Dưới đây là dàn ý và phân tích chi tiết cho bài thơ "Cảnh khuya" của Hồ Chí Minh:

### Dàn Ý

**I. Mở bài**

1. **Giới thiệu tác giả và tác phẩm:**
- Hồ Chí Minh, một vĩ nhân của dân tộc Việt Nam, không chỉ nổi bật với vai trò lãnh đạo mà còn là một nhà thơ tài năng.
- Bài thơ "Cảnh khuya" nằm trong tập thơ "Nhật ký trong tù", viết trong thời gian Bác bị giam giữ tại Trung Quốc (1942-1943).

2. **Tầm quan trọng của bài thơ:**
- Bài thơ không chỉ thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn bộc lộ tâm trạng, tâm tư của Bác trong những lúc khó khăn.

**II. Thân bài**

1. **Hoàn cảnh sáng tác:**
- Bài thơ được viết trong hoàn cảnh Hồ Chí Minh bị tù đày, xa quê hương, sống trong cảnh đêm khuya nơi đất khách.

2. **Phân tích nội dung và hình ảnh:**

a. **Hình ảnh thiên nhiên trong đêm khuya:**
- **"Tiếng suối trong như tiếng hát xa":** Hình ảnh âm thanh của suối không chỉ cụ thể về mặt cảm nhận mà còn gợi lên sự trong trẻo, tĩnh lặng của đêm khuya.
- **"Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng ghềnh":** Hình ảnh trăng soi rọi trên cây cổ thụ, ánh trăng chiếu qua cây cối, tạo nên một không gian lãng mạn, mơ màng.

b. **Tâm trạng và cảm xúc của tác giả:**
- **Sự hòa quyện với thiên nhiên:** Bác cảm nhận sâu sắc và hòa nhập với cảnh vật xung quanh, cho thấy tâm hồn nhạy cảm, tinh tế của người nghệ sĩ.
- **Tâm trạng suy tư:** Trong khi thưởng thức cảnh đẹp, tâm hồn Bác cũng trầm tư, nghĩ về tình hình đất nước và nhiệm vụ của mình. Sự yên bình của thiên nhiên trái ngược với nỗi lo âu về cuộc chiến đấu giành độc lập.

c. **Thông điệp và ý nghĩa:**
- **Sự đồng điệu giữa thiên nhiên và tâm hồn con người:** Bài thơ thể hiện sự hòa quyện giữa thiên nhiên và cảm xúc của tác giả, từ đó làm nổi bật một tâm hồn thanh cao, trong sáng.
- **Tinh thần lạc quan:** Dù trong hoàn cảnh khó khăn, Bác vẫn giữ được sự thanh thản, lạc quan, cảm nhận vẻ đẹp của cuộc sống, qua đó truyền tải tinh thần bất khuất và kiên cường.

3. **Bố cục và ngôn ngữ nghệ thuật:**

a. **Bố cục:**
- **Khổ 1:** Miêu tả cảnh thiên nhiên trong đêm khuya.
- **Khổ 2:** Cảm xúc và suy tư của tác giả.

b. **Ngôn ngữ và hình thức:**
- **Ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu:** Bài thơ sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu, gần gũi, phù hợp với cảm xúc chân thật của tác giả.
- **Hình ảnh và âm thanh:** Các hình ảnh trong thơ như tiếng suối, ánh trăng được sử dụng để tạo nên một bức tranh thiên nhiên sinh động và tươi đẹp.

**III. Kết bài**

1. **Tổng kết giá trị của bài thơ:**
- "Cảnh khuya" không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là một minh chứng cho tâm hồn và tinh thần của Hồ Chí Minh, thể hiện sự hòa quyện giữa thiên nhiên và tâm hồn con người.

2. **Ý nghĩa đối với độc giả:**
- Bài thơ là một bài học về sự lạc quan và tâm hồn nhạy cảm, đồng thời cũng thể hiện sâu sắc cái nhìn của Bác về cuộc sống và thiên nhiên.

### Phân Tích Chi Tiết

**I. Hoàn cảnh sáng tác**

Bài thơ "Cảnh khuya" được viết trong bối cảnh Hồ Chí Minh bị giam giữ tại Trung Quốc. Đây là thời gian khó khăn, khi Bác bị đày đọa xa quê hương, nhưng tâm hồn vẫn giữ được sự thanh thản và tinh tế.

**II. Phân tích nội dung và hình ảnh**

1. **Hình ảnh thiên nhiên trong đêm khuya:**
- **"Tiếng suối trong như tiếng hát xa":** Âm thanh của suối chảy không chỉ tạo nên một không gian thanh tĩnh mà còn gợi lên sự trong sáng, nhẹ nhàng của đêm khuya. Đây là hình ảnh âm thanh rất đặc biệt, mang lại sự thư thái cho tâm hồn.
- **"Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng ghềnh":** Trăng soi sáng cây cổ thụ tạo ra những hình ảnh đẹp, rực rỡ. Cảnh vật được miêu tả bằng hình ảnh trữ tình, giàu chất thơ, tạo nên một không gian huyền bí và thơ mộng.

2. **Tâm trạng và cảm xúc của tác giả:**
- **Sự hòa quyện với thiên nhiên:** Bác cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên một cách sâu sắc. Điều này cho thấy khả năng cảm thụ tinh tế và sự hòa nhập với cảnh vật xung quanh.
- **Tâm trạng suy tư:** Dưới ánh trăng và tiếng suối, Bác không chỉ chiêm ngưỡng cảnh vật mà còn suy nghĩ về tình hình đất nước, cảm nhận được nỗi lòng của mình. Sự tĩnh lặng của thiên nhiên tạo điều kiện cho những suy tư sâu lắng.

3. **Thông điệp và ý nghĩa:**
- **Sự đồng điệu giữa thiên nhiên và tâm hồn con người:** Bài thơ phản ánh sự hòa quyện giữa thiên nhiên và tâm trạng của Bác, tạo ra một bức tranh hoàn hảo về sự tinh tế và thanh cao của tâm hồn.
- **Tinh thần lạc quan:** Mặc dù trong tình thế khó khăn, Bác vẫn giữ được sự lạc quan và tinh thần bình an. Điều này chứng tỏ sức mạnh tinh thần và sự kiên cường của Bác.

**III. Bố cục và ngôn ngữ nghệ thuật**

1. **Bố cục:**
- **Khổ 1:** Mô tả cảnh đêm khuya với các hình ảnh thiên nhiên.
- **Khổ 2:** Diễn tả tâm trạng và suy nghĩ của tác giả.

2. **Ngôn ngữ và hình thức:**
- **Ngôn ngữ giản dị:** Bài thơ sử dụng ngôn ngữ mộc mạc, gần gũi nhưng đầy sức biểu cảm.
- **Hình ảnh và âm thanh:** Các hình ảnh như tiếng suối và ánh trăng được sử dụng để tạo ra một bức tranh thiên nhiên sinh động và đầy cảm xúc.

**IV. Kết bài**

1. **Tổng kết giá trị của bài thơ:**
- "Cảnh khuya" không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật đẹp mà còn là một minh chứng cho tâm hồn cao cả của Hồ Chí Minh, cho thấy sự hòa quyện giữa thiên nhiên và tâm hồn.

2. **Ý nghĩa đối với độc giả:**
- Bài thơ mang đến bài học về sự lạc quan và nhạy cảm với cuộc sống, đồng thời thể hiện một cái nhìn sâu sắc về thiên nhiên và cuộc sống của Hồ Chí Minh.

Dàn ý chi tiết
Mở bài

Giới thiệu khái quát về tác giả Hồ Chí Minh.
Giới thiệu bài thơ “Cảnh khuya” và hoàn cảnh sáng tác.
Thân bài

Luận điểm 1: Khung cảnh thiên nhiên

Phân tích câu thơ: “Tiếng suối trong như tiếng hát xa”So sánh tiếng suối với tiếng hát, tạo cảm giác êm đềm, thanh bình.
Phân tích câu thơ: “Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa”Hình ảnh trăng và bóng cây cổ thụ, tạo nên bức tranh thiên nhiên đẹp và hài hòa.
Luận điểm 2: Tâm trạng của nhà thơ

Phân tích câu thơ: “Cảnh khuya như vẽ, người chưa ngủ”Tâm trạng thao thức, không ngủ được vì lo lắng cho đất nước.
Phân tích câu thơ: “Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”Tình yêu nước sâu sắc, trách nhiệm lớn lao của người lãnh đạo.
Luận điểm 3: Nghệ thuật trong bài thơ

Sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, ngôn ngữ giản dị mà hàm súc.
Hình ảnh thơ giàu chất tạo hình, âm thanh và ánh sáng hòa quyện.
Kết bài

Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
Nêu cảm nhận chung về bài thơ và tấm lòng của Hồ Chí Minh.
Phân tích chi tiết
Mở bài: Bài thơ “Cảnh khuya” được Hồ Chí Minh sáng tác vào năm 1947, trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Bài thơ không chỉ là bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp mà còn thể hiện tâm trạng và tình cảm của Bác đối với đất nước.

Thân bài:

Luận điểm 1: Khung cảnh thiên nhiên

Câu thơ “Tiếng suối trong như tiếng hát xa”:Tiếng suối được so sánh với tiếng hát, tạo cảm giác êm đềm, thanh bình. Hình ảnh này gợi lên một không gian yên tĩnh, thanh thoát, giúp người đọc cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên Việt Bắc.
Câu thơ “Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa”:Hình ảnh trăng và bóng cây cổ thụ đan xen, tạo nên bức tranh thiên nhiên đẹp và hài hòa. Ánh trăng chiếu qua tán cây, tạo nên những bóng hoa lung linh, huyền ảo.
Luận điểm 2: Tâm trạng của nhà thơ

Câu thơ “Cảnh khuya như vẽ, người chưa ngủ”:Tâm trạng thao thức, không ngủ được của Bác Hồ. Dù cảnh đẹp nhưng lòng người vẫn không yên, thể hiện sự lo lắng, trăn trở về vận mệnh đất nước.
Câu thơ “Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”:Tình yêu nước sâu sắc, trách nhiệm lớn lao của người lãnh đạo. Bác Hồ không ngủ vì lo lắng cho tương lai của dân tộc, thể hiện tinh thần trách nhiệm và tình yêu thương đối với nhân dân.
Luận điểm 3: Nghệ thuật trong bài thơ

Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt:Bài thơ sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, ngôn ngữ giản dị mà hàm súc, tạo nên sự cô đọng, súc tích.
Hình ảnh thơ giàu chất tạo hình:Hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ được miêu tả sinh động, giàu chất tạo hình, âm thanh và ánh sáng hòa quyện, tạo nên bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp.
Kết bài: Bài thơ “Cảnh khuya” không chỉ là bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp mà còn thể hiện tâm trạng và tình cảm của Hồ Chí Minh đối với đất nước. Qua bài thơ, ta cảm nhận được tấm lòng yêu nước sâu sắc và tinh thần trách nhiệm lớn lao của Bác Hồ.