Câu 1: Giải thích nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của CNXH ở Liên Xô và Đông Âu?
Sự sụp đổ của Chủ nghĩa xã hội (CNXH) ở Liên Xô và Đông Âu vào cuối thế kỷ 20 có nhiều nguyên nhân sâu xa và trực tiếp. Những nguyên nhân này có thể được phân thành các yếu tố chính sau:

1. Kinh tế kém hiệu quả
Hệ thống tập trung, kế hoạch hóa tập trung: Các nền kinh tế của Liên Xô và các nước Đông Âu dựa vào hệ thống kế hoạch hóa tập trung, tức là Chính phủ quyết định mọi vấn đề về sản xuất, phân phối và tiêu thụ hàng hóa. Tuy nhiên, hệ thống này kém hiệu quả, thiếu linh hoạt, và không đáp ứng kịp nhu cầu thay đổi của nền kinh tế toàn cầu. Việc quản lý không hiệu quả dẫn đến tình trạng sản xuất thừa hoặc thiếu, lãng phí tài nguyên và kém đổi mới sáng tạo.
Khủng hoảng năng lượng và tài chính: Liên Xô và các nước Đông Âu phụ thuộc rất nhiều vào các ngành công nghiệp nặng và tài nguyên thiên nhiên, đặc biệt là dầu mỏ và khí đốt. Tuy nhiên, khi giá dầu giảm hoặc sản xuất gặp khó khăn, nền kinh tế không thể phát triển bền vững.
2. Khủng hoảng chính trị và sự thiếu cải cách
Chế độ độc tài và thiếu dân chủ: Mặc dù Liên Xô và các nước Đông Âu tuyên bố xây dựng một xã hội công bằng và dân chủ, nhưng thực tế, quyền lực tập trung vào một nhóm nhỏ trong Đảng Cộng sản, dẫn đến sự áp bức, đàn áp và thiếu sự tham gia của người dân trong các quyết định chính trị.
Cải cách của Mikhail Gorbachev: Vào cuối những năm 1980, Mikhail Gorbachev, lãnh đạo Liên Xô, đã đưa ra các chính sách cải cách như "Glasnost" (cởi mở) và "Perestroika" (cải tổ). Mặc dù mục đích của những cải cách này là để làm mới hệ thống, nhưng chúng lại làm lộ rõ sự yếu kém và thiếu ổn định của chế độ, gây ra sự sụp đổ của CNXH.
3. Áp lực từ bên ngoài
Cạnh tranh với các quốc gia phương Tây: Liên Xô và các nước Đông Âu phải đối mặt với sự cạnh tranh mạnh mẽ từ các quốc gia phương Tây, đặc biệt là trong cuộc chạy đua vũ trang và không gian. Việc phải chi tiêu quá nhiều vào quân sự khiến các nền kinh tế này không thể phát triển được các lĩnh vực khác, dẫn đến tình trạng nghèo đói và thiếu thốn trong đời sống người dân.
Sự khủng hoảng của phong trào xã hội chủ nghĩa quốc tế: Mối quan hệ giữa Liên Xô và các nước trong khối Xã hội chủ nghĩa ngày càng trở nên căng thẳng. Một số quốc gia trong khối Đông Âu và các nước đồng minh của Liên Xô như Đông Đức, Hungary, Ba Lan đã có phong trào phản đối mạnh mẽ, dẫn đến các cuộc biểu tình và sự thay đổi chế độ.
4. Sự nổi dậy của các phong trào dân chủ
Phong trào dân chủ ở các nước Đông Âu: Các phong trào đấu tranh dân chủ như phong trào "Solidarity" ở Ba Lan, các cuộc biểu tình ở Tiệp Khắc và Hungary đã lan rộng và tạo thành một làn sóng yêu cầu tự do chính trị và cải cách. Các chế độ Xã hội chủ nghĩa tại các nước này không thể chống lại được các phong trào đòi dân chủ và cải cách, dẫn đến sự thay đổi chính trị mạnh mẽ.
Sự sụp đổ của bức tường Berlin: Sự sụp đổ của bức tường Berlin vào năm 1989 là dấu mốc quan trọng, đánh dấu sự kết thúc của chế độ Xã hội chủ nghĩa ở Đông Đức và sự thống nhất lại của nước Đức, ảnh hưởng mạnh mẽ đến toàn bộ khu vực Đông Âu.
Câu 2: Sau CTTG2, CNXH phát triển như thế nào? Chỉ ra những hạn chế trong mô hình xây dựng CNXH ở Liên Xô và các nước Đông Âu?
1. Sự phát triển của CNXH sau CTTG2
Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Chủ nghĩa xã hội đã phát triển mạnh mẽ ở nhiều khu vực trên thế giới, đặc biệt là ở Liên Xô và các nước Đông Âu, nhờ vào sự hỗ trợ từ Liên Xô và các chế độ cộng sản. Các quốc gia này theo đuổi mô hình xã hội chủ nghĩa với mục tiêu xây dựng một xã hội không có giai cấp, không có bóc lột, và cải thiện đời sống người dân. Trong suốt thời kỳ Chiến tranh Lạnh, Liên Xô là trung tâm của hệ thống CNXH, và các quốc gia Đông Âu như Ba Lan, Hungary, Tiệp Khắc, Romania đều nằm trong quỹ đạo ảnh hưởng của Liên Xô.

Liên Xô: Sau chiến tranh, Liên Xô đã tiến hành công nghiệp hóa nhanh chóng, trở thành một trong những cường quốc lớn nhất thế giới. Đồng thời, Liên Xô còn đóng vai trò lãnh đạo trong khối xã hội chủ nghĩa, duy trì vai trò là đối trọng với các quốc gia tư bản phương Tây.
Các nước Đông Âu: Các quốc gia Đông Âu, sau khi giải phóng khỏi sự chiếm đóng của Đức Quốc xã, đã gia nhập vào khối xã hội chủ nghĩa dưới sự ảnh hưởng của Liên Xô. Nền kinh tế của các nước này chủ yếu phát triển công nghiệp nặng, với sự hỗ trợ từ các kế hoạch dài hạn và sự quản lý của nhà nước.
2. Những hạn chế trong mô hình xây dựng CNXH ở Liên Xô và các nước Đông Âu
a) Kinh tế kế hoạch hóa tập trung
Mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung ở Liên Xô và các nước Đông Âu có nhiều hạn chế, trong đó có sự thiếu hiệu quả và thiếu linh hoạt trong việc đáp ứng nhu cầu thay đổi của thị trường và xã hội. Sự quản lý chặt chẽ và thiếu sáng tạo của các cơ quan nhà nước dẫn đến tình trạng kém hiệu quả trong sản xuất, phân phối hàng hóa và dịch vụ.

b) Độc tài chính trị và thiếu tự do dân chủ
Các quốc gia theo CNXH ở Liên Xô và Đông Âu thường duy trì một chế độ độc tài, với quyền lực tập trung vào một đảng duy nhất. Sự thiếu tự do chính trị và dân chủ đã dẫn đến tình trạng đàn áp, thiếu sự tham gia của người dân vào các quyết định quan trọng của nhà nước. Điều này đã tạo ra sự bất mãn trong xã hội, dẫn đến các phong trào phản đối và sự sụp đổ của các chế độ.

c) Sự kém phát triển trong các lĩnh vực xã hội
Mặc dù CNXH ở Liên Xô và Đông Âu tập trung vào công nghiệp hóa, nhưng các lĩnh vực xã hội như giáo dục, y tế, và đời sống người dân không phát triển tương xứng với sự phát triển của nền kinh tế. Nhiều quốc gia trong khối xã hội chủ nghĩa vẫn đối mặt với vấn đề nghèo đói, thiếu thốn hàng hóa tiêu dùng, và đời sống của người dân không được cải thiện đáng kể.

d) Khủng hoảng về lòng tin và sự thiếu cải cách
Trong suốt một thời gian dài, các lãnh đạo Liên Xô và các nước Đông Âu không thực hiện được những cải cách quan trọng để khắc phục những yếu kém trong mô hình CNXH. Các cải cách như "Perestroika" của Gorbachev đã đến quá muộn, khi các vấn đề kinh tế và chính trị đã quá nghiêm trọng.

Tóm tắt:
Câu 1: Sự sụp đổ của CNXH ở Liên Xô và Đông Âu là kết quả của nhiều yếu tố như nền kinh tế kém hiệu quả, thiếu cải cách chính trị, sự áp lực từ bên ngoài và phong trào dân chủ trong nước.
Câu 2: Sau CTTG2, CNXH phát triển mạnh mẽ ở Liên Xô và Đông Âu nhưng gặp nhiều hạn chế như hệ thống kinh tế kế hoạch hóa tập trung, độc tài chính trị, và thiếu sự cải cách xã hội. Những yếu điểm này góp phần vào sự sụp đổ của các chế độ Xã hội chủ nghĩa vào cuối thế kỷ 20.