Hồ Chí Minh không chỉ là một nhà cách mạng vĩ đại, mà còn là một thi sĩ với những tác phẩm mang đậm chiều sâu tư tưởng và nhân văn. Trong kho tàng thơ ca của Hồ Chí Minh, bài thơ "Cảnh Khuya" là một tác phẩm đặc biệt, thể hiện tâm hồn thanh thản, sâu lắng của người chiến sĩ cách mạng trước thiên nhiên, đồng thời bộc lộ niềm tin và khát vọng tự do của dân tộc. Bài thơ được sáng tác vào năm 1941 trong những ngày Bác sống và hoạt động cách mạng ở Pác Bó, Cao Bằng.

Thân bài:

Vị trí và không gian của bài thơ:
Bài thơ "Cảnh Khuya" được sáng tác trong hoàn cảnh Hồ Chí Minh sống và hoạt động cách mạng tại Pác Bó, một vùng núi non hẻo lánh ở biên giới Việt – Trung. Pác Bó lúc này là nơi Bác Hồ lãnh đạo cách mạng, tổ chức các cuộc khởi nghĩa và xây dựng cơ sở cách mạng. Dù trong hoàn cảnh khó khăn, Bác Hồ vẫn giữ vững niềm tin vào tương lai, vào dân tộc. Không gian bài thơ là một đêm khuya tĩnh lặng, khi mọi vật dường như đã chìm vào giấc ngủ, chỉ còn lại sự tĩnh mịch của thiên nhiên và con người.

Vẻ đẹp của thiên nhiên và sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên:
Bài thơ "Cảnh Khuya" mở đầu bằng hình ảnh thiên nhiên rất giản dị nhưng lại đầy sức gợi:

"Ngủ giữa đêm khuya,
Một mình bên suối,
Sao không thiêng liêng."

Thiên nhiên trong sự tĩnh mịch: Cảnh vật trong bài thơ là một đêm khuya yên tĩnh, vắng lặng. Bác Hồ đã dùng từ "Ngủ" như một sự hòa nhập vào thiên nhiên, một hình ảnh đêm khuya yên bình, giúp người đọc cảm nhận được sự bình yên giữa thiên nhiên hùng vĩ và thanh thản.
Tiếng suối rì rào: Trong không gian tĩnh mịch của đêm khuya, tiếng suối rì rào dường như là một âm thanh duy nhất làm sống dậy không gian, giống như sự hòa điệu giữa con người và thiên nhiên.
Khắc họa sự hòa hợp giữa thiên nhiên và con người: Bài thơ thể hiện sự hài hòa, thấu hiểu và yêu quý của Hồ Chí Minh với thiên nhiên. Dù đang sống trong hoàn cảnh gian khổ, Bác vẫn tìm thấy sự bình an trong thiên nhiên, không hề có sự phân biệt giữa con người và vạn vật.
Tình cảm, tâm hồn của Hồ Chí Minh trong đêm khuya:
Trong khoảnh khắc tĩnh lặng của đêm khuya, tâm hồn Hồ Chí Minh trở nên sâu lắng, mơ màng, và thanh thản. Những dòng thơ thể hiện rõ sự hòa quyện giữa tâm hồn con người và vẻ đẹp của thiên nhiên:

"Nhìn vào ánh sao,
Lý thuyết tốt,
Có nhiều niềm tin
Sẽ là một lối đi…"

Tâm hồn thảnh thơi, vững chãi: Đoạn thơ thể hiện một con người có một tâm hồn vững chãi, kiên định trong niềm tin vào tương lai của cách mạng, dù hoàn cảnh có khó khăn đến đâu. Bác Hồ nhìn vào ánh sao sáng, tưởng tượng ra một tương lai tươi sáng cho dân tộc, dù lúc đó đất nước vẫn còn trong cảnh bị đô hộ.
Sự lạc quan, niềm tin vào cách mạng: Bác Hồ không chỉ cảm nhận thiên nhiên một cách sâu sắc mà còn có niềm tin lớn vào sự nghiệp cách mạng, vào tương lai của dân tộc. Dù đang trong hoàn cảnh khắc nghiệt, Bác vẫn lạc quan, tin tưởng vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, vào một ngày mai tươi sáng.
Ý nghĩa của bài thơ "Cảnh Khuya":
Tạo cảm giác bình an, tĩnh lặng: Bài thơ "Cảnh Khuya" không chỉ miêu tả cảnh vật mà còn tạo nên một không gian yên tĩnh, hòa hợp với tâm hồn người đọc. Trong sự tĩnh mịch của đêm khuya, Bác Hồ đã gửi gắm niềm tin vào tương lai và sự lạc quan, cho thấy rằng dù trong khó khăn, thiên nhiên vẫn là nguồn an ủi, làm dịu đi những lo âu.
Khát vọng tự do, độc lập: Dù đang trong một giai đoạn khó khăn, bị giam giữ, Hồ Chí Minh vẫn không mất niềm tin vào khát vọng tự do và độc lập của dân tộc. Bài thơ không chỉ là một lời tâm sự với thiên nhiên, mà còn là lời khẳng định về niềm tin vào tương lai tươi sáng của đất nước.
Kết bài:

Bài thơ "Cảnh Khuya" là một tác phẩm đặc sắc, thể hiện tâm hồn cao đẹp và tinh thần lạc quan của Hồ Chí Minh. Trong không gian tĩnh lặng của đêm khuya, Bác đã hòa mình vào thiên nhiên để tìm thấy sự thanh thản, đồng thời bộc lộ niềm tin vào sự nghiệp cách mạng, vào một tương lai tươi sáng cho dân tộc. Bài thơ không chỉ phản ánh tình yêu thiên nhiên, mà còn là sự kiên cường, niềm tin vững chắc vào lý tưởng cách mạng của một con người suốt đời đấu tranh vì tự do, độc lập của Tổ quốc.