Đoạn trích "Thúy Kiều báo ân báo oán" trong tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du là một phần quan trọng phản ánh sự thức tỉnh, sự mạnh mẽ và quyết đoán của nhân vật Thúy Kiều trong việc báo đáp ân tình và trả thù. Đoạn trích này nằm trong phần Kiều từ khi nàng đã thoát khỏi nỗi đau về tình yêu và bắt đầu nhận thức rõ ràng về cuộc đời. Đoạn văn không chỉ là sự thay đổi trong tâm lý nhân vật mà còn chứa đựng những triết lý nhân sinh sâu sắc về công lý, đạo đức, và vận mệnh.

Trong đoạn trích, Thúy Kiều đã trải qua những biến cố đau đớn và đắng cay trong cuộc đời. Sau khi bị ép buộc làm gái lầu xanh, nàng đã rơi vào tình cảnh cực kỳ khổ sở và bất công. Tuy nhiên, khi có cơ hội thoát khỏi tay Mã Giám Sinh, nàng đã thức tỉnh, nhận ra rằng cuộc đời không thể tiếp tục chìm đắm trong bi kịch. Cảm giác ân oán đã đến với nàng, và đó chính là lúc Thúy Kiều bắt đầu có những quyết định mạnh mẽ.

Lời nói của Kiều trong đoạn trích thể hiện sự tỉnh táo và rõ ràng. Nàng khẳng định rõ ràng về sự cần thiết của việc báo ân và báo oán: "Trời cao, biển rộng, có mắt / Để cho tôi báo oán báo ân." Thúy Kiều không chỉ nghĩ đến việc báo ân những người đã giúp đỡ nàng mà còn phải trả thù những kẻ đã làm hại nàng.

Một trong những điểm nổi bật trong đoạn trích là sự phân định rõ ràng giữa "ân" và "oán". Thúy Kiều muốn báo ân với những người có ân nghĩa với mình, đồng thời cũng không quên trả thù những kẻ đã gây nên tội ác, làm hại nàng. Kiều khẳng định rõ ràng rằng không thể quên đi công ơn của những người đã cứu giúp nàng, đặc biệt là những ân nhân như Từ Hải, một nhân vật mà Kiều luôn trân trọng và yêu quý.

Thúy Kiều xác định rằng phải báo đáp ân tình để không hổ thẹn với lòng mình, đồng thời cũng phải trả oán những kẻ đã gây nên khổ đau, đặc biệt là những kẻ bội bạc, gian trá như Mã Giám Sinh và những kẻ liên quan. Đoạn trích này thể hiện sự quyết đoán, mạnh mẽ của Kiều khi nàng không còn cam chịu số phận mà muốn làm chủ vận mệnh của mình.

Ở phần đầu của Truyện Kiều, Thúy Kiều là một người con gái hiền thục, ngoan ngoãn, nhưng những bi kịch mà nàng phải trải qua đã khiến nàng trở nên khác biệt. Trong đoạn trích này, Kiều đã thể hiện sự trưởng thành trong tư duy và hành động. Từ một cô gái yếu đuối, Kiều đã trở thành một người phụ nữ mạnh mẽ, quyết tâm trả thù những kẻ làm hại mình. Sự thay đổi này không chỉ là sự phát triển của nhân vật mà còn là sự phản ánh một phần bản chất của con người khi phải đối diện với đau khổ và bi kịch.

Tuy nhiên, trong việc báo ân và báo oán, Kiều cũng thể hiện sự công bằng, sự phân định rạch ròi giữa thiện và ác. Nàng không hề lẫn lộn giữa tình yêu và oán hận, giữa sự hiền lành và sự trả thù. Đoạn trích thể hiện rõ ràng quyết tâm mạnh mẽ của Kiều, và qua đó cũng phản ánh sự vươn lên trong cuộc đời của nàng sau những biến cố đau thương.

Đoạn trích "Thúy Kiều báo ân báo oán" cũng thể hiện những quan niệm sâu sắc về công lý và đạo đức trong xã hội phong kiến. Kiều không chỉ là nhân vật trung tâm của câu chuyện mà còn là người đại diện cho những giá trị đạo đức và nhân văn. Hành động báo ân báo oán của Kiều không chỉ mang tính cá nhân mà còn phản ánh sự công bằng trong cuộc sống, nơi người tốt phải được đền đáp và kẻ xấu phải chịu trừng phạt.

Nguyễn Du đã sử dụng nghệ thuật xây dựng nhân vật rất tinh tế, cho phép nhân vật Kiều có những suy nghĩ sâu sắc về công lý, về nợ đời, về sự chịu đựng và báo thù. Từ đó, tác giả cũng muốn gửi gắm đến người đọc một thông điệp về sự chính trực và công lý trong xã hội, dù đó là trong thời kỳ phong kiến hay thời hiện đại.

Đoạn trích "Thúy Kiều báo ân báo oán" không chỉ là một phần trong cốt truyện của Truyện Kiều mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về đạo đức, công lý và triết lý nhân sinh. Thúy Kiều qua đoạn trích thể hiện sự thức tỉnh và quyết đoán của mình trong việc bảo vệ danh dự và báo đáp những ân oán. Đoạn trích này thể hiện sự mạnh mẽ, quyết liệt của nhân vật Kiều, đồng thời phản ánh những giá trị sâu sắc về nhân cách và đạo đức trong cuộc sống.

Đoạn trích “Thúy Kiều báo ân báo oán” là một cảnh rất đặc sắc, làm nổi bật lên tấm lòng của tác giả cũng như tinh thần nhân đạo của Truyện Kiều. Tác giả Nguyễn Du đã rất sáng tạo dùng những lời thoại biến hóa về chuyện báo ân báo oán, vừa ca ngợi sự thủy chung, tình nghĩa, bao dung và độ lượng của Thúy Kiều, đồng thời cũng lên án bọn giảo trá, tinh quái.

Trong cảnh Thúy Kiều báo ân, Thúy Kiều bộc lộ lên là một người biết nhớ ơn nghĩa, nghĩa tình sâu nặng, lời nói của Kiều cho thấy nàng rất trọng tấm lòng và sự giúp đỡ của Thúc Sinh trong cơn hoạn nạn:

“Nàng rằng: nghĩa nặng nghìn non…

Tại ai há dám phụ lòng cố nhân?”

Thúc Sinh đã cứu nàng ra khỏi lầu xanh, khỏi cảnh phải làm thê thiếp ô nhục, nàng cũng đã có những tháng ngày hạnh phúc gia đình mà nàng gọi đó là “nghĩa nặng nghìn non”. Thúy Kiều đề cao đạo lí thủy chung, nàng khẳng định tình nghĩa của Thúc Sinh với mình là vô cùng to lớn, sâu nặng, là cố nhân, nên nàng há dám phụ.

Trái tim Kiều rất nhân hậu, biểu lộ tấm lòng trân trọng và biết ơn, cách ứng xử của nàng giàu ân nghĩa và trọn nghĩa thủy chung. Lễ vật báo ơn của Thúy Kiều dành cho Thúc Sinh cũng thật hậu “Gấm trăm cuốn bạc nghìn cân”, dù gắn bó với Thúc Sinh là một lần nữa Thúy Kiều phải làm phận lẽ đau đớn tủi nhục nhưng nàng biết điều đó không phải Thúc Sinh gây ra mà là do Hoạn Thư. Bao năm tháng đã trôi qua nhưng những nỗi đau trong lòng Kiều vẫn chưa nguôi:

“Vợ chàng quỷ quái tinh ma…

Mưu sâu cũng trả nghĩa sâu cho vừa.”

Nhắc lại chuyện cũ, ta thấy vết thương lòng mà Hoạn Thư gây ra cho Thúy Kiều là vô cùng xót xa, Nguyễn Du đã rất xuất sắc khi thể hiện tâm lí nhân vật Thúy Kiều, chỉ bằng một lượt lời nhưng đã tạo ra hai giọng điệu khác nhau khi nói về ân và oán.

Từ đêm bị đánh ghen ấy đến nay đã bao năm tháng trôi qua, gặp lại Hoạn Thư trong hoàn cảnh này, với tư thế của người chiến thắng, Thúy Kiều đã chào thưa bằng những lời mát mẻ:

“Thoắt trông nàng đã chào thưa:

“Tiểu thư cũng có bây giờ đến đây!”…

Càng cay nghiệt lắm càng oan trái nhiều”

Cả hành động và lời nói của Thúy Kiều đều biểu lộ sự mỉa mai đối với Hoạn Thư, sự đay nghiến dằn ra từng tiếng khi từ ngữ được lặp lạ và nhấn mạnh hơn: dễ dàng, dễ có, mấy tay, mấy mặt, đời xưa, đời nay, càng cay nghiệt, càng oan trái,… Cách nói đó rất tương xứng với con người Hoạn Thư, bề ngoài thơn thớt nói cười mà trong lòng đầy nham hiểm giết người không dao.

Từ thân phận chịu áp bức đau khổ, Thúy Kiều đã trở thành quan tòa cầm cán cân công lí, đó cũng phản ánh khát vọng và ước mơ công lí chính nghĩa của thời đại Nguyễn Du. Sau khi nghe những lời lí lẽ vừa có lí vừa có tình của Hoạn Thư thì Thúy Kiều đã mở rộng lòng bao dung nhân hậu mà tha riêng cho Hoạn Thư:

“Khen cho: “Thật đã nên rằng,

Khôn ngoan đến mực nói năng phải lời”…

Truyền quân lệnh xuống trướng tiền tha ngay.”

Tuy ngoài sức tưởng tượng của mọi người nhưng quyết định của Thúy Kiều là phù hợp với đạo lí nhân nghĩa, thuần phong mỹ tục của người Việt ta. Vốn là người đã trải qua bao năm tháng nếm đắng cay, Thúy Kiều tự biết mình đã xâm phạm tới hạnh phúc gia đình người khác nên Thúy Kiều đã tha tội cho Hoạn Thư, thể hiện sự rộng lượng và cao thượng của mình.