hiện sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên, giữa cảnh và tình trong mùa thu yên bình.