I, Mở đầu

+ Hình tượng mồ côi là một trong những hình tượng quen thuộc trong văn học dân gian Việt Nam. Hình tượng này xuất hiện trong nhiều tác phẩm truyện dân gian khác nhau, từ truyện cổ tích đến truyện ngụ ngôn, truyện cười,...

II, Phần nội dung

* Nguồn gốc của hình tượng mồ côi trong truyện dân gian Việt Nam
+ Hình tượng mồ côi trong truyện dân gian Việt Nam có nguồn gốc từ thực tế cuộc sống. Trong xã hội xưa, do điều kiện kinh tế, xã hội còn nhiều khó khăn, hiểm nguy nên việc trẻ em mồ côi cha mẹ là điều không hiếm gặp. Điều này đã để lại những hậu quả nặng nề về mặt tinh thần và vật chất cho những đứa trẻ mồ côi.

* Nội dung và ý nghĩa của hình tượng mồ côi trong truyện dân gian Việt Nam
+ Hình tượng mồ côi thường gắn liền với những nỗi bất hạnh, đau khổ. Những đứa trẻ mồ côi phải chịu cảnh thiếu thốn tình yêu thương, sự chăm sóc của cha mẹ. Họ phải sống trong cảnh cơ hàn, thiếu thốn, chịu nhiều thiệt thòi so với những đứa trẻ khác. Hình tượng mồ côi trong truyện dân gian Việt Nam cũng thể hiện khát vọng về cuộc sống tốt đẹp của con người. Những đứa trẻ mồ côi thường có những phẩm chất tốt đẹp như thông minh, hiếu thảo, kiên cường,... Họ luôn nỗ lực vươn lên để vượt qua những khó khăn, thử thách trong cuộc sống, để tìm kiếm cho mình một cuộc sống tốt đẹp hơn. Hình tượng mồ côi trong truyện dân gian Việt Nam cũng thể hiện sự đồng cảm, sẻ chia của con người với những người bất hạnh. Những đứa trẻ mồ côi thường được những người tốt bụng, giàu lòng nhân ái giúp đỡ, cưu mang, để họ có cơ hội được sống và phát triển.

* Ví dụ về hình tượng mồ côi trong truyện dân gian Việt Nam
Trong truyện cổ tích Việt Nam, hình tượng mồ côi được thể hiện rất rõ nét. Một số ví dụ tiêu biểu có thể kể đến như:

+ Cô bé lọ lem là một cô bé mồ côi cha mẹ, sống cùng với dì ghẻ và hai chị em cùng cha khác mẹ. Cô bị đối xử tệ bạc, phải làm lụng vất vả, bị hắt hủi, khinh rẻ. Nhưng cô bé vẫn luôn giữ được phẩm chất tốt đẹp, hiền lành, chăm chỉ, chịu khó. Cuối cùng, cô được hoàng tử nhận ra và kết hôn, sống hạnh phúc.

+ Cậu bé làng Gióng là một cậu bé mồ côi cha, sống cùng với mẹ già. Cậu bé có sức khỏe phi thường, lớn lên nhanh chóng, đánh đuổi giặc Ân cứu nước.

+ Tấm Cám là một cô bé mồ côi mẹ, sống cùng với dì ghẻ và em gái cùng cha khác mẹ. Cô bị dì ghẻ và em gái đối xử tệ bạc, phải làm lụng vất vả, bị hắt hủi, khinh rẻ. Nhưng cô bé vẫn luôn giữ được phẩm chất tốt đẹp, hiền lành, chăm chỉ, chịu khó. Cuối cùng, cô được gặp lại hoàng tử và sống hạnh phúc.

III, Kết luận

=> Hình tượng mồ côi trong truyện dân gian Việt Nam là một hình tượng mang nhiều ý nghĩa. Hình tượng này không chỉ phản ánh thực tế cuộc sống mà còn thể hiện khát vọng về cuộc sống tốt đẹp của con người, sự đồng cảm, sẻ chia của con người với những người bất hạnh.

Việt Nam đất nước đã trải qua hàng nghìn năm lịch sử , trải qua vô số khó khăn giông bão , cuộc kháng chiến lớn nhỏ để bảo vệ tổ quốc , biên cương lãnh và điều đặc biệt nhất là bảo vệ nền văn học đồ sộ của dân tộc để con cháu sau này được tiếp cận với các giá trị nhân văn mà nó chuyền tải . Trong nền văn học đó có nhiều thể loại như là truyện cổ tích , truyện ngụ ngôn , truyện truyền thuyết ... Mỗi thể loại sẽ có 1 giá trị khác nhau , nhưng truyện cổ tích của nhân loại nói chung và của Việt Nam nói riêng được xem là hạt giống khơi đầu cho nhận thức và sáng tạo cho các mần non của đất nước . Tuy nhiên nếu ai đã và đang đọc thì sẽ thấy tất cả các truyện cổ tích đều có điểm chung và tất cả các nhân vật đều có chung xuất phát điểm là mồ côi cha hoặc mẹ và cái kết đều có hậu . Nói chung lại tất cả những điều trên nhằm mục đích gì và tại sao?

   Vậy chuyện cổ tích là gì . Đầu tiên truyện cổ tích là thể loại văn học dân gian tập hợp những câu chuyện hư cấu, mang hơi hướng thời cuộc có đặc điểm được kể dưới dạng truyện ngắn xảy ra trong đời sống thường ngày của con người, kết hợp với màu sắc huyền ảo kết hợp với trí tưởng tượng nhằm thể hiện ước nguyện có được cuộc sống an vui, công bằng của con . Truyện thường hướng tới các em bé để các em có thể biết và được nhìn thấy những điều được bộc lộ trong đó . Có một số câu chuyện cùng thể loại của Việt Nam như “ Thạch Sanh”,” Tấm Cám “,” Cây tre trăm đốt “,” Ăn khế trả vàng”... Hay ta có thể kể đến một số chuyện nuóc ngoài như” Lọ Lem” ,” Cô bé bán diêm”,... Tất cả các chuyện được kể trên đều có điểm chung là các nhân vật chính đều mồ côi cha , mẹ và sống rất vả . Như ta đã biết thì truyện cổ tích là truyện cô dân gian kể về những câu chuyện tưởng tượng, thường có tính chất phiêu lưu, chung quanh số phận cuộc đời những con người bất hạnh, những nhân vật tài trí thông minh hoặc khờ khạo, những nhân vật là loài vật mang tính người... Các nhân vật trong đó là đại diện cho thời đại, cho con người , cho tính cách , ước muốn của người dân . Những nhân vật mồ côi được lấy cảm hứng từ những con người nhỏ bé thấp cổ bé họng trong thời đại giải cấp tư bản , những kẻ có tiền và có quyền thống trị , họ như những ngọn nến trước gió rất dễ tắt . Tuy nhiên vì vậy những đẹp nhất được phô ra một cách mộc mạc và tự nhiên nhất . Sau đó dân gian chỉ cần thêm những yếu tố kì ảo vào và đã tạo ra những câu truyện cổ tích nhiều ý nghĩa . Thường những người thấp cổ bé họng đó lại lại những nhân vật của yêu thích nhất . Ta có thể kể đến “ Tấm Cám “ , cô Tấm chăm chỉ , hiền lành , tốt bụng luôn giúp đỡ và luôn nhẫn nhịn trước sự bắt nạt của dì ghẻ với cô em Cám . Dân gian có câu “ Ở hiền gặp lành “ cô Tấm lương thiện nhờ có sự giúp đỡ của bụt đã tìm được người có thể đem lạo cho cô một cuộc sống hạnh phúc và vui vẻ , viên mãn . Còn mẹ con nhà Cám đã bị báo ứng và chịu phạt của mình . Hay anh chàng “ Thạch Sanh “ hiền lành chất phát , sống lương thiện và có chút khá là khờ khạo dễ bị lừa bởi những kẻ xảo trá như mẹ con nhà Lý Thông. Chỉ biết chăm chỉ mà không biết mình đã bị lừa quá nhiều lần . Hay như người em trong truyền “ Ăn khế trả vàng “ con người chất phác, không ham tiền tài mà thậm lam như người anh , nhờ đó mà a được ông trời thương mà để anh có cái kết đẹp

   Điểm chung của các truyện trên là các nhân vật được yêu thích và vạch xuất phát của họ xa hơn và giải cấp địa vị của mình cũng thấp hơn các nhân vật khác . Nhưng họ luôn nỗ lực để tìm kiếm một cuộc sống tốt đẹp hơn . Đây cũng là ước nguyện của dân ta thời bấy giờ , mong muốn có cuộc sống đẹp , hạnh phúc , ăn viên , giàu có . Xong ta có thể thấy tính cách của họ được bộc lộ và khai thác triệt để trong các tình huống , sự việc nhằm thể hiện cho người đọc người nghe thấy đó là sự trong sạch lương thiện của người dân không địa vị , thì họ có trái tim thuần khiết . Ngoài ra điều đó cũng đưa được giá trị nhân văn của truyện vào một cách hài hoà và nhẹ nhàng . Đó là đề cao những phẩm chất tốt đẹp , những con người chịu sương chịu khó , và về vẻ đẹp tâm hôn của họ . Hơn thế nữa ta có thể thấy được tình hình chính trị , đặc biệt là việc phân biệt giai cấp nặng nề đã đẩy không biết bao nhiêu số phận vô tội vào cảnh bị bốc lột sức lao động và bị đàn áp đến nghẹt thở. Từ đó có thể lấy được những sự đồng cảm của độc giả về hoàn cảnh của nhân vật . Hiểu hơn về lịch sử bị áp bức kéo dài trong quá khứ . Một lần nữa khẳng định lại rằng “ Ở hiền sẽ gặp lành “ người tốt , chịu khó sẽ được trời phì hộ và che chở. Ta cũng có thể thấy hoàn cảnh mồ côi là một cách vào truyện và triển khai câu chuyện một cách mượt mà nhất . Tóm lại hoàn cảnh mồ côi là chìa khoá mở ra một cuộc đời sóng gió cho nhân vật và sẽ là thử thách cho nhân vật phải vượt qua nếu muốn có một cái kết đẹp , viên mãn nhất . Cuối cùng độc giả có thể lấy những truyện cổ tích như những tấm gương cho sự lạc quan , không khuất phục trước khó khăn .

    Có thể khẳng định rằng truyện cổ tích là những bài học đầu đời của nhiều người vì nó bồi đắp cho tâm hồn non nớt của trẻ , giáo dục chúng cách phân biệt đẹp và xấu.