Bài thơ "Cảnh ngày xuân" của Nguyễn Du, thuộc thể thơ song thất lục bát, là một tác phẩm đặc sắc, thể hiện tài năng và cảm xúc của tác giả đối với cảnh sắc thiên nhiên và con người trong một ngày xuân tươi đẹp. Bài thơ không chỉ phản ánh vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn mang đến những chiêm nghiệm về thời gian, sự sống và số phận con người.

Thơ ca dân tộc Việt Nam từ xưa đến nay luôn chứa đựng những giá trị nghệ thuật độc đáo, trong đó thể thơ song thất lục bát là một trong những thể thơ tiêu biểu, vừa mang tính nhạc điệu, vừa thể hiện cảm xúc mạnh mẽ của tác giả. Một trong những bài thơ nổi bật sử dụng thể thơ này là "Cảnh ngày xuân" của Nguyễn Du. Bài thơ không chỉ ghi lại bức tranh thiên nhiên ngày xuân đầy tươi mới mà còn chứa đựng những chiêm nghiệm sâu sắc về thời gian, sự sống, và con người. Đặc biệt, qua việc sử dụng thể thơ song thất lục bát, Nguyễn Du đã khéo léo truyền tải cảm xúc và ý nghĩa sâu sắc về cuộc sống, tạo nên một tác phẩm vừa giàu hình ảnh, vừa giàu giá trị tư tưởng.

Bài thơ "Cảnh ngày xuân" mô tả một buổi sáng xuân tươi đẹp với cảnh sắc thiên nhiên khoáng đạt, tràn đầy sức sống. Qua đó, tác giả không chỉ khắc họa được cảnh vật mà còn thể hiện tâm trạng của con người trước vẻ đẹp ấy.

Trong câu mở đầu:

"Ngày xuân con én đưa thoi,
Thiều quang chín tới, lành cơn gió mùa."
Tác giả sử dụng hình ảnh con én như một dấu hiệu của mùa xuân, là loài chim báo hiệu sự tươi mới của đất trời. "Thiều quang chín tới" (ánh sáng ban mai đã đạt đến độ chín) cho thấy sự trong lành, tươi mới của mùa xuân. Câu thơ này không chỉ khắc họa vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn làm nổi bật không khí mùa xuân ấm áp, tươi sáng. Cái "thiều quang" trong câu thơ là một hình ảnh rất đặc trưng của mùa xuân trong thơ ca cổ điển, là ánh sáng của sự sống đang lan tỏa, báo hiệu cho một khởi đầu mới đầy hứa hẹn.

Bài thơ tiếp tục miêu tả những cảnh vật đặc trưng của mùa xuân, với những chi tiết giản dị nhưng đậm chất thi ca:

"Hoa gạo đỏ thắm, trăm nghìn,
Nhịp gió xuân, lá cây lay dọc đường."
Những hình ảnh hoa gạo đỏ thắm, gió xuân và lá cây lay dọc đường là những hình ảnh quen thuộc trong mùa xuân. Tuy nhiên, qua ngòi bút của Nguyễn Du, chúng trở thành những hình ảnh sống động và tươi tắn, mang đậm tính biểu tượng. Hoa gạo đỏ thắm là biểu tượng của sự sinh sôi, phát triển trong mùa xuân, là tín hiệu của sự thịnh vượng. Những cơn gió xuân là dấu hiệu của sự chuyển động, của sự lan tỏa sức sống khắp nơi, tạo nên một không gian tươi mới, tràn đầy hy vọng.

Trong bài thơ, thiên nhiên không chỉ là cảnh vật tĩnh lặng mà là một thể thống nhất với sự chuyển động của thời gian và con người. Câu thơ:

"Cảnh vật bao la như vầy,
Nước biếc, trời xanh, mùa xuân đến rồi."
Ở đây, Nguyễn Du đã sử dụng hình ảnh của nước biếc, trời xanh để nói lên sự vẹn toàn của thiên nhiên trong ngày xuân. Mùa xuân đến rồi là lời khẳng định sự giao hòa giữa đất và trời, giữa sự sống con người với thiên nhiên, với vũ trụ. Không chỉ có thiên nhiên, mà ngay trong tâm hồn con người cũng hòa vào cái không khí vui tươi của mùa xuân, như một cách nhắc nhở về những giá trị vĩnh cửu, về sự trường tồn của đời sống và thiên nhiên.

Bài thơ được viết theo thể song thất lục bát, là thể thơ đặc trưng của văn học dân tộc. Trong thể thơ này, các câu 7 chữ (thất) và 6 chữ (lục) đan xen, mang lại sự nhịp nhàng, uyển chuyển. Cấu trúc của thể thơ này giúp bài thơ có âm điệu dễ nghe, dễ nhớ, rất thích hợp với những bài thơ mang đậm tính chất miêu tả thiên nhiên. Cách sử dụng thể thơ này của Nguyễn Du không chỉ làm nổi bật hình ảnh thiên nhiên mà còn giúp truyền tải cảm xúc, tư tưởng của tác giả một cách mượt mà và sâu lắng.

Bài thơ "Cảnh ngày xuân" của Nguyễn Du không chỉ là bức tranh thiên nhiên tươi đẹp của một ngày xuân mà còn là một tác phẩm nghệ thuật sâu sắc về thời gian, cuộc sống và số phận con người. Với thể thơ song thất lục bát, tác giả đã khéo léo thể hiện được sự hòa quyện giữa thiên nhiên và con người, giữa cái hữu hình và cái vô hình, để từ đó, người đọc có thể cảm nhận được sự trân trọng đối với sự sống, với thời gian và vạn vật xung quanh. Đây là một bài thơ đẹp, chứa đựng những giá trị tinh thần sâu sắc mà thế hệ sau cần gìn giữ và học hỏi.