Trong bài thơ "Lời của cây" của tác giả Thế Mạc, cách hiểu về người nói trong bài thơ có thể được phân tích như sau:

1. **Năm khổ thơ đầu là lời của ai?**
- Năm khổ thơ đầu trong bài thơ chính là lời của cây. Cây ở đây được nhân hoá, có tiếng nói, có cảm xúc, và có sự tự nhận thức về cuộc sống của mình. Bằng việc sử dụng các hình ảnh như "tôi mọc thẳng", "tôi đứng lại", "đất đai là thân thể", tác giả đã thể hiện cây như một thực thể sống động, có tiếng nói, biết suy nghĩ và cảm nhận. Những câu thơ như "Tôi mọc thẳng không ngừng" hay "Đất đai là thân thể" không chỉ miêu tả cây mà còn gửi gắm tư tưởng, triết lý sống của cây, rằng cây kiên cường, bền bỉ và gắn bó chặt chẽ với đất mẹ.

2. **Khổ thơ cuối là lời của ai?**
- Khổ thơ cuối trong bài thơ là lời của tác giả, hay cũng có thể hiểu là lời của con người. Sau khi nghe lời của cây, tác giả đã đưa ra suy ngẫm và cảm nhận của mình. Câu thơ "Lời của cây - nghe thấm vào máu thịt" thể hiện sự đồng cảm, thấu hiểu của con người đối với cây. Tác giả không chỉ lắng nghe mà còn cảm nhận sâu sắc thông điệp mà cây muốn truyền tải. Chính việc sử dụng từ "nghe" và cụm từ "thấm vào máu thịt" cho thấy đó là sự phản chiếu, là cảm nhận từ phía con người, chứ không còn là tiếng nói của cây.

**Dựa vào đâu để khẳng định như vậy?**
- Ta có thể khẳng định điều này dựa vào cách tác giả xây dựng hình tượng cây trong năm khổ thơ đầu với việc nhân hoá, sử dụng đại từ "tôi" để cây tự nói về chính mình. Trong khi đó, ở khổ thơ cuối, giọng điệu thay đổi, đại từ "tôi" không còn xuất hiện, mà thay vào đó là hình ảnh "nghe thấm vào máu thịt", thể hiện rõ ràng rằng đây là suy nghĩ của con người sau khi lắng nghe lời cây nói.

Như vậy, qua phân tích, ta có thể thấy rằng bài thơ không chỉ là lời của cây mà còn là sự đối thoại giữa cây và con người, từ đó truyền tải những thông điệp sâu sắc về sự kiên cường, gắn bó với cội nguồn và sự đồng cảm giữa các thực thể sống.

Trong bài thơ **"Lời của cây"** của tác giả **Chế Lan Viên**, việc xác định ai là người phát biểu trong các khổ thơ là rất quan trọng để hiểu đúng ý nghĩa và thông điệp của bài thơ. Dưới đây là cách trả lời chi tiết cho câu hỏi về việc xác định lời của ai trong các khổ thơ của bài thơ:

### 1. Năm khổ thơ đầu là lời của ai?

**Năm khổ thơ đầu trong bài thơ "Lời của cây" là lời của cây.**

**Dựa vào đâu để khẳng định như vậy:**

- **Nhân cách hóa cây:** Trong năm khổ thơ đầu, cây được nhân cách hóa và thể hiện cảm xúc, suy nghĩ như một con người. Cây không chỉ nói về bản thân mà còn về môi trường và tình cảnh của nó. Các từ ngữ như "tôi", "ta", "cây" cho thấy cây đang tự kể về chính mình và cuộc sống của nó.

- **Các hình ảnh và cảm xúc của cây:** Những khổ thơ này mô tả hình ảnh cây, quá trình cây phát triển, chịu đựng và phản ánh những cảm xúc của cây về cuộc sống, tình yêu và đau khổ. Ví dụ, cây có thể nói về nỗi cô đơn, sự chịu đựng, hay sự kết nối với đất trời.

- **Nội dung và ngữ điệu:** Nội dung của năm khổ thơ đầu thường chứa các chi tiết về quá trình sống của cây, sự gắn bó của cây với môi trường xung quanh và cảm xúc nội tâm của cây. Ngữ điệu trong những khổ thơ này thể hiện sự tự sự và trải lòng của cây.

### 2. Khổ thơ cuối là lời của ai?

**Khổ thơ cuối là lời của nhà thơ, tức là lời tự sự của tác giả hoặc người quan sát.**

**Dựa vào đâu để khẳng định như vậy:**

- **Sự thay đổi ngữ điệu và giọng điệu:** Khổ thơ cuối thường có sự thay đổi rõ rệt về ngữ điệu và cách thể hiện so với các khổ thơ trước. Trong khổ thơ cuối, giọng điệu có thể mang tính chất suy ngẫm, tổng kết hoặc nhận xét từ góc độ của một người quan sát chứ không còn là tiếng nói trực tiếp của cây.

- **Lời kết thúc:** Khổ thơ cuối thường tổng kết, phản ánh lại những gì đã được nói trong bài thơ và có thể mang một thông điệp sâu sắc hơn, như một lời nhắn nhủ hay suy ngẫm về ý nghĩa của cuộc sống và mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên. Điều này cho thấy sự chuyển giao từ tiếng nói của cây sang cái nhìn của con người.

- **Nhận xét và phản ánh:** Khổ thơ cuối thường chứa những nhận xét, đánh giá hoặc phản ánh về cuộc sống, thiên nhiên, và ý nghĩa của sự tồn tại, từ đó cho thấy đây là cái nhìn của tác giả hoặc một nhân vật quan sát thay vì cây.

### Tóm lại

- **Năm khổ thơ đầu** là lời của cây, thể hiện qua việc nhân cách hóa cây và miêu tả cảm xúc, suy nghĩ của cây về cuộc sống và môi trường xung quanh.
- **Khổ thơ cuối** là lời của nhà thơ hoặc người quan sát, được thể hiện qua sự thay đổi ngữ điệu, giọng điệu và nội dung tổng kết, phản ánh thông điệp sâu sắc về cuộc sống và thiên nhiên.