“Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu”

Sau những cảm nhận về những dấu hiệu đầu tiên của mùa thu, thì sang khổ thơ thứ hai Hữu Thỉnh lại bắt đầu say sưa cảm nhận những sự biến chuyển của đất trời trong một cái không gian khác cao hơn, xa hơn không còn là con ngõ nhỏ với hương ổi trong vườn, với màn sương chậm rãi nữa. Hữu Thỉnh nhìn sang dòng sông, gợi đến một không gian ở dưới thấp, ngược lại “chim” mà “đám mây” lại đem đến không gian rộng lớn, bao la của bầu trời ở trên cao. Nghệ thuật tương phản đã được sử dụng một cách nhuần nhuyễn trong hai câu thơ “Sông được lúc dềnh dàng/Chim bắt đầu vội vã”, trái ngược với hình ảnh dòng sông cứ “dềnh dàng”, từ tốn chậm rãi chảy trôi một cách hiền hòa khi mùa thu đến, thì cánh chim trời lại bắt đầu “vội vã”, hối hả, gấp gáp bay về phương Nam để tránh rét. Có thể thấy rằng mỗi sự vật sự việc đều được nhà thơ nhân hóa, mang những sắc thái dáng vẻ của con người, in đậm những dấu ấn tâm hồn và cách cảm nhận chủ quan của nhà thơ. Tuy nhiên mọi thứ đều thể hiện một cách rõ nét rằng mùa thu mới chỉ chớm bắt đầu thông qua các từ “được lúc”, “bắt đầu”. Và có lẽ diễn tả đặc sắc nhất bước đi của mùa thu thì phải để đến hai câu thơ “Có đám mây mùa hạ/Vắt nửa mình sang thu”, có thể liên tưởng rằng đám mây mềm mại ấy đang lửng lơ giữa hai khoảng trời của mùa hạ và mùa thu, mà lẽ rằng cơn gió heo may vẫn chưa hoàn toàn kịp cuốn theo nó sang thu hẳn chăng? Hoặc đôi lúc người ta vẫn nghĩ đám mây trắng ấy vẫn còn lưu luyến cái ánh nắng ấm áp, rỡ của mùa hạ nên chưa đành lòng bước hẳn sang thu để đón nhận sự lạnh lẽo của tiết trời mùa thu.

“Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.”

Nếu như hai khổ đầu của bài thơ là những cảm nhận thiên về giác quan thì đến khổ thơ thứ 3 lại chủ yếu là những nỗi niềm trầm lắng, suy tư của Hữu Thỉnh trước khoảnh khắc thu sang. Nhà thơ tiếp tục sử dụng nghệ thuật tương phản ở ở hai câu thơ “Vẫn còn bao nhiêu nắng/Đã vơi dần cơn mưa” để thầm so sánh mùa thu vừa mới chớm với một mùa hạ đã gần qua hết. Trong khoảnh khắc giao mùa ấy, hạ đã tàn, thu đang kéo tới nên có những hình ảnh rất đặc trưng, nắng vẫn còn khá chói chang, nhưng những cơn mưa mùa hạ thì đã dần thưa thớt. Như vậy cùng với những cảm nhận say sưa bằng giác quan khi khoảnh khắc mùa thu chậm đến, thì cái nhìn và cảm nhận của nhà thơ ở khổ thơ này dường như đã lắng lại, trở nên trầm tĩnh với những trải nghiệm sâu sắc, bức tranh thu đến đây hoàn tất, thêm phần đậm đà và chất chứa những suy tư, có hồn thu hơn rất nhiều so với những dòng thơ trước đó. Bởi khi đã đi qua một mùa hạ với ánh nắng chói chang, với những cơn mưa trút nước và tiếng sấm uỳnh uỳnh giận dữ thì con người ta mới cảm nhận được sâu sắc cái khoảnh khắc giao mùa khi mà nắng, mưa và sấm chớp đều bớt lại, không gian đất trời trở nên dần yên ả, ổn định và chậm rãi hơn. “Sấm cũng bớt bất ngờ/Trên hàng cây đứng tuổi” hai câu thơ kết bài tưởng chừng cũng đơn giản như những câu thơ khác, thế nhưng nó lại là linh hồn của cả bài thơ. Hữu Thỉnh tiếp tục sử dụng biện pháp nhân hóa quen thuộc , dùng thiên nhiên để gợi lên hình ảnh của con người, mà ở đây “hàng cây đứng tuổi” chính là một hàng cây đã lớn, đã trải qua quá trình trưởng thành đầy mưa gió, đã qua bao đợt chuyển mùa, cho nên hàng cây ấy đã không còn bị giật mình bởi tiếng sấm nữa. Hình ảnh thiên nhiên này mang nhiều sức gợi vừa thể hiện khoảnh khắc sang thu đồng thời còn ẩn dụ, chất chứa những suy tư của tác giả về cuộc đời của một con người trong đó. “Hàng cây đứng tuổi” chính là đại diện cho hình ảnh một con người đã trưởng thành, đã từng đi qua biết bao nhiêu khó khăn, đã có nhiều trải nghiệm sâu sắc trước biến chuyển của cuộc đời, còn tiếng sấm ở đây chính là những vang động bất thường của cuộc sống, những khó khăn buộc con người phải trải qua trong cuộc đời. Như vậy khi con người ta đã đứng tuổi, đã có nhiều kinh nghiệm sống thì những tiếng sấm của cuộc đời dường như cũng bớt đi phần bất ngờ, bởi vốn họ đã không còn xem những vang động ấy là thứ gì quá ghê gớm, hay mới mẻ, bước chân họ đã đủ vững vàng trên cuộc đời đầy biến động. Chính vì tầng nghĩa ẩn dụ này nên khi lật lại cả bài thơ ta mới chợt nhận ra tầm suy tư của tác giả, bởi không chỉ có đất trời mới sang thu và dường như cuộc đời cũng đang dần sang thu, đang bước về phía bên kia của con dốc của cuộc đời. Lúc này ta mới chợt vỡ lẽ vì sao tác giả có những cảm xúc lưu luyến về một mùa hạ đã qua, bởi đó là sự lưu luyến về một thời trai trẻ rực rỡ, đồng thời cũng hiểu sao ông thấy vội vã, bởi thời gian trôi nhanh quá, mới thoáng cái mà trời đã sang thu, đời cũng sang thu. Khi con người quá tất bật với cuộc sống bận rộn, vô tình bắt gặp cảnh thu sang bằng hương ổi chín, họ mới giật mình nhìn lại cuộc đời, mới thế thôi mà đã hết mấy mươi năm cuộc đời, cảm giác lưu luyến, suy tư cũng từ đó mà tràn đầy trong tâm trí.