### Phân tích 16 câu thơ cuối bài "Việt Bắc" của Tố Hữu

"Việt Bắc" là một trong những bài thơ tiêu biểu của Tố Hữu, thể hiện lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết và tình cảm sâu nặng giữa quân và dân Việt Bắc trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. 16 câu thơ cuối của bài thơ là những dòng cảm xúc chan chứa, kết tinh tình cảm, sự gắn bó giữa người ra đi và người ở lại, đồng thời là lời khẳng định sự trường tồn của tình nghĩa, lòng biết ơn và tình yêu đất nước. Dưới đây là phân tích chi tiết 16 câu thơ này:

#### Phần 1: Bốn câu đầu - Tình cảm giữa người ở lại và người ra đi

Mình về mình có nhớ ta
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng.
Mình về mình có nhớ không
Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn?

- **Mình về mình có nhớ ta**: Câu hỏi thân thiết, gần gũi, mang nặng nỗi niềm nhớ nhung của người ở lại dành cho người ra đi.
- **Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng**: Nhắc lại quãng thời gian dài mà hai bên đã cùng nhau gắn bó, vượt qua khó khăn, chia sẻ những niềm vui và nỗi buồn.
- **Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn**: Hình ảnh thiên nhiên gợi lên sự gắn bó sâu sắc với nơi đã từng sống và chiến đấu, gợi nhớ lại những kỷ niệm thân thương.

#### Phần 2: Tám câu giữa - Hình ảnh quê hương và người cách mạng

Tiếng ai tha thiết bên cồn
Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi.
Áo chàm đưa buổi phân ly
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay…
Mưa nguồn suối lũ những mây cùng mù
Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai.
Hắt hiu lau xám đậm đà lòng son
Chín năm, chín năm rồi, nhớ lại, nhớ hồi.

- **Tiếng ai tha thiết bên cồn**: Gợi lên âm thanh của sự tiếc nuối, chia xa, khơi dậy cảm xúc bồi hồi, nhớ thương.
- **Áo chàm**: Biểu tượng cho người dân Việt Bắc, thể hiện sự gắn bó của quân và dân.
- **Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay**: Khoảnh khắc chia tay đầy cảm xúc, không lời nào có thể diễn tả hết nỗi lòng.
- **Mưa nguồn suối lũ, miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai**: Những hình ảnh cụ thể, chân thực về cuộc sống gian khổ, khó khăn nhưng cũng đầy quyết tâm và ý chí chiến đấu.
- **Hắt hiu lau xám, lòng son**: Hình ảnh đối lập giữa cảnh vật và lòng người, thể hiện sự kiên cường, bất khuất của những người dân Việt Bắc trong hoàn cảnh khắc nghiệt.

#### Phần 3: Bốn câu cuối - Lời khẳng định và niềm tin vào tương lai

Nhớ gì như nhớ người yêu
Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương.
Nhớ từng bản khói cùng sương
Sớm khuya bếp lửa người thương đi về.

- **Nhớ gì như nhớ người yêu**: Tình cảm nhớ thương sâu đậm, so sánh tình yêu quê hương như tình yêu nam nữ, đầy tha thiết và cháy bỏng.
- **Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương**: Hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp, yên bình, tượng trưng cho sự ấm áp và hy vọng.
- **Bản khói cùng sương, bếp lửa người thương**: Những hình ảnh quen thuộc, gần gũi của cuộc sống đời thường, biểu tượng cho sự gắn bó và tình yêu thương của người dân Việt Bắc.

### Kết luận

16 câu thơ cuối của bài "Việt Bắc" không chỉ là lời chia tay mà còn là lời hứa hẹn, khẳng định tình cảm bền chặt và niềm tin vào tương lai. Tố Hữu đã sử dụng ngôn ngữ giản dị nhưng đầy sức gợi, kết hợp với hình ảnh thiên nhiên gần gũi, thân thuộc để thể hiện một cách sâu sắc tình cảm giữa người ở lại và người ra đi, cũng như tình yêu và lòng biết ơn đối với quê hương cách mạng Việt Bắc.