Sách bài tập Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo Bài 16: Văn minh Chăm-pa

Với giải sách bài tập Lịch sử 10 Bài 16: Văn minh Chăm-pa sách Chân trời sáng tạo hay nhất, chi tiết sẽ giúp học sinh dễ dàng làm bài tập trong SBT Lịch sử 10 Bài 16.

572

Tải tài liệu

« Trang trước

Trang sau »

Giải sách bài tập Lịch sử lớp 10 Bài 16: Văn minh Chăm-pa - Chân trời sáng tạo

Giải SBT Lịch sử 10 trang 99

Bài tập 1 trang 99 SBT Lịch sử 10: Quan sát Hình 16.1, 16.2 và đọc các tư liệu về hệ thống giếng cổ ở Gio An (Quảng Trị) và đập Nha Trinh (Ninh Thuận). Từ đó, hãy cho biết cách làm thuỷ lợi của người Chăm-pa có những ưu điểm nào. Những ưu điểm đó có tác dụng gì đối với sản xuất nông nghiệp hiện nay ở miền Trung Việt Nam?

Tư liệu 16.1. Hệ thống 14 giếng cổ Gio An (Gio Linh, Quảng Trị) được công nhận là Di tích quốc gia năm 2001.Giếng cổ Gio An được xây dựng ven các quả đồi lớn, nhỏ trong hệ đồi ba-dan (bazan) Cồn Tiên, với đặc điểm nổi bật là xây dựng theo phương thức xếp, kè đá, dùng để cung cấp nước cho sinh hoạt và hoạt động nông nghiệp. Kết cấu của giếng phụ thuộc vào từng loại mạch nước, cụ thể là mạch nước ngầm hay mạch nước phun nổi nhưng tất cả các giếng Chăm cổ đều lợi dụng sự chênh lệch về độ cao để tạo ra dòng chảy tự nhiên.

Giếng cổ Gio An có 3 dạng. Một dạng giống có bể lắng và máng dẫn. Mỗi hệ thống giếng có 3 bậc. Bậc cao nhất là bãi đá rất rộng dùng để hứng nước, được xếp bằng đá cuội lớn, rất cứng. Từ bãi hứng này, nước chảy qua các máng được đẽo từ đá tổ ong và chảy xuống bậc thứ 2, gọi là giếng. Giếng cũng được xếp bằng đá cuội lớn, có độ sâu khoảng 1 m. Từ giếng, nước sẽ chảy vào các mướng dẫn tưới tiêu cho đồng ruộng bên dưới.

- Dạng thứ hai là những bể chứa được đào sâu và xếp bằng đá cuội lớn ngay cửa mạch nước trong sườn đồi trực tiếp chảy ra.

- Dạng thứ ba giống giếng khơi vùng nông thôn nhưng cũng có sắp xếp đá thành vòng tròn để chứa nước.

(Ngọc Vũ, Quảng Trị: Khám phá vùng đất có 14 giếng cổ Chăm-pa, trồng ra thứ rau đặc sản độc đáo nhất Việt Nam, Báo Dân Việt ngày 04 - 12 - 2021)

Tư liệu 16.2. Đập Nha Trinh là công trình dẫn thuỷ nhập điền tiêu biểu nhất của Chăm-pa, được xây dựng vào thế kỉ XII thời vua Pô Không Ga-rai. Hiện nay đập dài 385 m, cao 3 m, rộng 5 m gồm những tảng đá nặng vài tạ, khá vuông vức xếp sát nhau mà vẫn tạo ra những kẽ hở để nước có thể chảy luồn qua nên không bao giờ bị tức nước. Giữa các tảng đá là những bụi cây phun chai, một loài cây thuỷ sinh có rễ bám chắc vào thân đá để giữ đập. Từ đập Nha Trinh, một hệ thống mương dẫn rất dài cũng được xây dựng, trong đó Mương Chăm dài đến 60 cây số (chính là mương Cái do phụ nữ đào theo truyền thuyết), còn mượng Đực (tức mượng do nam giới đào) dài khoảng 50 cây số cùng với bốn đập con được xây liền kề để tích nước vào mùa khô đủ tưới cho khoảng 12 000 héc ta đất nông nghiệp.

(Tư liệu tổng hợp)

Sách bài tập Lịch sử 10 Bài 16: Văn minh Chăm-pa - Chân trời sáng tạo (ảnh 1)

Trả lời:

- Ưu điểm: cung cấp nguồn nước phục vụ cho đời sống sinh hoạt và sản xuất

- Tác dụng: khắc phục tình trạng khô hạn, thiếu nước, thúc đẩy sự phát triển của sản xuất nông nghiệp.

Giải SBT Lịch sử 10 trang 100

Bài tập 2 trang 100 SBT Lịch sử 10: Quan sát Hình 16.3, em hãy cho biết người thợ làm gốm ở Bàu Trúc chủ yếu thuộc dân tộc gì.

Sách bài tập Lịch sử 10 Bài 16: Văn minh Chăm-pa - Chân trời sáng tạo (ảnh 1)

Trả lời:

- Người thợ làm gốm ở Bàu Trúc chủ yếu thuộc dân tộc Chăm.

Giải SBT Lịch sử 10 trang 101

Bài tập 3 trang 101 SBT Lịch sử 10: Hãy mô tả mộ thuyền Việt Khê (Hải Phòng) và các mô chum thuộc văn hoá Sa Huỳnh. Từ các hình thức mai táng này, hãy cho biết quan niệm về sự sống và cái chết của người Việt cổ và người Chăm có điểm giống và khác nhau như thế nào.

Sách bài tập Lịch sử 10 Bài 16: Văn minh Chăm-pa - Chân trời sáng tạo (ảnh 1)

Trả lời:

STT

Di vật

Mô tả

Mộ thuyển Việt Khê

- Kích thước: Dài: 476 cm; Rộng: 77 cm; Dày: 60 cm; Sâu: 39 cm; Cao cả nắp: 60 cm.

- Đây là loại quan tài bằng thân cây khoét rỗng. Hai đầu quan tài được bịt kín bằng hai mảnh ván hình bán nguyệt.

- Bên trong chứa 107 đồ tùy táng gồm: công cụ lao động và vũ khí chiến đầu; đồ dùng sinh hoạt; nhạc khí…

Mộ Chum Sa Huỳnh

- Chum mai táng thường có kích thước lớn bao gồm: chum có thân hình trứng với nắp đậy hình lồng bàn úp, chum hình cầu vai gẫy và chum có thân hình trụ đứng có nắp đậy hình nón cụt.

- Trong chum chứa chủ yếu là đồ tùy táng, gồm: đồ dùng sinh hoạt, công cụ sản xuất, vũ khí và đồ trang sức.

- Giống nhau:

+ Thân xác con người cuối cùng trở thành tro bụi nhưng linh hồn thì bất tử, sau khi lìa khỏi thân xác sẽ tiếp tục cuộc sống ở một thế giới khác.

+ Chết là sự chấm dứt cuộc sống ở thế giới bên này và bắt đầu cuộc sống ở thế giới bên kia, nghĩa là người chết vẫn phải lao động, sinh hoạt và chiến đấu.

- Khác nhau:

+ Quan niệm của người Việt cổ: chiếc thuyền (quan tài) là phương tiện chở linh hồn người chết về cõi vĩnh hằng

+ Quan niệm của người Chăm: “con người sinh ra từ bụng mẹ đến khi chết đi rồi vẫn về với bụng mẹ”. Chum gốm – tượng trưng chi bụng mẹ, di cốt vó ngồi trong chum – tượng trưng cho sự tái sinh.

Giải SBT Lịch sử 10 trang 102

Bài tập 4 trang 102 SBT Lịch sử 10: Hãy tìm hiểu và trình bày đôi nét về nghi thức rước y trang Pô I-nu Na-ga (Po Inư Nagar). Nghi thức này có ý nghĩa gì trong lễ hội Ka-tê của người Chăm? Lễ hội Ka-tê có ý nghĩa như thế nào đối với sự phát triển của văn minh Chăm-pa?

Sách bài tập Lịch sử 10 Bài 16: Văn minh Chăm-pa - Chân trời sáng tạo (ảnh 1)

Trả lời:

- Nghi thức rước y trang Pô I-nu Na-ga được xem là “hồn cốt” của lễ hội Kate

- Lễ rước y trang và thay y trang là những nghi lễ thiêng liêng nhất, diễn ra trong Lễ hội Ka Tê của dân tộc Chăm. Lễ hội phản ánh rõ nét đời sống tâm linh của người Chăm, đó là tín ngưỡng thờ thần, vua. Lễ rước và thay y trang cho thần, vua mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện lòng biết ơn của đồng bào đối với người đi trước.

Bài tập 5 trang 102 SBT Lịch sử 10: Quốc gia cổ Chăm-pa được hình thành trên những cơ sở nào?

Trả lời:

- Cơ sở hình thành quốc gia cổ Chăm-pa:

+ Văn hóa Sa Huỳnh

+ Thắng lợi của cuộc đấu tranh giành độc lập từ tay nhà Hán của người Chăm dưới sự lãnh đạo của Khu Liên (năm 192)

Giải SBT Lịch sử 10 trang 103

Bài tập 6 trang 103 SBT Lịch sử 10: Hãy khoanh tròn vào chữ cái ứng với ý đúng.

Câu 1: Quốc gia Lâm Ấp được hình thành ở khu vực nào trên lãnh thổ Việt Nam hiện nay?

A. Miền Trung và Bắc Trung Bộ.

B. Miền Trung và Nam Trung Bộ.

C. Tỉnh Quảng Nam.

D. Tỉnh Bình Thuận.