Sông ngòi đóng vai trò vô cùng quan trọng trong hệ sinh thái và có mối quan hệ chặt chẽ, tương tác qua lại với các thành phần tự nhiên khác như địa hình, khí hậu, đất đai, sinh vật.

Mối quan hệ giữa sông ngòi và địa hình:
Địa hình ảnh hưởng đến dòng chảy sông: Địa hình dốc tạo ra dòng chảy xiết, địa hình bằng phẳng tạo ra dòng chảy chậm.
Sông ngòi tác động đến địa hình: Sông bào mòn đất đá, tạo ra các dạng địa hình như đồng bằng, thung lũng, uốn khúc sông.
Địa hình quyết định mạng lưới sông: Địa hình cao tạo ra nhiều sông ngắn, dốc; địa hình thấp tạo ra sông dài, chảy chậm.
Mối quan hệ giữa sông ngòi và khí hậu:
Khí hậu ảnh hưởng đến chế độ nước sông: Lượng mưa, nhiệt độ, bốc hơi quyết định lượng nước chảy trong sông, mùa lũ, mùa cạn.
Sông ngòi ảnh hưởng đến khí hậu: Sông làm tăng độ ẩm không khí, điều hòa khí hậu, tạo ra các hiện tượng như mưa, sương mù.
Mối quan hệ giữa sông ngòi và đất đai:
Sông ngòi cung cấp phù sa: Phù sa bồi đắp làm đất màu mỡ, tạo nên các đồng bằng châu thổ.
Sông ngòi gây xói mòn đất: Nước chảy cuốn trôi đất, làm giảm độ phì nhiêu của đất.
Mối quan hệ giữa sông ngòi và sinh vật:
Sông ngòi là môi trường sống: Cung cấp nước, thức ăn cho nhiều loài sinh vật.
Sông ngòi ảnh hưởng đến sự phân bố sinh vật: Các loài sinh vật phân bố khác nhau tùy thuộc vào điều kiện của sông.