Trong truyện ngắn "Anh cu Lộ" của nhà văn Nguyễn Minh Châu, nhân vật Anh cu Lộ là một người có tư cách mõ, một nhân vật được xây dựng để phản ánh những yếu tố xã hội, những hoàn cảnh sống và những lựa chọn của con người trong một xã hội đầy rẫy những sự bất công và nghèo khó. Nguyên nhân hình thành tư cách mõ của anh cu Lộ không chỉ đơn thuần là kết quả của một cá nhân mà còn là hệ quả của những yếu tố xã hội, môi trường sống và tác động của những người xung quanh.

Anh cu Lộ là một thanh niên sống trong một hoàn cảnh gia đình nghèo khó, sống cùng mẹ, nhưng lại thiếu sự quan tâm của cha mẹ từ khi còn nhỏ. Gia đình anh không đủ điều kiện để tạo dựng cho anh một nền tảng học vấn vững chắc. Chứng kiến cảnh đói nghèo, vất vả, anh bị cuốn vào những thói quen và thói xấu của xã hội mà không có sự giáo dục và định hướng đúng đắn. Anh không có cơ hội để được tiếp cận với những giá trị đạo đức đúng đắn, do đó không thể phân biệt được đâu là điều đúng, điều sai.

Hơn nữa, trong một xã hội mà sự nghèo khó, thiếu thốn vật chất và những mâu thuẫn xã hội luôn hiện hữu, anh cu Lộ sống trong một thế giới không có sự phân định rạch ròi giữa cái tốt và cái xấu. Chính sự khắc nghiệt của hoàn cảnh đã làm anh mất đi những giá trị nhân văn, để rồi tự tạo dựng cho mình một cách sống cẩu thả, hời hợt, dễ dãi.

Một yếu tố quan trọng nữa ảnh hưởng đến tư cách mõ của anh cu Lộ chính là môi trường xã hội mà anh sống. Ở đây, anh sống trong một cộng đồng có lối sống thực dụng, nơi người ta đánh giá con người không phải bởi phẩm hạnh, đạo đức mà bởi sức mạnh vật chất, khả năng tồn tại trong thế giới đầy tranh đấu. Trong môi trường đó, anh cu Lộ thấy rằng cách sống "mõ" là cách sống dễ dàng, không phải lo lắng quá nhiều về đạo đức, phẩm giá.

Khi môi trường xã hội không khuyến khích những giá trị đạo đức, mà lại tôn vinh sự "khôn ngoan" trong việc tận dụng mọi cơ hội, thậm chí là bằng thủ đoạn, thì anh cu Lộ không có lựa chọn nào khác ngoài việc tìm kiếm một lối sống dễ dàng và phù hợp với hoàn cảnh. Sự thiếu vắng những người hướng dẫn, những người thầy trong cuộc đời khiến anh mất đi cái nhìn đúng đắn về cuộc sống.

Tính cách của anh cu Lộ cũng là yếu tố quyết định hình thành tư cách mõ. Anh không phải là một người có tri thức sâu rộng, cũng không có lý tưởng sống cao đẹp. Anh chỉ muốn kiếm tiền, sống qua ngày mà không bận tâm đến những giá trị tinh thần, phẩm hạnh. Anh thấy cuộc sống thật đơn giản nếu không phải suy nghĩ nhiều về lương tâm, về nghĩa vụ đạo đức. Chính những suy nghĩ thực dụng này khiến anh trở thành một nhân vật "mõ" trong xã hội.

Anh cu Lộ cũng có một đặc điểm là rất dễ thích nghi với hoàn cảnh, sẵn sàng chấp nhận cái xấu để đạt được mục đích cá nhân. Tuy nhiên, sâu thẳm trong anh vẫn còn những rung động, những ước mơ về một cuộc sống khác, nhưng anh lại thiếu sức mạnh nội tâm để vượt qua sự cám dỗ của vật chất và bản năng sống.

Một nguyên nhân quan trọng hình thành tư cách mõ của anh cu Lộ chính là sự thiếu hụt về giáo dục đạo đức trong suốt quá trình trưởng thành. Anh không có những bài học về sự yêu thương, lòng nhân ái, về cách sống có trách nhiệm với cộng đồng và bản thân. Việc thiếu giáo dục về những giá trị đạo đức cơ bản khiến anh không có đủ nhận thức để hiểu rõ ràng về phẩm giá con người và trách nhiệm cá nhân trong xã hội.

Trong một xã hội đầy những sự phức tạp và mâu thuẫn, nếu không được giáo dục và rèn luyện từ nhỏ, không được hướng dẫn bởi những tấm gương tốt, con người rất dễ bị "sa ngã", mất đi phương hướng và dẫn đến sự hình thành những tư cách xấu, như của anh cu Lộ.

Như vậy, nguyên nhân hình thành tư cách mõ của anh cu Lộ không chỉ đơn thuần là do tính cách cá nhân, mà còn là hệ quả của môi trường gia đình, xã hội, sự thiếu thốn giáo dục và những yếu tố tác động từ cuộc sống. Anh cu Lộ là hình mẫu tiêu biểu cho những người sống trong xã hội mà ở đó, giá trị vật chất và sự tồn tại trở thành mục tiêu sống duy nhất, mà không quan tâm đến những giá trị đạo đức, nhân phẩm.

- Ám ảnh về cái đói, sự tha hoá, biến chất của con người trước cái đói luôn thường trực trên trang văn của Nam Cao. Qua Phân tích nhân vật Lộ trong Tư cách mõ - một trong những truyện ngắn xuất sắc của ông chúng ta sẽ thấy rõ được điều này.

Giải thích các bước giải:

    Như từ trang văn bước ra ngoài đời thực, Lộ trong Tư cách mõ để đã lại những ám ảnh trong lòng người đọc. Nhân vật được khắc họa bằng nhiễu chi tiết như gia cảnh, lai lịch, hành động, suy nghĩ. Lộ thực sự đã khiến người đọc phải trăn trở về nhiều điều trong cuộc sống.

    Lộ vốn là một anh nông dân hiền lành, chất phác, nhà đông con nên anh chẳng nề hà công việc gì. Hễ ai thuê mướn gì là anh làm việc đó, thế nhưng cái nghèo vẫn cứ đeo bám vợ chồng anh. Dẫu nghèo là thế nhưng Lộ vẫn giữ phẩm chất tốt đẹp, anh chưa bao giờ trộm cắp hay có ý định tham lam của bất kỳ ai. Thế nhưng dòng đời xô đẩy đã khiến anh bị huỷ hoại về nhân hình lẫn tính cách.