a. Mô hình nguyên tử Z
Nguyên tử Z là nguyên tử Nitơ (N)

Cấu hình electron: 1s² 2s² 2p³
 
Giải thích:Lớp K (lớp thứ nhất) có 2 electron.
Lớp L (lớp thứ hai) có 5 electron (2 electron ở phân lớp s và 3 electron ở phân lớp p).
Nguyên tử N có 7 proton trong hạt nhân, cân bằng với 7 electron ở vỏ nguyên tử.

b. Tính chất của nguyên tử Z (Nitơ) so với các nguyên tử lân cận

So sánh với nguyên tử O (ô số 8):Nitơ có độ âm điện nhỏ hơn Oxi.
Nitơ có tính phi kim yếu hơn Oxi.
Nitơ có khả năng tạo liên kết cộng hóa trị kém bền hơn Oxi.
So sánh với nguyên tử C (ô số 6):Nitơ có độ âm điện lớn hơn Cacbon.
Nitơ có tính phi kim mạnh hơn Cacbon.
Nitơ có khả năng tạo liên kết cộng hóa trị bền hơn Cacbon.

Tổng kết tính chất đặc trưng của Nitơ:

Tính phi kim: Nitơ có tính phi kim mạnh, chỉ kém Oxi trong cùng chu kì.
Khả năng tạo liên kết: Nitơ thường tạo liên kết cộng hóa trị, đặc biệt là liên kết ba rất bền trong phân tử N₂.
Trạng thái tự nhiên: Ở điều kiện thường, Nitơ tồn tại ở dạng khí, khó hóa hợp với các chất khác.
Ứng dụng: Nitơ được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp, nông nghiệp và y tế.

Nguyên nhân của các tính chất trên:

Cấu hình electron: Với 5 electron ở lớp ngoài cùng, Nitơ cần thêm 3 electron để đạt cấu hình bền của khí hiếm.
Kích thước nguyên tử: Nitơ có kích thước nguyên tử nhỏ hơn các nguyên tố cùng chu kì, dẫn đến lực hút giữa hạt nhân và electron lớp ngoài cùng mạnh hơn.

Kết luận:

Vị trí của Nitơ trong bảng tuần hoàn quyết định rất lớn đến tính chất hóa học của nó. Nitơ là một phi kim hoạt động, có nhiều ứng dụng quan trọng trong đời sống.